رفاه اجتماعی در چین

شيائو كانگ‌، يا رفاه‌ نسبی در جامعه‌­ی‌ چين‌

به نظر می­‌رسد با توجه‌ به‌ سياست‌­ها و تدابير اتخاذ شده از سوی دولت چین‌، مردم‌ این کشور‌ حركت‌ به‌ سمت‌ تبديل‌ شدن‌ به‌ جامعه‌­ی‌ نسبتا مرفه‌ را آغاز كرده‌ و اين‌ رفاه‌ نسبی عرصه‌­های مختلف‌ زندگی آنان‌ از جمله‌ قلم­روهای اقتصادی، فرهنگی و ورزشی و غيره‌ را در بر می­‌گیرد.

در گذشته­‌ی‌ نه‌ چندان‌ دور، در گوشه‌ و كنار چين‌ مردم‌ اغلب‌ از مشكل‌ مسكن‌ سخن‌ مي­‌راندند و داشتن‌ خانه­‌ی‌ مسكونی شخصی برای بيشتر آنان‌ به‌ يك‌ رؤيا شباهت‌ داشت، اما 30سال‌ و اندی پس‌ از اجرای سياست‌ اصلاحات‌ و درهای باز، به­ ويژه‌ در شهرهای بزرگ‌ اين‌ كشور، كمتر خانواده­‌ی سه‌ نفره‌ را می‌­توان‌ يافت‌ كه‌ آپارتمان‌ مسكونی شخصی نداشته‌ باشند. حال‌ آنكه‌ سه دهه‌ پيش‌ چنين‌ خانواده‌­هايی يا فاقد چنين‌ امكانات‌ بودند و يا منزل‌ مسكونی آنان‌ حداكثر يك‌ اتاق آن ­هم‌ بدون‌ حمام‌ و آشپزخانه‌ بود. در آن‌ زمان‌ مردم‌ نيز توقع‌ زيادی نداشتند، چرا كه‌ سياست‌ واحدی در سراسر كشور اجرا می­‌شد و در آن‌ وضعيت‌ نابسامان‌ توزيع‌ آپارتمان‌ مسكونی به‌ عنوان‌ يك‌ امتياز اجتماعی محسوب‌ می‌­شد. ولی امروز، هم­گام‌ با تغييرات‌ شگرف‌ ایجاد شده در تمام‌ جنبه­‌های زندگی مردم، چينی‌­ها در عرصه­‌ی‌ مسكن‌ نيز  شاهد يك‌ انقلاب‌ و تحولات‌ بنيادين‌ هستند. لذا، بسياری از مردم‌‌ از درآمد بيشتری برخوردار شده‌ و توانسته‌­اند برای خود خانه‌ و آپارتمان‌ مسكونی بهتری خريداری نمايند. متراژ برخی از اين‌ خانه­‌ها كه‌ دارای چندين‌ اتاق خواب‌ و سایر تجهيزات‌ هستند، به‌ بیش از200 متر مربع می­‌رسد. در حقيقت،‌ در چند دهه­‌ی‌ گذشته‌، مساحت‌ سرانه­‌ی فضای زندگی به‌ مراتب‌ افزايش‌ يافته‌ است‌ و طبق گزارش اداره‌­ی آمار ملی، متوسط سرانه‌­ی‌ فضای مسكونی جمعيت‌ شهری به‌ 15/5متر مربع‌ رسيده، حال‌ آن كه‌ اين‌ ميزان‌ در دهه­‌ی1990 تنها 9/9 متر مربع‌ بوده است.

از سوی ديگر، در سال­‌های اخير محافظت‌ از محيط‌ زيست‌ در ميان‌ مردم‌ چين‌ به‌ ‌ موضوعی‌ مهم‌ و قابل‌ توجه‌ تبديل‌ شده‌ است‌ و خواستار محيط‌ زيست‌ بهتر به‌ عنوان‌ بخشی از زندگی كيفی خود هستند. رسانه‌­های گروهی چين‌ نيز در تبليغ‌ فرايند حفاظت‌ از محيط‌ زيست‌ كوتاهی نكرده‌ و تا آنجا كه‌ مقدور بوده‌ گزارش‌­ها و مقالات‌ متعددی در خصوص‌ محيط‌ زيست‌ و اهميت‌ حفاظت‌ و حراست‌ از آن‌ منتشر كرده‌ و دايما از كاهش‌ آلودگی هوا، ضرورت‌ اجرای تدابير لازم‌ در اين‌ عرصه‌ و پالايش‌ محيط‌ منتشر ساخته‌اند، درحالی­ كه‌ تا چند سال‌ پيش‌ هم‌ مردم‌ و هم‌ رسانه‌­ها كمتر به‌ اين‌ مقوله‌ توجه‌ داشتند.

