انجمن اسلامی چین
انجمن اسلامي چين كه زير نظر سازمان امور اديان اين كشور فعاليت ميكند، در كنار انجمن بودائيان، انجمن دائويستها، انجمن پيروان كنفوسيوس و جبههی ميهن پرستان مسيحي، تشكيلات رسمي و قانوني ديني و مذهبي چين است كه سياست‌های دینی و مذهبی حزب كمونيست و دولت اين كشور را در میان مسلمانان به اجرا گذاشته و كانال رسمي ارتباط آنان با دولت و ارگانهاي دولتي بوده و به دفاع از حقوق پيروان اين اديان و مذاهب ميپردازند .
تاريخچه، اهداف و شرح وظايف انجمن اسلامی چین به شرح زیر در پي ميآيد .
چگونگی تأسيس انجمن اسلامي چين
پس از فروپاشی امپراتوری چین در سال 1911 میلادی و با ورود جامعهی چین به دوران معاصر و مدرن و تحت تأثير تغيير و تحولات اجتماعي ناشي‌از آن، جامعهی مسلمانان چين نيز از این دگرگوني‌ها متأثر شده و از سکونت در محله‌هاي قديمي كوچ کرده و در مناطق مختلف ساكن گرديدند. انديشمندان و علما و رهبران سياسي، اجتماعي و فرهنگی آنان، براي ايجاد وحدت رويه در تبليغ اسلام و حفظ هويت فرهنگي جامعهی مسلمانان به فكر تأسيس سازمانها، انجمن‌ها، مؤسسات و تشكلهاي اسلامي افتادند. در ابتداي اين نهضت فكري، تشكلهاي اسلامي عموما در زمينه‌هاي آموزشي، فعاليتهاي امدادي و خيريه‌اي و انتشار روزنامه و مجله و تبليغات اسلامي فعاليت ميكردند. از تشكلهاي اسلامي‌كه در آن دوران به وجود آمد«جامعهی مطالعات اسلامي چين« بود كه توسط امام خادِچنگ[1]در شانگهاي تأسيس شد. همچنين»جامعهی فرهنگ اسلامي چين» كه توسط آقاي« بَي‌شو وي[2] » و تني چند از شخصيتهاي فعال اسلامي در منطقه‌ی« گويي‌لين» فعاليت خود را آغاز كرد. مدرسهی عمومي اسلامي چنگ‌دا[3]، از ديگر مؤسسات اسلامي بود كه در پكن فعاليت ميكرد و توسط امام ماسونگ‌تينگ[4]تأسيس شده بود.
پس از تأسيس جمهوري خلق چين در سال1949، سياست آزادي فعاليتهاي مذهبي نژادها و پيروان اديان مختلف در چارچوب قانون اساسي اين كشور، از سوي مسلمانان مورد استقبال قرار گرفت و هم زمان تلاش براي ايجاد يك تشكيلات فراگير و سراسري آغاز شد.
در سوم ماه مه سال1953با موافقت حزب كمونيست و دولت چين و با تلاش‌خستگي ناپذير تني چند از شخصيتهاي اسلامي از جمله آقايان برهان شهيدي، يانگجينرِن[5]، داپوشنگ[6]، ماجيان[7] و پانگ‌شيچيان[8]، انجمن اسلامي سراسري چين به عنوان نخستین سازمان اسلامي فراگير در طول تاريخ اين كشور كه در برگیرندهی كليهی اقليتهاي نژادي ده گانه‌ی مسلمان مي‌شد تأسيس و به منزلهی پل ارتباطي بين حزب كمونيست، دولت چين و جامعهی مسلمانان اين كشور و جهان اسلام فعاليت خود را با اهداف زير آغاز كرد.
1ـ تسهيل‌در اجراي سياست آزادي مذاهب چين در بين مسلمانان اين كشور؛
2ـ تقويت و توسعهی سنتها و آداب و رسوم و فرهنگ اسلامي؛
3ـ مديريت بر امور مذهبي مسلمانان؛
4ـ تلاش براي تطبيق سوسياليسم و انديشه‌هاي اسلامي؛
5ـ پشتيباني از اصول و سياستهاي اجرايي حزب كمونيست در ميان ساکنان مناطق مسلمان نشين؛
6ـ دفاع از حق و حقوق مسلمانان و حل و فصل مشكلات آنان در زمينه‌هاي مختلف؛
7- تشويق مسلمانان به مشاركت در بازسازي مادي، فرهنگي و ايدئولوژي جامعهی سوسياليستی چین؛
8ـ تلاش براي ايجاد وحدت بين نژادهاي مختلف مسلمان با ديگر نژادها و تقويت ثبات‌اجتماعي و وحدت ملي‌در سراسر چين و همزيستي مسالمت آميز بين مسلمانان و ساير نژادها؛
9ـ ايفاي نقش‌رابط بين دولت و مسلمانان و حل‌و فصل مشكلات فيمابين؛
10ـ و تلاش براي ايجاد صلح جهاني[i].
عالیترین نهاد تصميم‌گيری در انجمن اسلامي
بالاترين مرجع تصميم گيری در انجمن اسلامی، شورای نمايندگان ملي مسلمانان چين است كه هر پنج سال يكبار با حضور نمايندگان انجمنهاي اسلامي از مناطق مختلف چين تشكيل و در خصوص چگونگي تشكيل شورا و تعداد نمايندگان آن، از سوي‌كميتهی دائمي انجمن تصميم‌گيري مي‌شود.
