ادبیات معاصر سیرالئون
با آغاز قرن بیستم میلادی خلق آثار ادبی هنری در این کشور شتاب بیشتری گرفت و نویسندگان صاحب نامی همچون خانم گلادیس کسلی هایفورد (1950-1904) (Gladys casery -Hayford) کتب و اشعار ادبی زیادی به زبانهای انگلیسی و کریو چاپ و منتشر ساخت. بسیاری از اشعار و نوشتجات این نویسنده در آمریکا و انگلستان به چاپ رسیده است.
وی برای نخستین بار اشعاری به زبان کریو نیز سرود و در سال 1948 در قالب کتابچهای کوچک در فریتاون به چاپ رساند که در زمره شاهکارهای ادبی کریو بهشمار میرود.(Take Am so) کریستین جرج(Cristian George) از دیگر چهرههای ادبی درخشان سیرالئون در این دوره بهشمار میرود که مجموعه اشعار خود تحت عنوان «جواهر گرانبها» (Precious Gem) را در سال 1952 منتشر ساخت.
در طول این دهه (1950) توماس دکر(Thomas Decker) نیز اقدامات خلاقانه و مبتکرانه قابل توجهی در خصوص چگونگی بهرهگیری از زبان کریو در مباحث ادبی انجام داد که موجب شکوفایی نمایشنامههای کریو و به کارگیری پیشنهادات وی توسط نمایشنامهنویسان معروف آن عهد همچون «دله چارلی» (Dele charley) ، «ریموند دوسوزا جرج» (Reymond De souza George) ، «استر تایلور پیرس» (Esther Taylor Perrce) و «لورنس کوهکو وود» (Lawrence Kweku woode) و پدید آمدن نمایشنامههایی جالب با مضامین فرهنگی مورد علاق مردم کریو زبان گردید.
در طی این دوره که بهتدریج آزادیخواهان سیرالئونی زمزمههای استقلال و آزادی کشور خود را آغاز کرده بودند برخی از اشعار توماس دکر در مطبوعات سیرالئون به چاپ رسید و چند نمایشنامه شکسپیر از جمله «جولیوس سزار» از انگلیسی به کریو ترجمه شد.
منتخبی از افسانههای کریو نیز در اواخر دهه 1950 از زبان کریو به انگلیسی ترجمه شد و کودکان کشور به فراگیری فرهنگ بومی سیرالئون تشویق شدند[۱]. در دهه 1960 و با آغاز استـقلال سـیرالئون، این کشور شاهد شـکوفایی ادبیات خود بود و نویسـندگانی همچون «آبیوسه نیکول(Abioseh Nicol)»، «ریموند شریف ایسمون(Rimond sharif easmon)»، «ویلیام کنته(William Conte)»، «الدرد جونز(Eldred jones)»، «مختار مصطفی(Muctarr mustapha)»، «ویلفرد تایلور(Wilfred Taylor)»، «دلفین کینگ(Delphine king)» و «سیل کنی کوکر(Syl cheney coker)» آثار ادبی منحصر بهفردی را در حوزه ادبیات خصوصاً رمانهای ادبی بهوجود آوردند که در نوع خود بینظیر بود.
در این زمان مجموعههای «افسانههای آفریقایی» (The African Tales) و «بانوی متأهل وفادار و دیگر داستانها»(The truly married woman and oteher stories) اثر آبیوسه نیکول، چند نمایشنامه و کتاب اثر ریموند شریف ایسمون، کتاب «آفریقا»(The African)اثر ویلیام کنته (که از سال 1960 تا 1964 چندین بار در انگلستان و آمریکا چاپ شده به زبانهای مجاری و روسی نیز ترجمه گشت)، «نه گذشته نه حال نه آینده»(No Past No Present No future) اثر یولیسا آمادو مدی(Yulisa Amadu maddy) و «آخرین هارماتان» اثر «آلوسین دونبار»(The last Harmattan of Alusine Dunbar) با استقبال وسیع مردم این کشور روبرو شدند.
در دهههای 1970 و 1980 نویسندگان جدیدی در عرصه ادبیات سیرالئون ظهور کردند که از مشهورترین آنان میتوان به «یما لوسیلدا هانتر» (Yema Lucilda Hunter) نویسنده کتاب «راهی به سوی آزادی» (Road to freedom) ، پرینس دوو پالمر(Prince Dowu Palmer) نویسنده رمان «سنگهای ساختگی(The mocking stones) ، و عثمان کنته(Osman Conteh) نویسنده رمان «مشکل دو چندان» (Double Trouble) اشاره کرد.
