جغرافیای انسانی اسپانیا
بر طبق گزارش مرکز ملی آمار اسپانیا، جمعیت این کشور در سال 2011 برابر با 47.190.493 نفر بوده و پیش بینی می شود از سال 2011 تا 2020 با تولد 4.4 میلیون نوزاد شاهد کاهش %7/4 باشیم؛ با ادامه شیب نزولی زاد و ولد که از سال 2009 آغاز گشته و افزایش مرگ و میر، جمعیت این کشور در سال 2020 به 45.585.574 کاهش خواهد یافت. اسپانیا بیست و هفتمین کشور پرجمعیت دنیا و پنجمین کشور پر جمعیت اروپا محسوب می شود، جمعیت اسپانیا در طول قرن بیستم به بیش ازدو برابر افزایش یافته است.[1]
تراکم جمعیت 38/93 نفر در هر کیلومتر مربع میباشد[2] که این میزان تراکم نسبت به سایر کشورهای اروپای غربی بسیار پایین است. غالب جمعیت اسپانیا به غیر از مادرید که در مرکز اسپانیا واقع است، درحاشیه های ساحلی این کشور متمرکزند، این موضوع سبب پراکندگیجمعیت درسطح کشور شده و مشکلاتی را در تأمین نیروی کار، توسعه ی شهرها وفراهم آوردن تسهیلات به وجود آورده است.[3]
| km² تراکم جمعیت | درصد | جمعیت | نام | شماره |
| 43/96 | %79/17 | 8.424.102 | آندلس | 1 |
| 69/233 | %98/15 | 7.539.618 | کاتالان | 2 |
| 88/805 | %73/13 | 6.489.680 | مادرید | 3 |
| 28/219 | %86/10 | 5.117.190 | والنسیا | 4 |
| 57/94 | %96/5 | 2.795.422 | گالیسیا | 5 |
| 12/27 | %44/5 | 2.558.463 | کاستیا و لئون | 6 |
| 09/301 | %64/4 | 2.184.606 | باسک | 7 |
| 00/284 | %50/4 | 2.126.769 | جزایر قناری | 8 |
| 38/26 | %46/4 | 2.115.334 | کاستیا لا مانچا | 9 |
| 07/129 | %11/3 | 1.470.069 | مورسیا | 10 |
| 19/28 | %87/2 | 1.346.293 | آراگون | 11 |
| 39/221 | %35/2 | 1.113.114 | جزایر بالِئار | 12 |
| 55/26 | %35/2 | 1.109.367 | اکستِرِمادورا | 13 |
| 24/102 | %31/2 | 1.081.487 | آستوریاس | 14 |
| 21/61 | %35/1 | 642.051 | ناوارا | 15 |
| 24/111 | %26/1 | 593.121 | کانتابریا | 16 |
| 78/63 | %69/0 | 322.955 | لاریوخا | 17 |
| 53/4240 | %17/0 | 82.376 | سِئوتا | 18 |
| 72/6082 | %16/0 | 78.476 | ملیا | 19 |
| 38/93 | %100 | 47.190.493 | کل |
منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا 2011
نژاد
نژاد
اسپانیا در جنوب غربی اروپا و شمال قاره آفریقا قرار گرفته است، این موقعیتِ استراتژیک موجب آن شده است که این منطقه محل عبور اقوام مختلفی در طول تاریخ باشد. تارتسوس[1] ، ایبرها[2]، قوم باسک[3]، کارتاژها[4] و فینیقی ها[5] از جمله بخشی از عوامل تأثیر گذار بر تاریخ، زبان و نژاد اسپانیا هستند که با سکونت و عبور خود از شبه جزیره ایبری بخشی از تاریخ باستان این کشور را رقم زده اند. در اوایل قرن پنجم پس از میلاد با شکست رومی ها بوسیله قوم بیسی گُدُس [6] ، این قوم شهر تولدو را پایتخت خود قرار داد، آنها در ابتدا از آمیختن با ساکنین اسپانیا پرهیزمی کردند، زیرا ازدواج با نژاد دیگری غیر از نژاد بیسیگود برای آنها ممنوع بود، اما پس از مدتی این رفتار خود را ترک کردند، پس از گذر چند قرن عرب ها در سال 711 بعد از میلاد به اسپانیا حمله کردند و پس از تصرف، شهر کُردُبا را پایتخت خود قرار دادند. از آنجایی که اعراب به همراه خود زنان را نیاورده بودند این مسئله موجب آن شد تا با زنان اسپانیایی ازدواج کنند و اینگونه بر نژاد اسپانیایی تأثیر گذاشتند. در بین مسلمانانی که به اسپانیا نقل مکان کرده بودند، برخی از اعراب و برخی از نژاد بربر بودند. اعراب به مدت هشت قرن در این سرزمین اقامت داشتند تا آنکه پادشاه کاتولیکِ اسپانیا در سده پانزدهم با برقراری حاکمیت بر گرانادا و خارج کردن اعراب، یکپارچگی را به اسپانیا بازگرداند.[7]
