اجرای انقلاب فرهنگی در چین

مقدمه

مائو در سال1962، برای جبران ناکامی­ ها در«جهش سریع به پیش» طرح جنبش آموزش سوسیالیستی را مطرح کرد. این آموزش ایدئولوژیک با هدف اصلاح رفتار اعضای حزب و منطبق کردن آن با ایده ­های سوسیالیستی تعقیب می­شد. گزارش ­های دریافتی از انحرافات شدید میان کادرهای حزبی، زنگ خطر را برای مائو به صدا درآورده بود. این جنبش سه هدف وابسته به هم را دنبال می­کرد: مبارزه برای پیشگیری از تشکیل طبقات اجتماعی؛ مبارزه برای رفع انحرافات رفتاری از اعضای کادر؛ و مبارزه برای الگو سازی از قهرمانان ارتش آزادیبخش به عنوان مدلی از فضایل انسانی، فداکاری، همکاری جمعی و تحمل مشقت برای فردای بهتر.

در چگونگی و گستره ­ی اجرای این طرح آموزشی میان لیوشائوچی و مائو اختلاف نظر پیش آمد. مائو بر اجرای همه جانبه ­ی این طرح بدون هیچ ملاحظه ­ای اصرار می­ ورزید، در حالی­ که لیو توجه به معیارهای صحیح و در نظر گرفتن هنجارها را ملاک قرار می­داد. با ادامه­ ی اختلافات، کل جنبش در هاله ­ای از ابهام قرار گرفته و با دستورالعمل­ های متناقض رو به رو شده و در سال1965، با شکست مواجه گردید، ولی به نظر بسیاری از کارشناسان مسایل چین، زمینه را برای اجرای انقلاب فرهنگی مائو فراهم ساخت. مائو کم­کم احساس کرد رهبری حزب از اهداف اصلی که خدمت به مردم است دور شده و انحرافی در افکار آنان ایجاد شده و اهداف سوسیالیستی در معرض خطر قرار گرفته و گروه­های بورژوا در جامعه قدرت گرفته اند. مائو نسبت به اهداف لیو و دِنگ به شدت مشکوک شده و نسبت به آینده­ی انقلاب و رهبری خود بیمناک شد. لذا، برای پاکسازی حزب و دولت و جامعه از عوامل لیبرال و مقابله با روند موجود، انقلاب فرهنگی را به پیش کشید.

طرح«انقلاب فرهنگی» مائو كه تا سال 1976میلادی، به مدت ده سال با اقدامات خشونت آمیز و قهری فراوان ادامه یافت، موجب نابودی تمامی داشته­های فكری، فرهنگی، هنری، تاریخی و آموزشی چین شده و گاردهای سرخ مائو هر آن چه را كه خلاف دیدگاه مائو و حزب می ­دانستند، مانند لشگر مغول از بین بردند و ده­ها سال توسعه ­ی این كشور را به عقب انداخته و اندوخته ­های فرهنگی و هنری چند هزار ساله­ ی چین را نابود كرده و به تاراج دادند. امروزه نیز چینی­ ها از ده سالِ دوران انقلاب فرهنگی به عنوان تاریك­ترین دوران تاریخ چین یاد می­كنند. مائو با این ابتكار عمل نا­درست، نه تنها لطمات جبران ناپذیری به فرهنگ و تمدن و تاریخ و مردم چین از یك سو، و به وجهه­ی حزب كمونیست و یك عمر مبارزه­ی خود و دیگران از سوی دیگر وارد کرد، بلكه در واقع خط بطلانی به تفكر مائوئیستی در چین و جهان كشید و در اثر همین اشتباهات و عواقب سوء آن بود كه به شدت بیمار شده و جان سپرد. در اثر اشتباهات فاحشی كه مائو در اصرار به اجرای دو طرح نا پخته­ ی«جهش بزرگ به پیش» و «انقلاب فرهنگی» داشت، امروزه مردم و حكومت چین بر این عقیده هستند كه مائو یك انقلابی خوب بود ولی یك رهبر خوبی برای اداره­ ی كشورش نبود. به همین جهت است كه عموم مردم چین هنوز به مائو به عنوان ناجی مردم چین از فقر و فلاكت و بدبختی گذشته نگاه می­ كنند. و هنوز هم مائو به عنوان رهبر انقلابی توده ­های فقیر این كشور مورد احترام مردم و حكومت است، اگرچه  آنان نسبت به اشتباهات فاحش وی نیز آگاه بوده و بر آن اعتراف دارند.

نیز نگاه کنید به اصلاحات فرهنگی در چین؛ مائو تسه تونگ(مائو زدونگ)، بنیانگذار جمهوری خلق چین