مناطق جغرافیایی آرژانتین
بسیاری از کتب و منابع، سرزمین آرژانتین را از نظر جغرافیایی به چهار منطقهی اصلی تقسیم کردهاند. امّا اگر با در نظر گرفتن وضعیت آب و هوایی، تقسیمبندی را دقیقتر انجام دهیم، این سرزمین را از نقطهنظر جغرافیایی میتوان در 6 بخش مختلف جای داد.
فلات پامپاس
فلات پامپاس (Pampas) را در گذشتههای دور دشت علفخیز آمریکای جنوبی و در دهههای اخیر قلب اقتصادی آرژانتین دانستهاند. در ابتدا این دشتهای وسیع را علفهای پرپشت پوشانیده بود که محل زندگی بومیان و سرخپوستان اصلی این سرزمین بود و در آنها اسبهای وحشی و برّهی مرینوس را پرورش میدادند امّا پس از شکلبندی کشور آرژانتین، بومیان از این منطقه رانده شده و اروپاییان مهاجر در آنجا مستقر شدند. این منطقهی وسیع در 250 مایلی بوئنوسآیرس قرار دارد.
آب و هوای این دشت مرطوب و معتدل است. هوای این منطقه در زمستان نیز به اندازهای سرد نمیشود که مانع چرای گاوها و احشام دیگر شود. به هر صورت در دورهی شهرنشینی اوّلین بخشی که موتور محرّک اقتصادی کشور جدید آرژانتین بود، کشاورزی و دامپروری بود و این منطقه هنوز پس از چند صد سال قلب تپندهی کشاورزی آرژانتین است.
در اواخر قرن نوزده میلادی در نتیجهی پیشرفت شبکهی راهآهن و وسایل نقلیهی تندرو و امکان منجمد نمودن گوشت و حمل آن با کشتیهای یخچالدار، چهرهی این دشت تغییر اساسی پیدا کرد. گوسفندهای پشمدار جایگزین برّههای مرینوس و گاوهای سختگوشت استخوانی تبدیل به گاوهای پروار گردیدند. نکتهی جالب این است که در این منطقه تقریباً هیچ رودخانهی پرآبی وجود ندارد و آب حاصل از بارانهای وسیع به سرعت جذب خاک میشود. بدون شک پامپاس یکی از حاصلخیزترین نقاط جهان است. منطقهی شرقی این دشت که از نظر آبیاری وضع بهتری دارد، از گذشتههای دور محل تمرکز افراد و شرکتهای معظم کشت و صنعت بوده و بیشترین تولید کشاورزی آرژانتین را به خود اختصاص میدهد. وسعت این منطقه چیزی حدود یک چهارم کلّ خاک آرژانتین است[۱].
استانهای بوئنوسآیرس، سانتافه (Santa Fe)، لاپامپا (La Pampa) و بخش جنوب شرقی کوردوبا (Córdoba) در این منطقه واقع شدهاند. یک بخش از پامپاس متوسّط سالیانه بیش از 1000 میلیمتر باران را ثبت کرده است. مهمترین محصولات کشاورزی پامپاس، گندم، ذرّت و دانههای روغنی است. در بخش دیگری از این منطقهی وسیع، مهمترین قطب صنعتی کشور واقع در استانهای بوئنوسآیرس، سانتافه و کوردوبا قرار دارد. پامپاس پرجمعیتترین بخش کشور است که بوئنوسآیرس با 12 میلیون نفر را نیز شامل میشود. با در نظر گرفتن اینکه آرژانتین مهمترین صادرکنندهی ذرت و همچنین روغنهای خوراکی در جهان است و افزودن اینکه مهمترین منطقهی تولید این محصولات پامپاس است، به ارزش این بخش از کشور بیشتر واقف خواهیم شد[۲].
مزوپوتامیا (بینالنّهرین)
مزوپوتامیا (Mezopotamia)(بینالنّهرین)، شامل استانهای میسیونس (Misiones)، کورینتس (Corrientes) و انتره ریوس (Entre Ríos) (بین دو رود) است. همانند بینالنّهرین در خاورمیانه، این منطقه نیز بخشی حاصلخیز بین دو رودخانهی اروگوئه و پارانا است. علاوه بر جنگلها، دشتها و مزارع، این منطقه بخش مهمی از مناطق حفاظتشدهی حیات وحش کشور را در خود جای داده است. این منطقه از آرژانتین، علاوه بر کشاورزی و دامداری بهویژه پرورش گاوهای گوشتی، به صنایع جنگلی و کاغذسازی در جهان شناخته شده است[۲].
چاکو
منطقه چاکو (Gran Chaco) از نظر جغرافیایی، قسمت شمالی آرژانتین را در بر میگیرد. پستی و بلندیهای سطح زمین در این منطقه، کشاورزی را در مقایسه با منطقهی پامپاس مشکلتر کرده است. وسعت منطقه چاکو بسیار کمتر از پامپاس است امّا به دلیل بارانهای انبوه، کشت برخی محصولات همچون پنبه، مرکّبات، و مته (چای خاص آرژانتینی) را امکانپذیر کرده است. این منطقه در جلگهی پارانا و پاراگوئه واقع شده است و شامل استانهای چاکو، فورموزا (Formoza) و شمال سانتیاگو د استرو (Santiago del Estero) است. متوسّط حرارت روزانهی تابستان در این منطقه 23 درجهی سانتیگراد است. پنبه، سبزیجات و پرورش احشام، مهمترین صنایع کشاورزی این بخش از کشور است.