میزان رشدِ جمعیت و مرگ و میر
نرخ رشد جمعیت در سال 2011 در اسپانیا برابر با %65/0 بوده است، اسپانیا با این نرخ پایین رشد در دنیا در رتبه ی یکصد و چهل و دوم قرار دارد .نرخ زاد و ولد در این کشور 4/10 به ازای هر 1000 نفر می باشد، این نرخ در اسپانیا که نشانگر تعداد کودکانی است که زنان به طور متوسط در طول عمر خود به دنیا می آورند بسیار پایین بوده و این کشور را در رتبه ی یکصد و هشتاد و دوم که از آخرین رتبه های جهانی به شمار می رود قرار داده است.[8]
در ربع آخر قرن بیستم ما شاهد سقوط نرخ زاد و ولد در اسپانیا بودیم که از دلایل عمده ی آن آزاد شدن سقط جنین در سال 1970 را می توان نام برد، چرا که بسیاری از زنان علاقه ای به داشتن فرزندان بیشتر نداشته یا اصلاً صاحب فرزند نشدند. از اواخر دهه ی نود کم کم نرخ زاد و ولد رو به افزایش گذاشته اما با این حال این افزایش بسیار کُند بوده است.[9] در سال 2010 میزان تولد 485.252 نوزاد بوده است، این میزان %7/1 کمتر از سال گذشته می باشد، در نیمسال اول سال 2011 میزان تولد 230.537 گزارش شده است، که در مقایسه با همین دوره از سال 2010، %1/1 کاهش را نشان می دهد. پایین ترین نرخ زاد و ولد از ماه ژوئيه 2010 تا ژوئن 2011 در ایالت های آستوریاس(43/7)، گالیسیا (02/8)، کاستیا و لئون (13/8) می باشد. مهمترین عامل در پایین بودن این نرخ، فقدان سیستمی نظام مند در خصوص تشکیل خانواده در میان اقشار متوسط و تحصیل کرده ی کشور است. نرخ مرگ و میر در این کشور برابر است با 88/8 نفر به ازای هر 1000 نفر که این میزانِ مرگ و میر اسپانیا را در رتبه ی هفتاد و یکم دنیا قرار می دهد.[10]
| شاخص باروری | نرخ زاد و ولد | تولد | سال |
| 80/2 | 74/18 | 676.718 | 1976 |
| 03/2 | 11/14 | 532.601 | 1981 |
| 56/1 | 37/11 | 438.303 | 1986 |
| 36/1 | 32/10 | 401.073 | 1990 |
| 17/1 | 23/9 | 363.467 | 1995 |
| 23/1 | 85/9 | 396.626 | 2000 |
| 24/1 | 95/9 | 405.313 | 2001 |
| 26/1 | 11/10 | 417.688 | 2002 |
| 31/1 | 49/10 | 440.531 | 2003 |
| 32/1 | 61/10 | 453.176 | 2004 |
| 34/1 | 71/10 | 464.811 | 2005 |
| 38/1 | 92/10 | 481.295 | 2006 |
| 39/1 | 94/10 | 491.138 | 2007 |
| 46/1 | 37/11 | 518.503 | 2008 |
| 39/1 | 75/10 | 493.717 | 2009 |
| 38/1 | 53/10 | 485.252 | 2010 |
| 38/1 | 46/10 | 482.702 | از ماه ژوئيه 2010 تا ژوئن 2011 |
شاخص باروری و نرخ زاد و ولد به ازای هر هزار نفر
منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا
| سال | میزان جمعیت |
| 1595 | 8.206.791 |
| 1769 | 9.159.999 |
| 1787 | 10.268.150 |
| 1797 | 10.541.221 |
| 1833 | 12.286.941 |
| 1846 | 12.162.872 |
| 1857 | 15.464.340 |
| 1877 | 16.622.175 |
| 1887 | 17.549.608 |
| 1900 | 18.616.630 |
| 1910 | 19.990.669 |
| 1920 | 21.388.551 |
| 1930 | 23.677.095 |
| 1940 | 26.014.278 |
| 1950 | 28.117.873 |
| 1960 | 30.582.936 |
| 1970 | 33.956.047 |
| 1981 | 37.742.561 |
| 1991 | 39.433.942 |
| 2001 | 40.499.791 |
| 2006 | 44.708.964 |
| 2007 | 45.200.737 |
| 2008 | 46.063.511 |
| 2009 | 46.745.807 |