جنگ داخلی سیرالئون در دهه 1990 ضربه سختی بر ادبیات و هنر داستاننویسی این کشور وارد آورد و هر چند بعدها خاطرات جنگ داخلی و وحشیگریهای شورشیان دستمایه رمانهای ادبی بسیاری قرار گرفت ولی در دهه 1990 بسیاری از نویسندگان این کشور به دیگر کشورها فرار کرده و به سبب مشکلات حاد سیاسی اقتصادی کشور آثار ادبی ارزشمندی بهوجود نیامد با این حال ادبیات کودکان در این دهه به پیشرفتهایی نائل آمد و نویسندگانی همچون «تالابی آیسی لوکان»(Talabi Aisie Lucan)، «ملویل استوارت»(Melville stuart)، «مریلین آوونور رنر»(Marilyn Awoonor renner)، «وینستون فورد»(Winston forde)، «کلیفورد فیف»(Clifford N.fyfe)، «پیتر کارفا اسمارت»(Peter karefa smart) و «بریما راجرز»(Brima rogers) آثار ارزشمندی در حوزه ادبیات کودکان بهوجود آوردند. محمد شریف نمایشنامهنویس معروف سیرالئونی نیز چند نمایشنامه به زبان انگلیسی به چاپ رساند که یکی از این نمایشنامهها به نام «ترس نهانی» (Secret fear) در سال 1997 برنده جایزه ادبی جامعه اقتصادی کشورهای غرب آفریقا شد.
ادبیات سیرالئون در دهه 2000 میلادی شاهد پدید آمدن رمانهای ادبی ارزشمندی عمدتاً در ارتباط با جنگ داخلی این کشور بود که از مشهورترین آنها میتوان به کتاب «سنگهای اجداد» (Ancestors stones) و کتاب بسیار مشهور «خاطره عشق» (The memory of love) نوشته آمیناتا فورنا اشاره کرد که کتاب «خاطره عشق» در سال 2011 موفق به دریافت جایزه کشورهای مشترک المنافع شد.
«اولوفمی تری» (Ulufemi Terry) نویسنده سیرالئونی ساکن آفریقای جنوبی نویسنده داستان کوتاه «روزهای چوب بازی» (Stickfighting days (این کتاب در بین 115 داستان از 13 کشور آفریقایی جایزه مقام نخست را بخود اختصاص داد)) برنده جایزه ادبی کین (معتبرترین جایزه ادبی قاره آفریقا) در سال 2010 و «دلیا جارت ماکائولی» (Delia Jarrett Macauley) (ساکن انگلستان) نویسنده رمان سیاسی «موسی، شهروند و من»(Moses, citizen and me) برنده جایزه معروف اُرول در سال 2005 [iii] نام کشور سیرالئون را نه در سطح قاره آفریقا بلکه در سرتاسر جهان پرآوازه ساختند. رمان «راه طولانی سپری شده، خاطرات یک کودک سرباز» (A long way Gone: memories of a boy soldier) نوشته «اسماعیل باه(Ishmael Beah) » در سال 2007 نیز با وجود آن که جایزهای را در سطح بینالملل و منطقه ی بخود اختصاص نداد ولی با استقبال عظیم محافل علمی کشورهای مختلف جهان مواجه شد[۲].
البته سیرالئون در دهه 2000 میلادی جدای از رمان شاهد آثار ادبی دیگری از جمله کتب «آرتور ادگار اسمیت» نیز بوده است که از آینده درخشانی برخوردار است[iv]. بسیاری از پژوهشگران معتقدند ادبیات سیرالئون که طی چند دهه گذشته و بهویژه در دهه جنگ داخلی به اوج پختگی و بلوغ خود رسید هنوز به مرحله شکوفایی کامل نائل نیامده و در آینده نزدیک آثار بزرگی در حوزه رمانهای ادبی بهویژه ادبیات جنگی و خاطرهنویسی به جهان عرضه خواهد کرد[۳].
نیز نگاه کنید به
ادبیات معاصر ژاپن؛ ادبیات معاصر کانادا؛ ادبیات معاصر چین؛ ادبیات معاصر سنگال؛ ادبیات قرن بیستم فرانسه؛ ادبیات معاصر زیمبابوه؛ ادبیات معاصر تایلند؛ ادبیات معاصر اردن؛ ادبیات معاصر قطر.
پاورقی
[iii] - داستان این کتاب در مورد پسر کوچکی است که در جریان جنگ داخلی سیرالئون توسط شورشیان اجیر شده و مأمور قتل پدربزرگ و مادربزرگش میشود.
[iv] - کتابهای نوشتهشده توسط آرتور ادگار اسمیت عبارتند از:
- The struggle of the blacks in sierra Leone
- Life and works celebrating black dignity
- Folktales from freetown
کتابشناسی
- ↑ Edgar E Smith, A. (2011). The Situation of the Literary Arts in Sierra Leone, p.2-3
- ↑ برگرفته از:https://www.world+literature.org/Africa/sierra+leone/2010
- ↑ عرب احمدی، امیر بهرام(1390). جامعه و فرهنگ سیرالئون. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)