«رفاه‌ نسبی» كه‌ به‌ زبان‌ چينی از آن‌ با عنوان«شيائو كانگ(Xiao Kang)»  ياد می­‌شود، عبارتی است‌ كه‌ به ­تدريج‌ از سال‌1978، يعنی به‌ دنبال‌ اجرای سياست‌ اصلاحات‌ و درهای باز مورد توجه‌ قرار گرفت‌ و‌ در شانزدهمين‌ كنگره‌­ی حزب‌ كمونيست‌ چين‌ كه‌ در ماه‌ نوامبر سال‌ 2002‌ برگزار شد به‌ آن‌ پرداخته‌ شد. در كنگره­‌ی‌ پانزدهم‌ حزب‌ نيز«جيانگ‌ زِمين» تأكيد كرده‌ بود كه‌ رشد توليد ناخالص‌ داخلی چين‌ در نخستين‌ دهه­‌ی‌ قرن‌ بيست‌ و يكم،‌ دو برابر سال2000 خواهد بود که به‌ معنای دستيابی به‌  رفاه‌ نسبی در چين‌ است. و در ماه‌ مه‌ سال2000، نیز خاطر نشان‌ كرد كه‌ چين‌ وارد مرحله­‌ی‌ نوينی از‌ جامعه­‌ی‌ نسبتاً مرفه‌ شده‌ و فرايند نوگرايی و نوسازی كشور سرعت‌ گرفته‌ است.‌ 

واژه‌­ی«شيائوكانگ‌» از قدیمی‌­ترین‌ كتاب‌ شعر چینی به‌ نام‌«شی جينگ(Shi Jing)» كه‌ مجموعه‌­ای از اشعار قرن‌ دهم‌ تا قرن‌ ششم‌ پیش از ميلاد را در بر دارد، گرفته‌ شده‌ است‌. اما تا چندی قبل‌، به ويژه‌ تا30سال‌ پيش،‌ مردم‌ از اين‌ واژه‌ و رفاه‌ نسبی، بيشتر فرار از گرسنگی و سرما و تأمين‌ خوراك‌ و پوشاك‌ را استنباط‌ می­‌كردند. از سال‌ 1978كه‌ دِنگ‌ شيائوپنگ‌ طراح‌ سياست‌ اصلاحات‌ و درهای باز از نوسازی و پيشرفت‌ سخن‌ به‌ ميان‌ آورد، نوع‌ نگرش‌ به‌ كلمه‌­ی شيائوکانگ‌ و مفهوم‌ آن‌ نيز تغيير يافت و به عاملی‌ كليدی در پيشبرد فرايند نوسازی تبدیل شد.

بر اساس‌ چشم اندازی که‌ رهبران‌ چينی برای کشور خود ترسیم كرده‌­اند، تا نيمه­‌ی‌ قرن‌ بيست‌ و يكم‌ كه‌ جمهوری خلق‌ چين‌ يك­صد سالگی خود را جشن‌ خواهد گرفت(جمهوری خلق چین در سال 1949میلادی تأسیس شده و در سال2049میلادی، یک صد ساله خواهد شد.)، فرايند نوگرايی و نوسازی این کشور‌ تكميل‌ و چين‌ به‌ يك‌ جامعه­‌ی‌ مرفه، موفق، قوی، دمكراتيك‌ و با فرهنگ‌ پيشرفته‌ تبديل‌ خواهد شد. مقام­‌های چينی تأكيد دارند كه‌ برای رسیدن به‌ اين‌ هدف، باید روند توسعه­‌ی اقتصادی و ابداعات‌ علمی و فنی به‌ عنوان‌ موتور اقتصاد ملی شتاب‌ گيرد. افزون براین،‌ بايد در كنار اجرای استراتژی توسعه­‌ی‌ پايدار، در عرصه‌­های اقتصادی، كيفيت‌ جمعيت، حيات‌ فرهنگی، حيات‌ مادی و محيط‌ زيست‌ نیز توسعه‌ يابد.

