ادبیات معاصر سیرالئون

ادبیات معاصر سیرالئون:

با آغاز قرن بیستم میلادی خلق آثار ادبی هنری در این کشور شتاب بیشتری گرفت و نویسندگان صاحب نامی همچون خانم گلادیس کسلی هایفورد (1950-1904)[16] کتب و اشعار ادبی زیادی به زبان‌های انگلیسی و کریو چاپ و منتشر ساخت. بسیاری از اشعار و نوشتجات این نویسنده در آمریکا و انگلستان به چاپ رسیده است. وی برای نخستین بار اشعاری به زبان کریو نیز سرود و در سال 1948 در قالب کتابچه‌ای کوچک در فریتاون به چاپ رساند که در زمره شاهکارهای ادبی کریو به‌شمار می‌رود.[17] کریستین جرج[18] از دیگر چهره‌های ادبی درخشان سیرالئون در این دوره به‌شمار می‌رود که مجموعه اشعار خود تحت عنوان «جواهر گرانبها»[19] را در سال 1952 منتشر ساخت. در طول این دهه (1950) توماس دکر[20] نیز اقدامات خلاقانه و مبتکرانه قابل توجهی در خصوص چگونگی بهره‌گیری از زبان کریو در مباحث ادبی انجام داد که موجب شکوفایی نمایشنامه‌های کریو و به کارگیری پیشنهادات وی توسط نمایشنامه‌نویسان معروف آن عهد همچون «دله چارلی»[21]، «ریموند دوسوزا جرج»[22]، «استر تایلور پیرس»[23] و «لورنس کوه‌کو وود»[24] و پدید آمدن نمایشنامه‌هایی جالب با مضامین فرهنگی مورد علاق مردم کریو زبان گردید. در طی این دوره که بتدریج آزادی‌خواهان سیرالئونی زمزمه‌های استقلال و آزادی کشور خود را آغاز کرده بودند برخی از اشعار توماس دکر در مطبوعات سیرالئون به چاپ رسید و چند نمایشنامه شکسپیر از جمله «جولیوس سزار» از انگلیسی به کریو ترجمه شد. منتخبی از افسانه‌های کریو نیز در اواخر دهه 1950 از زبان کریو به انگلیسی ترجمه شد و کودکان کشور به فراگیری فرهنگ بومی سیرالئون تشویق شدند. (Edgar E Smith: 2-3)

در دهه 1960 و با آغاز استـقلال سـیرالئون، این کشور شاهد شـکوفایی ادبیات خود بود و نویسـندگانی همچون «آبیوسه نیکول[25]»، «ریموند شریف ایسمون[26]»، «ویلیام کنته[27]»، «الدرد جونز[28]»، «مختار مصطفی[29] »، «ویلفرد تایلور[30]»، «دلفین کینگ[31]» و «سیل کنی کوکر[32]» آثار ادبی منحصر بفردی را در حوزه ادبیات خصوصاً رمان‌های ادبی به‌وجود آوردند که در نوع خود بی‌نظیر بود. در این زمان مجموعه‌های «افسانه‌های آفریقایی»[33] و «بانوی متأهل وفادار ودیگر داستان‌ها»[34] اثر آبیوسه نیکول، چند نمایشنامه و کتاب اثر ریموند شریف ایسمون، کتاب «آفریقا»[35] اثر ویلیام کنته (که از سال 1960 تا 1964 چندین بار در انگلستان و آمریکا چاپ شده به زبان‌های مجاری و روسی نیز ترجمه گشت)، «نه گذشته نه حال نه آینده»[36] اثر یولیسا آمادو مدی[37] و «آخرین هارماتان» اثر «آلوسین دونبار»[38] با استقبال وسیع مردم این کشور روبرو شدند.