انجمن اسلامي همچنين داراي يك كميتهی دائمي است كه اعضاي آن از سوي شورای نمايندگان ملي نتخاب ميشوند و وظيفهی آن اجراي مصوبات و دستور العمل‌هاي شورای نمايندگان و كميتهی اجرايي است.
رؤساي‌پیشین انجمن‌اسلامي تاكنون به‌ترتيب عبارتند از آقايان: برهان شهيدي، محمد علي جانگ‌جيه، الياس شنشياسي، صالح اَن‌شووي و رئيس فعلي امام هلال‌الدين.
بخشهاي اجرايي انجمن اسلامي
نهاد انجمن اسلامی سراسر چین برای اجرای وظایف محوله دارای شش بخش اجرایی به شرح زیر است:
1ـ دفتر روابط بين‌الملل: که مسئول روابط خارجي انجمن است.
2ـ بعثهی‌حج: که مسئوليت سازماندهي امور حج و زيارت مسلمانان چين را عهده دار است.
3ـ نظارت بر فعاليتهاي مذهبي: که بر كليهی فعاليتهاي مذهبي مسلمانان در داخل چين، از قبيل عزل و نصب امامان جمعه و جماعات، برگزاري مسابقات سراسری قرآني، وعظ و سخنراني در مساجد، رسيدگي به مسايل و مشكلات ديني و مذهبي مسلمانان، نظارت بر واحدهاي توليدي توليد كننده‌ی مواد غذايي و ذبح اسلامي و نوشيدنيهاي مورد نياز مسلمانان و ... نظارت و كنترل دارد.
4ـ بخش انتشارات: بخش انتشارات انجمن اسلامي دو مجله به‌زبانهاي چيني و اويغوري را بهصورت ماهانه بنام» المسلم‌الصینی» با شمارگان40 هزار نسخه در ماه چاپ و منتشر مينمايد.
5ـ بخش پژوهش و تحقيقات اسلامي: که مسئول انجام پژوهش و تحقيق پيرامون مسايل فرهنگي‌ـاسلامي مسلمانان بوده و مسئوليت چاپ و توزيع قرآن و كتابهاي اسلامي، برگزاری كنفرانسهاي‌علمي و فرهنگي، پاسخگویی به احكام و شرعيات و اخلاق و انديشه‌هاي اسلامي و انتشار کتاب، قرآن و کتب درسی مدارس دینی را بر عهده دارد.
6- بخش آموزش علوم اسلامی: معهد علوم‌اسلامي چين، عالیترين مؤسسهی آموزش علوم اسلامي است‌كه زير نظر انجمن اسلامي فعاليت ميكند. این مؤسسه، علاوه بر پكن‌در ده شهر مختلف و مناطق مسلمان نشين نيز شعبه داشته و مسئوليت مهم آن تربيت نسل آيندهی علما و ائمهی جمعه و جماعات و محققان و پژوهشگران‌اسلامي است.
سالانه تعدادي‌از فارغ‌التحصيلان اين معهدها، جهت ادامه‌ی تحصيل به كشورهايي از قبيل مصر، پاكستان، عربستان سعودي، ليبي، مالزی و ... اعزام و پس از بازگشت در پستهاي مختلفی در مراكز و مؤسسات اسلامي مشغو ل‌به‌كار ميشوند.
7- بخش اقتصادی و مبادلات تجاری.
در هفتمين اجلاس شورای ملي نمايندگان مسلمانان كه در سال1996 در پكن برگزار شد، انتخاب مساجد نمونه بهصورت سالانه و معرفي‌خلاقيتها و نو آوريهاي صورت گرفته از سوي مسلمانان جهت توسعهی اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جامعهی چين به صورت كلي و جامعهی مسلمانان و برگزاري مسابقات سراسري قرائت قرآن مجيد بهصورت ويژه مورد تاكيد قرار گرفت.
در سراسر چين و در انجمنهاي مختلف اسلامي محلی اين‌كشور، مجموعا بيش‌از ده هزار نفر در رده‌هاي مختلف به فعاليتهای تبلیغی و آموزشی مشغول بوده و براي‌گسترش فرهنگ اسلامي و ايجاد وحدت و اخوت بين مسلمانان تلاش مينمايند.
علیرغم این که انجمن اسلامی چین در طول بیش از نیم قرن گذشته، برای حل مسایل و مشکلات دینی، سیاسی، فرهنگی و آموزشی مسلمانان چین تلاش زیادی نموده و به عنوان رابط میان دولت و مسلمانان عمل کرده است، ولی بخش زیادی از جامعهی مسلمانان چین این انجمن را نمایندهی حزب کمونیست چین، و نه نمایندهی مسلمانان، تلقی کرده و از عملکرد آنان رضایت کامل ندارند.
[1] - Ha De Cheng.
[2] - Bai ShouYi.
[3] - Cheng Da.
[4] - Ma Song Ting.
[5] - Yang Jin Ren.
[6] - Da Pusheng.
[7] - Ma Jian.
[8] - Pang Shiqian.
[i] - ویژه نامه ی پنجاهمین سال تأسیس انجمن اسلامی چین. از انتشارات انجمن. 2003.