مدارس قومی در بنگلادش

مدارس قومي

مدارس قومي در بنگلادش از مدارس ديوبند هند سرچشمه گرفته اند و حدودا يك صد سال پس از تأسيس مدرس عالي كلكته بوجود آمده اند.

    مدارس قومي به طور عموم، مستقل از دولت، تحت نظارت و مديريت شخصيت هاي غير دولتي با برنامه هاي مخصوص به خود، گاهي منطبق با مدرسة علميه « ديوبند هند » و گاهي منطبق با برنامة درسي عربستان و يا تركيبي از هر دو اداره مي شود. مدرسة ديوبند مهم ترين مركز حوزه هاي علميه در شبه قاره مي باشد.

  جايگاه و نفوذ اين مركز بر ديگر مدارس علميه شبه قاره همانند خود حوزه علميه نجف اشرف و يا قم، بر حوزه هاي شيعي است. اين مركز در سال 1866 م تأسيس شده است.

    مدارس قومي عليرغم اختلاف در سليقه و مديريت، از نظر كلي برنامه درسي همانندي دارند. فارغ التحصيلان اين مدارس عموماً به كارهاي مخصوص روحانيت، امامت مسجد، تدريس، تبليغ و ارشاد مردم و ... مي پردازند. تعداد اين مدارس به چندين هزار مدرسه مي رسد. تشكيلاتي به نام « وفاق المدارس العربيه» در حال حاضر سرپرستي مدارس قوميه از جمله برگزاري امتحانات مقاطع پاياني را به عهده دارد.

همان طور كه گفتیم، مدارس قومي، مدارس غير دولتي هستند و يكي از دلايل غير دولتي بودن آن ها اين است كه دولت بنگلادش چندين درس از جمله دروس فارسي را از برنامه هاي درسي حذف و دروس انگليسي، جغرافيا، علوم سياسي را گنجانيد و همين برنامه را به حوزه هاي قومي و يا غير دولتي پيشنهاد کرد، اما مسئولان و مديران ارشد اين حوزه ها با اين كار موافقت نكردند، در نتيجه دولت و ادارات مدرك اين حوزه ها را تأييد نکردند.

كتاب هاي فارسي كه در اين مدارس تدريس مي شوند، شامل عناوين ذيل است:

دستور زبان فارسي

1- فارسي مقدماتي

2- الفباي فارسي

3- تفسير المبتدي

4- چهل سبق

5- جامع المصادر

6- مصدر فيوضي

7- ضوابط فارسي

8- قواعد فارسي

9- قواعد سازي ( دستور زبان فارسي است )

10- مفتاح القواعد

11-  احسن القواعد

ادبيات فارسي

1- كريما

2- پندنامه عطار

3-  پندنامه خاكي

مقاطع تحصيلي مدارس قومي شامل

ابتدايي = شش سال

متوسطه = چهار سال

فضيلت = سه سال

تكميل = يكسال

بعضي از مدارس مواد آموزشي را در 12 سال برنامه ريزي كرده اند. در طي مدت آموزش، زبان اردو،  فارسي، انگليسي، بنگالي، ادبيات عرب، فقه، اصول فقه، تفسير و حديث تدريس مي شود. در سال هاي اخير، جغرافي، تاريخ و رياضيات نيز جزو برنامه هاي درسي قرار گرفته است.

  با توجه به تاريخ تأسيس مدارس قومي، كه همة آن ها (به غير از يك مورد ) بعد از جدايي پاكستان از هند پدید آمده اند، مي توان گفت همه اين مدارس دوران جواني را مي گذرانند. لذا متناسب با تجربيات به دست آمده و مقتضيات زمان، برنامه هاي آن ها دچار تغيير وتحول مي شود و برنامه ها  استحكام كافي و لازم ندارند.

جدول آماری مدارس در بنگلادش 2004-2005 :

نوع	تعداد مدارس	تعداد دانش آموزان	تعداد معلمان
مدارس قومی	6500	1462500	130000
مدارس عالی/علمیه	6906	1878300	100732
مدارس ابتدایی	5150	377749	23176
جمع	18556	3718549	253908

منبع:

Data Collected from Publications of the Bangladesh Madrasa Education Board. (Adapted from: Esposito et al., 2005:57).