در دهه‌های 1970 و 1980 نویسندگان جدیدی در عرصه ادبیات سیرالئون ظهور کردند که از مشهورترین آنان می‌توان به «یما لوسیلدا هانتر»[39] نویسنده کتاب «راهی به سوی آزادی»[40]، پرینس دوو پالمر[41] نویسنده رمان «سنگ‌های ساختگی»[42]، و عثمان کنته[43] نویسنده رمان «مشکل دو چندان»[44] اشاره کرد.

جنگ داخلی سیرالئون در دهه 1990 ضربه سختی بر ادبیات و هنر داستان‌نویسی این کشور وارد آورد و هر چند بعدها خاطرات جنگ داخلی و وحشیگری‌های شورشیان دستمایه رمان‌های ادبی بسیاری قرار گرفت ولی در دهه 1990 بسیاری از نویسندگان این کشور به دیگر کشورها فرار کرده و به سبب مشکلات حاد سیاسی اقتصادی کشور آثار ادبی ارزشمندی به‌وجود نیامد با این حال ادبیات کودکان در این دهه به پیشرفت‌هایی نائل آمد و نویسندگانی همچون «تالابی آیسی لوکان»[45]، «ملویل استوارت»[46]، «مریلین آوونور رنر»[47]، « وینستون فورد»[48]، «کلیفورد فیف»[49]، « پیتر کارفا اسمارت»[50] و « بریما راجرز»[51] آثار ارزشمندی در حوزه ادبیات کودکان به‌وجود آوردند. محمد شریف نمایشنامه‌نویس معروف سیرالئونی نیز چند نمایشنامه به زبان انگلیسی به چاپ رساند که یکی از این نمایشنامه‌ها به نام «ترس نهانی»[52] در سال 1997 برنده جایزه ادبی جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا شد.

ادبیات سیرالئون در دهه 2000 میلادی شاهد پدید آمدن رمان‌های ادبی ارزشمندی عمدتاً در ارتباط با جنگ داخلی این کشور بود که از مشهورترین آنها می‌توان به کتاب «سنگ‌های اجداد»[53] و کتاب بسیار مشهور «خاطره عشق»[54] نوشته آمیناتا فورنا اشاره کرد که کتاب «خاطره عشق» در سال 2011 موفق به دریافت جایزه کشورهای مشترک المنافع شد.

«اولوفمی تری»[55] نویسنده سیرالئونی ساکن آفریقای جنوبی نویسنده داستان کوتاه «روزهای چوب بازی»[56] برنده جایزه ادبی کین (معتبرترین جایزه ادبی قاره آفریقا) در سال 2010 و « دلیا جارت ماکائولی»[57] (ساکن انگلستان) نویسنده رمان سیاسی «موسی، شهروند و من»[58] برنده جایزه معروف اُرول در سال 2005 [59] نام کشور سیرالئون را نه در سطح قاره آفریقا بلکه در سرتاسر جهان پرآوازه ساختند. رمان «راه طولانی سپری شده، خاطرات یک کودک سرباز»[60] نوشته «اسماعیل باه[61]» در سال 2007 نیز با وجود آن که جایزه‌ای را در سطح بین‌الملل و منطقه ی بخود اختصاص نداد ولی با استقبال عظیم محافل علمی کشورهای مختلف جهان مواجه شد. (www.world literature.org/Africa/sierra leone/2010)

البته سیرالئون در دهه 2000 میلادی جدای از رمان شاهد آثار ادبی دیگری از جمله کتب « آرتور ادگار اسمیت» نیز بوده است که از آینده درخشانی برخوردار است.[62]بسیاری از پژوهشگران معتقدند ادبیات سیرالئون که طی چند دهه گذشته و به‌ویژه در دهه جنگ داخلی به اوج پختگی و بلوغ خود رسید هنوز به مرحله شکوفایی کامل نائل نیامده و در آینده نزدیک آثار بزرگی در حوزه رمان‌های ادبی به‌ویژه ادبیات جنگی و خاطره‌نویسی به جهان عرضه خواهد کرد.