کویو
کویو (Cuyo)منطقهی مرکزی و غربی کشور و استانهای مندوسا (Mendoza)، سان لوییس (San Luis) و سان خوان (San Juan) را در بر میگیرد. قلّهی مشهور آکونکاگوا در این استان قرار گرفته است. استانهای مندوسا و سان خوان مهمترین استانهای تولید مواد معدنی در کشور است و پوشیده از حوضچهها و چشمههای آب گرم است. برخی از منابع گاز کشور، صنایع فلزی و کارخانههای مواد غذایی آرژانتین در این بخش از کشور واقع شدهاند[۳].
منطقه پاتاگونیا
منطقه پاتاگونیا (Patagonia) به عنوان منطقهی جنوبی رودخانهی کلرادو (Rio Colorado) بیش از 25 درصد از خاک آرژانتین را در بر میگیرد. پاتاگونیا که جنوبیترین بخش کشور را در بر میگیرد، بسیار سرد است امّا در عین حال از بارش بسیار کمی برخوردار میباشد. میانگین بارش این منطقه حدود 250 میلیمتر در سال است. البتّه اینجا کمتر از 3 درصد از کل جمعیت آرژانتین را در خود جای داده است. کشاورزی بیشتر در بخشهای آند انجام میشود. استحصال گاز، آلومینیوم و ماهیگیری عمدهی فعالیتهای اقتصادی این بخش از کشور است. ادامهی رشتهکوههای آند در این بخش کوتاهتر از بخشهای دیگر کشور است. پاتاگونیا شامل استانهای ریونگرو (Rio Negro)، نئوکن (Neuquén)، چوبوت (Chubut)، سانتاکروز (Santa Cruz)، سرزمین آتش و جزایر اقیانوس اطلس جنوبی است.
مالویناس و جزایر جورجیای جنوبی و ساندویچ جنوبی که ذخایر عظم نفت و گاز این بخش از اقیانوس را در خود جای دادهاند، هماکنون تحت حاکمیت انگلیس قرار دارد. جزایر مالویناس جزو معدود مناطقی هستند که همچنان در کمیتهی استعمارزدایی سازمان ملل مطرح بوده و هر ساله در مورد آنها قطعنامه صادر میشود[۴].
شهر «اوشوایا (Ushuaia)»، جنوبیترین شهر جهان، در این بخش واقع است. همچنین جزیرهی بزرگ «سرزمین آتش» (Tierra del Fuego) که در قسمت انتهایی جنوب آمریکای جنوبی واقع شده و بین آمریکا و شیلی تقسیم گردیده است. خصیصهی منطقهی پاتاگونیا، دریاچههای زیبای یخچالی است که این منطقه را به یکی از قطبهای گردشگری جهان تبدیل کرده است[۲].
شمال باختری آرژانتین
در مغرب و شمال باختری دشتهای سرسبز پامپاس به منطقهای برمیخوریم که از درختهای کولا و علفهای نامناسب برای چرای احشام پوشیده شدهاند. استانهای واقع در بخش شمال غربی شامل خوخوی (Jujuy)، سالتا (Salta)، توکومان (Tucumán)، کاتامارکا (Catamarca) و لاریوخا (La Rioja) است. این منطقه در واقع مرتفعترین بخش کشور است که قلّههای بزرگ کشور در آن واقع است[۳]. میوه، دانههای روغنی، شراب، شکر، مواد معدنی، زیتون و گاز مهمترین محصولات این بخش از کشور است.
در پایان این بخش، ذکر این نکته حائز اهمیت است که آرژانتین بر مساحتی بالغ بر 970 هزار کیلومتر مربّع از قطب جنوب ادّعای حاکمیتی دارد و 4 پایگاه مطالعاتی در قطب جنوب دائر کرده است. البتّه بر اساس معاهدهی 1959 میلادی ادّعای حاکمیت نسبت به قطب جنوب به حالت تعلیق درآمده است و از نقطهنظر حقوقی، ادّعاهای حاکمیت در جنوبگان منطبق با اصول و موازین حقوق بینالمللی نبوده و از مشروعیت لازم برخوردار نیست. در ضمن این ادّعا از طرف جامعهی جهانی هم مورد شناسایی قرار نگرفته است. بنابراین به نظر میرسد چنین منطقهای در زمرهی نواحی «بدون صاحب» (Res nullius) قرار نمیگیرد که به تبع آن از سوی کشورها قابل تصاحب و تملّک بوده باشد بلکه قطب جنوب به عنوان آخرین اقلیم دستنخوره و با توجّه به خصوصیات ویژه و اهمیت زیستمحیطی، اقلیمی و امکانات بالقوّهی اقتصادی قابلیت آن را دارد که تحت یک رژیم بینالمللی قرار گیرد. از این رو نفع بشریت در نفی هرگونه ادّعای حاکمیت و بهرهمندی منصفانهی تمامی دولتها از منابع و منافع حاصل از بهرهبرداری در این منطقه است[۵].
نیز نگاه کنید به
جغرافیای طبیعی آرژانتین؛ فلات پامپاس؛ منطقه مزوپوتامیا؛ منطقه چاکو؛ منطقه کویو؛ منطقه پاتاگونیا؛ شمال باختری آرژانتین
کتابشناسی
- ↑ اصغری، احمدرضا (1374). آرژانتین، تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه. ص30.
- ↑ ۲٫۰ ۲٫۱ ۲٫۲ برگرفته از https://www.ign.gob.ar
- ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ برگرفته از https://www.ffyl.uncu.edu.ar
- ↑ اصغری، احمدرضا (1374). آرژانتین. تهران: دفتر مطالعات سیاسی و بین المللی وزارت امور خارجه. ص36.
- ↑ خیرمند، احمدرضا (1391). جامعه و فرهنگ آرژانتین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشارات بین المللی الهدی، ص. 28-34.