با نگاهی به‌ تغييرات‌ حاصله‌ در سبك‌ زندگی چينی‌­ها در‌ دو سه دهه­‌ی‌ گذشته‌ و توسعه‌ و بهبود زندگی يك‌ ميليارد و350ميليون‌ نفر جمعيت‌ چين‌ در مقايسه­ با گذشته، چشمگير بودن‌ اين‌ تحولات‌ به‌ خوبی قابل‌ مشاهده‌ است.‌ رشد طبيعی جمعيت‌ چين‌ به‌ 6/95 در هر هزار نفر كاهش‌ يافته‌ كه‌ به‌ مراتب‌ پايين‌تر از نرخ‌ 15/04در سال‌ 1989 است‌. در همين‌ حال‌ شاخص‌ مصرف‌ انرژی در رشد توليد ناخالص‌ داخلی به‌ يك‌هزار و 210 دلار رسيده‌ است‌ كه‌ نسبت‌ به‌ سال‌ 1989 تا 32/8 درصد كاهش‌ يافته‌ و پيشرفت‌­های علمی و آموزشی چين‌ نیز در طول‌ يك‌ دهه­‌ی‌ گذشته‌ چشمگير بوده‌ است‌. مشاركت‌ در طرح‌­های بین المللی علمی مانند کشف«ژن‌ انسان‌» و‌ فرستادن‌ فضاپيمای سرنشين‌­دار به فضا، از جمله‌ پيشرفت‌­های علمی اين‌ كشور به­ شمار می‌­رود. این کشور، هم­چين‌ در چند سال‌ گذشته‌ در اجرای دوره‌های آموزش‌ اجباری9ساله‌ توفيق‌ زيادی داشته‌ و بي­سوادی را در ميان‌ بزرگسالان‌ تقريبا ريشه‌­كن‌ كرده‌ است.

تغييرات‌ عظيم‌ حاصله‌ در نحوه­‌ی‌ زندگی مردم‌ در زمينه­‌های آموزشی، فرهنگی، درآمد، الگوی مصرف، الگوی زندگی، مسافرت، بهداشت، تحصيل‌ در خارج‌ از كشور، يادگيری زبان‌ خارجی و... به منزله­‌ی‌ زلزله­‌ی‌ عظيمی است‌ كه‌ در جامعه‌­ی‌ چين‌ اتفاق افتاده‌ و به‌ جای تخريب،‌ در بهبود و بازسازی و پيشرفت‌ و توسعه‌­ی چين‌ نقش‌ مؤثری ايفا نموده‌ است‌. (چاینا دیلی، 2002) بنابراین، می‌­توان گفت جامعه­‌ی چین درحال دستیابی به رفاه نسبی و یا شیائو کانگ است.

میزان رضایت مردم چین از شرایط زندگی کنونی

نتیجه‌­ی نظر سنجی انجام گرفته توسط بنیاد تحقیق و توسعه­‌ی چین از میان شهروندان این کشور در سال 2011میلادی، در خصوص میزان رضایت آن­‌ها از کیفیت زندگی خود، نشان می­‌دهد که12/8درصد مردم از زندگی خود خیلی راضی بوده‌­اند؛ 34/2درصد راضی؛ 2/8درصد کاملا ناراضی؛ 8/5درصد ناراضی؛ 41/4درصد متوسط؛ و 0/3درصد نیز نا مشخص بوده است.

(Wenmeng Feng, 2011)

جدول: میزان اهمیت وضعیت رفاه در زندگی مردم چین: چه چیزی در خوشبختی زندگی مهم است

میزان اهمیت	مهم نیست	خیلی مهم نیست	نمی دانم	نسبتا مهم	خیلی مهم	موضوع
93/6	0/5	1/2	2/8	20/7	74/9	هارمونی خانوادگی
93/2	0/5	1/2	4/1	20/3	74/0	بهداشت
90/4	1/0	2/3	4/7	26/5	65/5	آموزش
89/9	0/6	2/4	5/7	29/0	62/3	امنیت زندگی
89/2	0/6	0/5	4/8	34/4	58	خدمات بهداشتی
88/2	0/5	2/3	6/0	37/7	53/5	وضعیت اقتصادی
87/2	1/1	3/0	7/7	34/2	54	کیفیت محیط زیست
87/1	1/0	3/3	6/6	36/4	52/7	احترام اجتماعی
85/9	1/1	4/2	8/4	36/0	50/4	بیمه اجتماعی
84/1	1/8	5/2	5/4	44/5	43/2	شرایط زندگی
83/8	1/1	4/7	11/4	38/7	44/1	شغل
83/6	1/1	4/9	11/7	38/8	43/6	قیمت­‌ها
82/7	1/3	4/6	13/7	38/9	41/5	امکانات عمومی
82/1	1/3	6/1	9/3	45/9	37/4	ترافیک
80/0	2/0	5/7	19/5	34/5	38/4	سیستم قضایی
79/2	2/2	5/6	20/3	36/2	35/8	نابرابری درآمد و عدالت اجتماعی
77/8	2/4	8/5	15/0	43/7	30/4	روابط اجتماعی
77/0	3/4	6/8	12/9	33/9	34/0	عملکرد دولت
73/2	3/9	12/1	20/4	37/8	25/9	شرکت در مدیریت اجتماعی

منبع: China Development Research Foundation. Dec. 6^th 2011.

