ساختار آموزشی ژاپن

به طور کلی نظام آموزشی حال حاضر ژاپن، نظام 6-3-3-4 نامیده می‌شود که شامل شش سال دبستان، 3 سال دوره راهنمایی، 3 سال دبیرستان و چهار سال دانشگاه است. در این بین نه سال اول یعنی شش سال دبستان و سه سال راهنمایی اجباری است. همچنین در مهدهای کودک می‌توان تعلیمات پیش دبستانی را ارائه داد. سن ورود به دبستان شش سال است و والدین و سرپرستانی که کودکان شش تا پانزده ساله دارند، طبق قانون مؤظف هستند آن‌ها را برای تحصیل به دبستان یا مدرسه راهنمایی بفرستند. همچنین خارجیان مقیم ژاپن در صورت تمایل به تحصیل فرزندانشان در دبستان و مدرسه راهنمایی ژاپنی، می‌توانند آن‌ها را به این مدارس بفرستند و تحصیل برای آن‌ها هم رایگان است. علاوه بر این دستگاه‌های مجری مسؤل باید نسبت به آگاهی رسانی برای اجباری بودن تحصیل به خانواده‌ها اقدام کنند و کمک‌های لازم برای تحصیل کودکان دارای معلولیت را هم انجام دهند.

کسانی که تحصیل در مدرسه راهنمایی را تمام کنند می‌توانند وارد دبیرستان شوند. به طور معمولی دبیرستان‌ها دارای امتحان ورودی هستند. دانش آموزان بعد از پایان تحصیل در دبیرستان، شرایط لازم برای ورود به دانشگاه را به دست می‌آورند. علاوه بر این مدارس، مدارس خارجی هم می‌توانند در ژاپن فعالیت کنند که دانش آموزان آن‌ها فرزندان خارجیان مقیم ژاپن هستند. این مدارس با تکیه بر فرهنگ، زبان و محتوای آموزشی کشور خود فعالیت می‌کنند، پس دانش آموختگان آن برای ورود به دانشگاه‌های ژاپن با شرایط خاصی روبرو هستند.

یکی دیگر از مدارسی که در نظام آموزشی ژاپن وجود دارد، مدارس شبانه است. مدارس شبانه که دروس آن معادل دوره متوسطه است، برای کسانی در نظر گرفته شده که به هر دلیلی نتوانستند تحصیلات اجباری خود را تمام کنند. همچنین خارجیانی که شروع به تحصیل و کار در ژاپن می‌کنند، می‌توانند از این مدارس استفاده کنند.

مواد درسی دبستان عبارت است از زبان ژاپنی، ریاضیات، علوم، مطالعات اجتماعی، موسیقی، کاردستی، تربیت بدنی، آشپزی و خیاطی ساده. در بیشتر مدارس انگلیسی تدریس می‌شود و اخیرا فناوری اطلاعات هم برای آموزش استفاده شده و اکثر مدارس مجهز به اینترنت است. دانش آموزان هنرهای ژاپنی مانند شود و (書道/Shodō) یا خطاطی ژاپنی و هایکو را نیز فرا می­ گیرند که نوعی شعر کوتاه است. به علاوه به عنوان بخشی از آموزش، دانش آموزان مسئولیت نظافت مدرسه را به عهده دارند. ناهار معمولا در مدارس توسط گروهی از دانش آموزان به صورت نوبتی سرو می‌شود. بعد از دوره راهنمایی، در بیشتر مدارس فعالیت‌های فوق برنامه وجود دارد. دانش آموزان بر اساس علاقه خود در انجمن‌های گوناگون در زمینه‌های مختلف مانند ورزشی، هنری، فرهنگی و غیره فعالیت می‌کنند. نظارت بر این انجمن‌ها از طرف مدرسه صورت می‌گیرد، اما تقریبا تمام مسئولیت به عهده خود دانش آموزان است. همچنین در دوران راهنمایی و دبیرستان برای آمادگی آزمون های ورودی دبیرستان و دانشگاه، اکثر دانش آموزان به کلاس‌های فوق برنامه خارج از مدرسه می‌روند که به آن‌ها جوکو (塾/Juku) می‌گویند.

تحصیل در ژاپن رایگان هست و تنها هزینه‌ای که بر عهده خانواده‌ها گذاشته می‌شود، مربوط به ناهار، لباس‌های ورزشی مخصوص، کفش مخصوص داخل مدرسه، ساز دهنی برای کلاس موسیقی و وسایل جانبی برای کلاس‌های هنر و کارهای فنی هست.

نیز نگاه کنید به

• نظام آموزش، تحقیقات و فناوری ژاپن

• ساختار و سیاست های آموزشی ژاپن