مطبوعات چین در دوران حاکمیت حزب کمونیست
مطبوعات چین در دوران حاکمیت حزب کمونیست
پس از روی کار آمدن حزب کمونیست در چین، رابطهی مطبوعات و روزنامهها با دولت و حاکمیت در این کشور، 5 مرحله و فاز مختلف و گوناگون را پشت سر گذاشته که هر یک از این مراحل ویژگیهای خاص خود را دارند.
1-مرحلهی نخست از دوران تأسیس جمهوری خلق چین در سال1949آغاز و تا سال1966(آغاز دوران انقلاب فرهنگی) ادامه داشت. در این دوران مالکیت خصوصی از تمام مطبوعات و روزنامهها سلب و به تدریج همهی رسانهها به ارگان حزب کمونیست تبدیل شدند. سلطهی حزب و دولت بر مطبوعات در دوران تخیلی«جهش بزرگ به جلو»(1959 تا1962) که بیش از حد به جایگاه طبقاتی تأکید و انحراف از واقعیت ها حاکم بود، بیش از پیش سایه انداخت.
2-مرحلهی دوم از سال1966آغاز و تا سال1978(پایان دوران انقلاب فرهنگی و حاکمیت اندیشههای مائو و باند چهار نفره) ادامه یافت. در این مرحله انتشار تقریبا تمام روزنامهها، به غیر از 43روزنامهی متعلق به حزب، متوقف گردید. تمام روزنامههای استانی نیز دقیقا مطالب منتشره از سوی روزنامهی خلق که ارگان رسمی و سخنگوی حزب کمونیست و دولت بوده و هنوز هم هست، را کپی کرده و تمام تیترها، سوتیترها، مطالب، اخبار و مقالات آن را عینا منتشر میکردند. در آن دوران مردم اخبار و مطالب این رسانهها را تماما دروغ، مبالغه آمیز و توخالی میپنداشتند.
3-مرحلهی سوم از سال1978(آغاز دوران اصلاحات) شروع و تا سال1989(تظاهرات خشونت آمیز میدان تیَن اَن مِن) ادامه یافت. دورانی که در یازدهمین اجلاس کمیتهی مرکزی حزب کمونیست اندیشههای اصلاح طلبانه و سیاست درهای باز دِنگ شیائو پینگ به تصویب و به مورد اجرا گذاشته شد. سیاست اصلاحات بار دیگر زمینه را برای شکوفایی مطبوعات و رسانهها فراهم کرد. مهمترین هدف رسانهها در این دوران تلاش برای به دست آوردن آزادی مطبوعات بود. توقف سوبسیدهای دولتی به مطبوعات و افزایش درآمدها از طریق چاپ آگهی و تبلیغات شرکتها و پرداختن به سایر فعالیتهای اقتصادی در این مدت، راه را برای استقلال بیشتر مطبوعات فراهم و در نتیجه، خودمختاری مدیران و سردبیران افزایش و رسانههای چین شاهد سریعترین رشدها بودند.
4-آغاز جنبش دانشجویی میدان تیَن اَنمِن در سال1989 و سرکوب خشونت آمیز آن، فاز چهارم مطبوعات چین بهشمار میآید. در این دوران، روزنامه نگارن و سردبیران مطبوعات با شرکت در تظاهرات، گزارشهای مستقل و آزادی از رویدادها و حوادث و جریان اعتراضات مردمی و دموکراسی خواهی آنان منتشر و به اعتراضات مردمی پیوسته بودند. آنها با حمل پلاکارتهایی با مضمون«ما را باور نکنید، ما دروغ میگوییم» همبستگی خود را با جریانات سیاسی و اجتماعی روز اعلام میکرده و مستقلا به تحلیل مسایل سیاسی روز میپرداختند. با سرکوب تظاهرات دانشجویی، بهار مطبوعات نیز خیلی زود به پایان رسید و پاییز سختی آغاز شد. رهبران و مقامات حزبی، مطبوعات و رسانهها را به همراهی با عوامل بورژوا متهم و آنها را تحت فشار شدید قرار دادند. بدینگونه بود که گفتمان امید بخش قانونی شدن فعالیت و آزادی مطبوعات سریعا فروکش کرد.
5-با محدود شدن فضای باز سیاسی به روی مطبوعات پس از جریان میدان تیان اَنمِن، مطبوعات شاهد عقبگرد از صحنهی سیاسی و پیش گرفتن رویکردی اقتصادی و بازاری که اجازه میدهد رسانهها هرچه بیشتر به تجاری شدن روی آورده و سریع رشد و گسترش یابند[i]، و همزمان با محدودیتهای فراوانی در زمینههای سیاسی و اجتماعی مواجه شوند. در این روند ترکیبی از« منطق حزبی و منطق شدید بازار» که از ویژگیهای امروز مطبوعات و رسانههای چینی است، اعمال میشود(Ting Ni,2005).
[i] - طبق آمار، در سال1997میلادی، تعداد روزنامه ها و مجلات در چین از 27هزار عنوان فراتر رفت.