---

جدول-آمار و ارقام پايه از وضعيت زندگی و رفاه عمومی مردم چين(2009)

رديف	موضوع	سال1990	سال2009
1	اشتغال
	متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار شهری(نفر)	1/98	1/49
	متوسط آمار اشتغال بر حسب خانوار روستايی(نفر)	2/92	2/85
	تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل شهری(نفر)	1/77	1/94
	تعداد افراد تحت پوشش هر نفر شاغل روستايی(نفر)	1/64	1/40
	تعداد بيكاران ثبت شده­‌ی شهری(10 هزار نفر)	383	921
	نرخ بيكاری ثبت شدهی شهری(درصد)	2/5	4/3
	تعداد سازمان های ارايه كننده­‌ی خدمات شغلی(واحد)	-	37123
	تعداد بيكاران جويای كار تا پايان سال( 10 هزار نفر)	-	5806
2	درآمد و هزينه
	متوسط سرانه­‌ی درآمد خانوار شهری(يوان)	1510	17175
	متوسط درآمد خالص خانوار روستايی(يوان)	686	5153
	متوسط مصرف و هزينه­‌ی سالانه­‌ی خانوار شهری(يوان)	1279	12263
	متوسط مصرف و هزينه­‌ی سالانه­‌ی خانوار روستايی(يوان)	585	3993
	متوسط سرانه­‌ی صرفه جويی و پس انداز(يوان)	623	19537
3	كيفيت زندگی
	ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ی ميان درآمد و هزينه- خانوار شهری	54/2	36/5
	ضريب اِنگِل(Engel) – رابطه ی ميان درآمد و هزينه-  خانوار روستايی	58/8	41/0
4	وضعيت مسكن
	سرانه‌­ی فضای مسكن در مناطق شهری(متر مربع)	13/7	-
	سرانه­‌ی فضای مسكن در مناطق روستايی(متر مربع)	17/8	33/6
5	وضعيت حمل و نقل
	تعداد وسايل حمل و نقل عمومی شهری(برای هر 10 هزار نفر)	2/2	11/1
	متوسط مساحت سرانه­‌ی جاده های آسفالت شهری(متر مربع)	3/1	12/8
	تعداد خودرو برای هر 100 خانوار شهری(دستگاه)	-	10/89
	تعداد موتور سيكلت برای هر 100 خانوار روستايی(دستگاه)	0/89	56/64
6	وضعيت ارتباطات و مخابرات
	ميزان بهره‌­مندی از تلفن ثابت و موبايل برای هر 100نفر(دستگاه)	1/11	79/89
	ميزان بهره­‌مندی از تلفن موبايل برای هر 100نفر(دستگاه)	0/002	56/27
7	ميزان بهره­‌مندی از امكانات عمومی شهری
	ميزان دسترسی مردم به آب لوله كشی(درصد)	48/0	96/1
	ميزان دسترسی مردم به گاز(درصد)	19/1	91/4
	ميزان متوسط سرانه‌­ی پارك و فضای سبز(متر مربع)	1/8	10/7
	تعداد دستشويی های عمومی(برای هر 10 هزار نفر)	3/0	3/1
	متوسط سرا‌نه‌ی هزينه­‌ی گردشگری داخلی(يوان)	-	535
	متوسط سرانه‌­ی هزينه­‌ی گردشگری داخلی شهری(يوان)	-	801
	متوسط سرانهی هزينه­‌ی گردشگری داخلی روستايی(يوان)	-	295
8	فرهنگ، آموزش و بهداشت
1-8	فرهنگ
	درصد جمعيت تحت پوشش راديويی(درصد)	74/7	96/3
	درصد جمعيت تحت پوشش تلويزيونی(درصد)	79/4	97/2
	تعداد دستگاه‌­های تلويزيون(برای هر 100 خانوار شهری)	59/0	135/7
	تعداد دستگاه‌­های تلويزيون(براي هر 100 خانوار روستايی)	4/7	108/9
	تعداد دستگاه‌­های كامپيوتر(برای هر 100 خانوار شهری)	-	65/7
	تعداد دستگاه‌­های كامپيوتر(برای هر 100 خانوار روستايی)	-	7/5
	درصد هزينه­‌های فرهنگ، آموزش، و تفريحی خانوار شهری	11/1	12/0
	درصد هزينه‌­های فرهنگ، آموزش، و تفريحی خانوار روستايی	5/4	8/5
2-8	آموزش
	نرخ ورود دانش آموزان به مقاطع بالاتر تحصيلی
	نرخ ورود دانش آموزان متوسطه به مقطع تحصيلات عالی(درصد)	27/3	77/6
	نرخ ورود دانش آموزان راهنمايی به مقطع متوسطه(درصد)	40/6	85/6
	نرخ ورود دانش آموزان مقطع ابتدايی به راهنمايی(درصد)	74/6	99/1
	متوسط هزينه­‌های آموزشی هر دانشجو و دانش آموز
	متوسط هزينه­‌ی هر دانشجوی مراكز آموزش عالی(يوان)	-	7578
	متوسط هزينه­‌ی هر دانش آموز مقطع دبيرستانی(يوان)	-	3209
	متوسط هزينه­‌ی هر دانش آموز مقطع راهنمايی(يوان)	-	3543
	متوسط هزينه­‌ی هر دانش آموز مقطع ابتدايی(يوان)	-	2758
3-8	بهداشت عمومی
	تعداد تخت‌­های بيمارستانی و مراكز بهداشتی( هر 10 هزار نفر)	32/2	30/6
	تعداد پزشكان(برای هر 10 هزار نفر)	15/6	17/5
	ميزان هزينه‌­های بهداشتی و درمانی هر خانوار شهری(درصد)	2/0	7/0
	ميزان هزينه‌­های بهداشتی و درمانی هر خانوار روستايی(درصد)	3/3	7/2
9	امنيت عمومی(اجتماعی)
	تعداد كاركنان تحت پوشش بيمه‌­ی بازنشستگی شهری(10 هزار نفر)	6166	23550
	تعداد كارمندان تحت پوشش بيمه­‌ی رايگان پايه(10هزار نفر)	5201	17743
	تعداد بازنشستگان تحت پوشش بيمه­‌ی رايگان پايه(10 هزار نفر)	965	5807
	تعداد افراد تحت پوشش مراقبت های پزشكی و درمانی شهری(10 هزار نفر)	-	21937
	تعداد شاغلين تحت پوشش بيمهی بيكاری(10 هزار نفر)	-	12716
	تعداد شاغلين تحت پوشش بيمه‌­ی از كار افتادگی(10 هزار نفر)	-	14896
	تعداد شاغلين تحت پوشش بيمه­‌ی زايمان(10 هزار نفر)	-	10876
	درآمد حاصله از صندوق بيمه­‌ی اجتماعی(100 ميليون يوان)	187	16116