| 2010 | 47.021.031 |
| 2011 | 47.190.493 |
رشد جمعیت در اسپانیا (منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا 2011)
مهاجرت
در دهه 90 با پیوستن اسپانیا به اتحادیه ی اروپا و شکوفایی و رشد بالای اقتصادی شرایط به گونه ای رقم خورد که این کشور خود به مقصدی مناسب برای مهاجرت تبدیل شد. به گزارش دولت اسپانیا تا ژانویه ی 2011 تعداد 5.730.667 شهروند خارجی در این کشور زندگی میکنند، 860.000 رومانیایی، 760.000 مراکشی،390.000 اکوادری، 359.076 بریتانیایی، 300.000 کلمبیایی، 195.842 آلمانی و166.000 چینی بیشترین ملیتهایی هستند که شهروندان خارجی مقیم اسپانیا را تشکیل می دهند. عمده ی این مهاجرین جوانانی هستند که برای کار در بخش های کشاورزی، ساختمانی و معدنی در آلمریا، مورسیا، بارسلونا، مادرید، گالیسیا، باسک، آستورئاس، لئون و والنسیا به این کشور آمده اند. اغلب مهاجرین از کشورهای رومانی، روسیه، مجارستان، لهستان، اِکوادر، کلمبیا، آرژانتین، برزیل، ونزوئلا، مکزیک، پرو، مراکش، الجزایر، ساحل عاج و چین به این کشورمهاجرت می کنند. دسته دیگر مهاجران بازنشستگان و افراد سال خورده ای هستند که برای استراحت وسپری کردن سال های پایانی عمر خویش به اسپانیا می آیند. از جمله ایالت هایی که در سال های اخیر پذیرای بیشترین مهاجر بودند می توان کاتالونیا، مادرید، والنسیا، باسک، مورسیا، لا ریوخا، ناوارا و کاستیا لا مانچا را نام برد.
طبق گزارش سال 2011 مرکز ملی آمار اسپانیا، 580.850 نفراسپانیایی برای اقامت در دیگر کشورها، سرزمین خود را ترک کرده اند، پیش بینی می شود که در سال 2020 این رقم به 512.618 نفر کاهش یابد.[1]
درصد رشد اتباع خارجی در اسپانیا
منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا
شهرنشینی و روستانشینی
اسپانیا دارای جامعه ای شهرنشین است، %78 از اسپانیایی ها در داخل شهرها زندگی می کنند که از این لحاظ پنجاه و هفتمین کشور در جهان محسوب می شود.درپی بحرانهای اقتصادی دهه ی هفتاد و هشتاد میلادی جمعیت روستانشین برای یافتن شغل ورفع نیازهای مالی به شهرها سرازیر شدند، این مسئله از آن زمان تا به امروز سبب کاهش چشمگیر جمعیت روستاها شده و در حال حاضر عاملی خطر آفرین برای سلامت اقتصادی، تولیدی، اجتماعی و فرهنگی این کشور به شمار می رود.
رشد جمعیت در سالهای اخیر نیز نتوانسته این نقیصه را بر طرف کند، چرا که این رشد در مناطق عمدتاً شهری صورت گرفته و هنوز روستاها از جمعیت کافی برخوردار نیستند. پرطرفدارترین مناطق در اسپانیا برای زندگی، نواحی آندالس، کاتالونیا، مادرید، باسک و والنسیا می باشد که از مراکز صنعتی و ثروتمند این کشور به شمار می آیند.[2]
ساختار جمعیت
در سال 2010 میلادی %6/50 از جمعیت اسپانیا را زنان و %4/49 را مردان تشکیل داده اند، بیشتر مردم اسپانیا افراد 30 تا55 ساله هستند.میانگین سن مردان3/39 سال ، میانگین سن زنان 9/41 سال و میانگین سن جامعه 5/40 سال می باشد، به این ترتیب اسپانیا بیست و هشتمین کشور مسن دنیا به شمار میرود.
امید به زندگی در میان مردان8/78 سال و در بین زنان 8/84 سال می باشد، این میزان امید به زندگی در میان مردان و زنانِ اسپانیایی، این کشور را در سطح دنیا به ترتیب در رتبه های بیست و چهارم ویازدهم قرار داده است، این موضوع علاوه بر اینکه حکایت از استاندارد بالای زندگی دارد بیانگر این واقعیت است که در اسپانیا جمعیت زنانِ سالمند از مردان بیشتر است.
