زمینه‌های مناسب برای توسعه روابط ایران با ساحل‌ عاج

ساحل‌ عاج به‌دلیل موقعیت جغرافیایی بسیارخوبی که دارد و دروازه ورود به غرب آفریقا محسوب شود، می‌‌تواند کشور مهمی در روابط خارجی ایران باشد. این کشور بخش عمده‌ای از کاکائو و قهوه جهان را تولید می‌نماید؛ افزون بر این، ساحل‌ عاج در راه توسعه اقتصادی و عمرانی خود، به کمک کشورهایی چون ایران، نیاز جدی دارد. در این زمینه البته اقدامات خوبی تاکنون، به‌ویژه از ابتدای دهه هشتاد شمسی به این‌سو، صورت گرفته است. برای مثال، در زمینه کشاورزی که صنعت اول این کشور محسوب می‌شود، تقاضا برای کمک‌های ایران وجود داشته است. ازجمله در دیداری که میان وزیر امور خارجه ساحل‌ عاج و وزیر بازرگانی ایران در آذرماه 1386 انجام گرفت، باکایوتا، ضمن اشاره به روبه رشد بودن مسیر روابط ایران و ساحل‌ عاج، اظهار داشت: «اعطای وام یک‌میلیون دلاری بلاعوض و گشایش خط اعتباری 90 میلیون دلاری ازسوی ایران به ساحل‌ عاج، نشان از عمق روابط دو کشور دارد» (6/9/86، روزنامه رسالت)، همچنین سفیر ساحل‌ عاج در ایران طی دیداری که در اردیبهشت‌ماه 91 با مدیرعامل گروه صنعتی تراکتورسازی ایران داشت، تقاضای کشورش را برای راه‌اندازی خط تولید تراکتور ایرانی در این کشور اعلام نمود.شایان‌ذکر است که صنعت کشاورزی در ساحل‌ عاج همچنان ضعیف و ابتدایی است و بخش عمده‌ای از آن به شیوه‌های سنتی صورت می‌پذیرد. این شرایط می‌تواند برای ایران فرصتی تلقی گردد تا در آنجا حضور بیشتر و مؤثرتری داشته باشد و از این طریق، به رونق اقتصادی خود نیز کمکی کرده باشد. درزمینه صنعت اتومبیل نیز بستر مساعدی برای بازار خودروهای ایرانی در ساحل‌ عاج وجود دارد، کما اینکه اخیراً محموله‌ای شامل خودروهای تیبا به آنجا صادر شده است.

اما همچنان نمی‌توان گفت که روابط تجاری و اقتصادی دو کشور به سطح مطلوبی رسیده است. شرایط سخت سیاسی و نظامی سال‌های اخیر در ساحل‌ عاج، مانع بزرگی در گسترش روابط این کشور، نه‌تنها با ایران، بلکه با سایر ملل بوده است. کاهش رشد 3.45 درصدی میزان صادرات و واردات این کشور در سال 2007 نسبت به 2006، از آثار این شرایط است (168: 1388، ساحل‌ عاج). البته در همین سال 2007، رقم مبادلات تجاری ساحل‌ عاج با ایران، رشد 197 درصدی نسبت به سال قبل آن را نشان می‌دهد.

هیئت‌های تجاری و اقتصادی مبادله‌‌شده میان دو کشور تاکنون به شرح زیر است:

•           سفر خانم صفیا توباندوا، وزیر انرژی ساحل‌ عاج، در آبان‌‌ماه سال 1378 به تهران، جهت دیدار با مسئولان وزارتخانه‌های نیرو و مسکن و شهرسازی و امضای یادداشت تفاهم همکاری‌های انرژی میان دو کشور؛
•           سفر هیئت‌هایی از اتاق‌های بازرگانی دو کشور، به کشورهای متقابل در سال 1381 و امضای یادداشت تفاهم همکاری میان یکدیگر؛
•           سفر مدیر شرکت حمل‌ونقل ساحل‌ عاج به تهران، به‌منظور انجام مذاکرات با مسئولان شرکت ایران‌خودرو دیزل، جهت خرید اتوبوس؛
•           فعالیت و سرمایه‌گذاری شرکت شیرین‌‌عسل، به‌منظور خرید مستقیم دانه کاکائو از ساحل‌ عاج؛
•          سفر وزیر امور خارجه ساحل‌ عاج در سال 86 به تهران، جهت برگزاری اجلاس کمیسیون مشترک؛
•          سفر هیئت کارشناسی سازمان بنادر و دریانوردی ایران در فروردین‌ماه 1388 به ساحل‌ عاج، جهت نهایی‌‌نمودن موافقت‌نامه حمل‌ونقل دریایی؛
•          سفر هیئت تجاری-بازاریابی به تولیت سازمان بازرگانی استان یزد و به سرپرستی استاندار یزد به ساحل‌ عاج در بهمن‌ماه 1388.

در ادامه موافقت‌نامه‌هایی که تاکنون میان دو کشور و درزمینه همکاری‌های فرهنگی امضا شده، به یادداشت تفاهم‌های زیر در حوزه تجاری و اقتصادی می‌توان اشاره کرد:

•          یادداشت تفاهم همکاری‌های اتاق‌های بازرگانی دو کشور؛
•          یادداشت تفاهم همکاری‌های جمعیت هلال‌احمر جمهوری اسلامی ایران و صلیب سرخ و وزارت بهداشت ساحل‌ عاج؛
•          یادداشت تفاهم کمک‌های توسعه‌ای جمهوری اسلامی ایران به ساحل‌ عاج؛
•          یادداشت تفاهم اولین اجلاس کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور؛
•          یادداشت تفاهم خواهرخواندگی بندر شهید رجایی و بندر ابیجان؛
•          موافقت‌نامه حمل‌ونقل دریایی-تجاری در سال 1388.

مهمترین برنامه‌هایی را که دو کشور، به‌منظور توسعه روابط دوجانبه درنظر دارند، می‌توان در خطوط کلی زیر خلاصه کرد:

• تداوم برگزاری اجلاس‌های کمیسیون مشترک همکاری‌های دو کشور؛
• پذیرش هیئت‌های تجاری بازرگانان لبنانی‌الاصل مقیم ابیجان؛
• امضای موافقت‌نامه‌های زیرساختی اقتصادی (موافقت‌نامه‌های سرمایه‌گذاری، حمل‌ونقل هوایی، حمل‌ونقل دریایی، اجتناب از اخذ مالیات مضاعف، گمرکی و...).

در پایان، شایان‌ذکر است دو کشور ایران و ساحل‌ عاج، دارای یک نکته مشترک فرهنگی-تمدنی به‌ نام اسلام هستند که می‌تواند در پیشبرد اهداف مشترک و روابط فرهنگی دو کشور مؤثر باشد. رویکرد ضداستعماری برخی دولتمردان و سیاست‏گذاران ساحل ‏عاجی هم نکته مشترک آن‌ها با سیاست خارجی جمهوری اسلامی و دیپلماسی توسعه روابط جنوب-جنوب مدنظر دولتمردان ایرانی است. سفرهای متعدد گیوم سورو، رئیس مجلس ملی ساحل‌ عاج به ایران و ملاقات با مسئولان پارلمانی جمهوری اسلامی ایران، سفرهای متعدد وزرای کابینه جمهوری ساحل‌ عاج به ایران اسلامی و ماهیت سازنده و عمق مثبت این دیدارها، حضور فعال ساحل‌ عاج در سازمان کنفرانس اسلامی و اجلاس عدم تعهد، همه نشان از ظرفیت بالای تقویت روابط بین دو کشور دارد که البته عینی‌‏سازی و بالفعل کردن این ظرفیت‌‏های بالقوه، اراده بیشتر دو طرف را طلب می‌کند.