منبع: China Statistical Year Book- 2010

نرخ اشتغال در چین

علی­رغم مهاجرت گسترده­‌ی ساکنان مناطق روستایی به مناطق شهری و سرازیر شدن سالانه میلیون­‌ها کارگر بخش کشاورزی به شهرها، براساس آخرین آمار منتشره از سوی دولت، نرخ بیکاری در این کشور در 4/3درصد کنترل شده است. طبق این آمار تعداد افراد شاغل در چین در سال2011میلادی بالغ بر764میلیون نفر بوده که رکورد جدیدی در زمینه­‌ی اشتغال در این کشور به­ شمار می‌­آید. تنها در سال 2011 بیش از 11/2میلیون اشتغال جدید ایجاد شده است. این کشور از سال 2002 سیاست­‌های مثبتی در زمینه­‌ی ایجاد اشتغال اجرا کرده و نتایج قابل قبولی را نیز به دست آورده است. دولت چین با اجرای این سیاست­‌ها تأثیرات منفی ناشی از بحران مالی بین المللی سال2008 را پشت سر گذاشته و در نیمه‌­ی دوم سال2009، میزان اشتغال را به سطح قبل از بحران باز گرداند. میزان اشتغال به کار فارغ التحصیلان دانشگاه­‌ها نیز در سطح 70درصد حفظ شده است.

(Global Tomes. 2012)

بالارفتن متوسط عمر و افزایش امید به زندگی

میزان امید به زندگی در میان مردم چین پیش از تأسیس جمهوری خلق چین تنها کمی بیشتر از 35 سال بود درحالی­ که این رقم در سال 2007به بیش از 73 سال، یعنی بیش از دو برابر، افزایش یافته است. امید به زندگی در میان زنان به74/09 سال و در میان مردان 73/5سال رسیده و دفعات زایمان زنان به 1/72 کودک کاهش یافته است. (China Encyclopedia. 2008)