نرخ پایین تولد و بالا رفتن سنِ مرگ و میر زنگ خطری است برای دولت اسپانیا تا تدابیر لازم را جهت مقابله با این معضل در پیش گیرد، چرا که به سبب تعداد تولد پایین از جمعیت جوانان کاسته شده وبا توجه به آمار مرگ و میر پایین بر تعداد سالمندان افزوده می شود.[1]
| هر دو جنسیت | مرد | زن | |
| کل | 47.021.031 | 23.226.185 | 23.794.846 |
| 4-0 | 2.463.563 | 1.269.480 | 1.194.083 |
| 9-5 | 2.314.437 | 1.188.369 | 1.126.068 |
| 14-10 | 2.158.340 | 1.108.827 | 1.049.513 |
| 19-15 | 2.303.428 | 1.185.770 | 1.117.658 |
| 24-20 | 2.695.223 | 1.371.030 | 1.324.193 |
| 29-25 | 3.444.435 | 1.758.840 | 1.685.595 |
| 34-30 | 4.143.573 | 2.140.960 | 2.002.613 |
| 39-35 | 4.046.119 | 2.089.076 | 1.957.043 |
| 44-40 | 3.819.461 | 1.947.712 | 1.871.749 |
| 49-45 | 3.523.150 | 1.773.465 | 1.749.685 |
| 54-50 | 3.088.530 | 1.536.718 | 1.551.812 |
| 59-55 | 2.611.876 | 1.285.336 | 1.326.540 |
| 64-60 | 2.477.732 | 1.197.171 | 1.280.561 |
| 69-65 | 2.105.634 | 1.000.448 | 1.105.186 |
| 74-70 | 1.763.966 | 800.240 | 963.726 |
| 79-75 | 1.758.358 | 754.755 | 1.003.603 |
| 84-80 | 1.259.560 | 489.865 | 769.695 |
| 85 به بالا | 1.043.646 | 328.123 | 715.523 |
آمار جمعیت اسپانیا بر اساس سن و تفکیک جنسیتی در سال 2010
منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا
| اميد زندگي برآورد شده (سال) |
سال | ||
| (مرد و زن) | زن | مرد | |
| 08/77 | 67/80 | 50/73 | 1991 |
| 09/78 | 70/81 | 51/74 | 1995 |
| 34/79 | 73/82 | 94/75 | 2000 |
| 69/79 | 07/83 | 30/76 | 2001 |
| 77/79 | 14/83 | 40/76 | 2002 |
| 71/79 | 99/82 | 42/76 | 2003 |
| 30/80 | 60/83 | 00/77 | 2004 |
| 29/80 | 55/83 | 03/77 | 2005 |
| 95/80 | 16/84 | 72/77 | 2006 |
| 94/80 | 11/84 | 77/77 | 2007 |
| 24/81 | 27/84 | 17/78 | 2008 |
| 58/81 | 56/84 | 55/78 | 2009 |
| 95/81 | 91/84 | 94/78 | 2010 |
| 87/81 | 82/84 | 87/78 | از ماه ژوئيه 2010 تا ژوئن2011 |
اميد به زندگي بر اساس تفکیک جنسیتی
منبع: نهاد ملی آمار اسپانیا
با توجه به آنکه گاهی تلفظ های عمدتاً غلط ولی مصطلح جای خود را به تلفظ های اصلی کلمات می دهند، در این بخش سعی شده هر دو نوع این خوانش ها حفظ شود، در جدول زیر نام ایالت های مختلف به تفکیک استان ها به همراه خوانش های مصطلح و اصلی کلمات آورده شده است.
[1]Instituto Nacional de Estadística, notas de prensa, España, el 18 de enero de 2012.
http://www.theodora.com/wfbcurrent/spain/spain_people.html
[1]Instituto Nacional de Estadística
http://www.vivaspain.org/information/demography.php
http://en.wikipedia.org/wiki/Demographics_of_Spain
[2]http://www.vivaspain.org/information/demography.php
[1] Tartessos
[2] Los íberos
[3] Los Vascos
[4] Fenicios
[5] Cartagineses
مردمی از شمال اروپا که پس از امپراتوری روم و قبل از ورود اعراب در کشور اسپانیا حکمرانی می کردند.[6]
[7]Salas de Rafiee, Beatriz, Introducción a la Historia de la Lengua Española, Teheran, p. 2
[8] http://www.theodora.com/wfbcurrent/spain/spain_people.html
[9] http://www.mapsofworld.com/spain/demography-spain.html
[10]Instituto Nacional de Estadística, notas de prensa, España, el 18 de enero de 2012.
[1]Instituto Nacional de Estadística, notas de prensa, España, el 18 de enero de 2012.
[2] Ibid
[3]http://www.vivaspain.org/information/demography.php