سرمایه گذاری شرکت های خارجی در تاجیکستان

9-4-4.مهمترین قراردادهای اقتصادی و تجاری

به دلیل عدم وجود ثبات سیاسی و رکود فعالیتهای اقتصادی تاکنون قراردادهای اقتصادی و تجاری درازمدت و مهمی بین تاجیکستان و سایر کشورها به امضاء نرسیده است. اما در عمل روسیه و ازبکستان به عنوان مهمترین شرکای تجاری تاجیکستان محسوب می شوند که بر اساس قراردادهای میان مدت تاجیکستان، گندم و سایر مواد غذایی سوخت و ماشین­ آلات از روسیه و ازبکستان وارد و در عوض آلومینیوم، پنبه، مواد اولیه آلی و کانی به این دو کشور صادر می کند(تراب­زاده و دیگران، 1381: 329). در مجموع مهمترین طرف­های تجاری تاجیکستان در امر صادرات روسیه 6/6%، هلند 4/25%، ازبکستان 5/8%، سوئیس 7/9%، ایران 4/6% و حدود 10% سایر کشورها از جمله قزاقزستان، اسپانیا و لیختن­اشتاین و در بخش واردات نیز روسیه 2/20%، ازبکستان 1/15%، قزاقزستان 9/19% و آذربایجان 7%، اوکراین 7%، رومانی 4/4% و بقیه از سایر کشورها نظیر ترکیه، امارات متحده عربی، قرقیزستان و چین هستند(W.W.W. the World factbook. Cia, 2004: 9 - 10). حجم تجارت خارجی تاجیکستان در سال 2000 حدود 5/1 میلیارد دلار بوده است.

10-4-4. نقش کشورها و شرکت­های خارجی و میزان سرمایه­گذاری در اقتصاد کشور

گرچه کمک­های مالی خارجی نقش تعیین کننده­ای در اقتصاد تاجیکستان دارد اما اکثر این کمک­ها در قالب کمک­های بشردوستانه نقدی و جنسی و بعضاً بلاعوض هستند. تنها بخش اندکی از این کمک ها در قالب سرمایه گذاری به این کشور ارائه می شود. این امر سبب شده تا رهبران این کشور نتوانند از این منابع مالی برای رشد و توسعه اقتصادی کشور استفاده کنند.

اما در مجموع تا سال 1996 در تاجیکستان 200 موسسه مشترک با شرکتهای اروپایی، آسیایی، آمریکایی و کانادایی و کشورهای مستقل مشترک المنافع در بخشهای تولید طلا، چرم و منسوجات غذایی فعالیت می کردند و حجم عمومی سرمایه گذاری خارجی در کارخانجات مشترک در تاجیکستان 110 میلیون دلار بود. اما به دلیل عدم وجود ثبات سیاسی و امنیت مورد نظر کشورهای خارجی بویژه کشورهای صاحب سرمایه میزان سرمایه گذاری در این کشور به هیچ وجه متناسب با نیازها نبوده و بر همین اساس فعالیتهای عمرانی و فعالیت صنایع این کشور با رکود شدیدی مواجه شده که از جمله­ی آنها می توان به طرحهای تونل انزاب، سد و نیروگاه سنگ توده و نیروگاه راگون اشاره کرد که این سه طرح در مجموع به حدود 5/1 میلیارد دلار سرمایه گذاری نیاز دارند که بخش بسیار اندکی از آن را صندوق بین­المللی پول و بانک جهانی تأمین نموده اند. اما دولت در سال 2000 برنامه ای را تهیه نمود که قرار است بر اساس آن طی سال­های 2007 - 2001 میلادی در مجموع 170 میلیون دلار سرمایه­گذاری خارجی به کشور جذب و در بخشهای تکمیل نیروگاه­ها، تکمیل تونل حیاتی انزاب، راه مرغاب قراقوم و کارخانه­ی آلومینیوم سازی این کشور سرمایه گذاری شود. در همین راستا در اواخر سال 2004 دو شرکت بزرگ روسی قرارداد مهمی را در تاجیکستان امضا کردند. در این قرارداد شرکت روسی با سرمایه گذاری یک میلیارد دلاری برای تکمیل دو نیروگاه بزرگ راغون و سنگ توده تاجیکستان موافقت کردند. اما این که این طرح و توافق های متعاقب آن و سایر طرح ها تا مرحله تکمیلی ادامه یابد با استقبال سایر کشورها و دولتهای خارجی مواجه شود بستگی به توانایی دولت در برقراری آرامش و ایجاد ثبات سیاسی در کشور دارد.

SOURCE: Worldbank.org, 2011

با بروز بحران اقتصاد جهانی میزان سرمایه گذاری‌ها در تاجیکستان به شدت افت کرده است.