آموزش عالی تاجیکستان

3-11. آموزش عالی: دانشگاه­ها و مراکز آموزش عالی

دانشگاه­هاي جمهوري تاجيكستان در چهار ولايت اين كشور قرار دارند. دانشگاه هاي واقع در شهر دوشنبه عبارتند از:

1)   دانشگاه دولتي ملي جمهوري تاجيكستان

2)    دانشگاه آموزگاري

3)  ) دانشگاه پزشكي

4)   دانشگاه اسلاوياني

5)   دانشگاه دولتي تكنيكي محمد عاصمي

6)   دانشگاه تكنولوژي

7)   دانشگاه تجارت

8)   دانشگاه هنر ترسون زاده

9)   دانشگاه كشاورزي

10)                  دانشگاه ماليات و حقوق

11)                  دانشگاههاي دولتي زبانها

12)                  دانشگاه آزاد اسماعيل ساماني

13)                  دانشگاه نقليات

14)                  دانشگاه بشردوستانه مسكو

15)                 كالج نقاشي

1-3-11. دانشگاه دولتي ملي جمهوري تاجيكستان

دانشگاه دولتی ملي تاجیکستان

دانشگاه دولتي ملي تاجيكستان از 14 دانشكده مشتمل بر مكانيك و رياضي، بيولوژي، شيمي، زمين شناسي معادن، تاريخ، حقوق شناسي، زبان شناسي، شرق شناسي، روزنامه نگاري، اقتصاد و مديريت، دارائي و اقتصاد، الكترونيك اقتصادي و فلسفه تشكيل گرديده است و شامل 85 كرسي مي­باشد. در اين دانشگاه دانشجويان در 51 گرايش تحصيل مي­نمايند. دانشگاه ملي داراي 722 نفر استاد از جمله 75 نفر پروفسور و دكتر علوم، 273 فوق ليسانس علوم و 251 نفر دانشيار مي باشد.

دانشگاه ملي جمهوري تاجيكستان با دانشگاههاي دولتي مسكو، كلگين فورت اتريش، مانتون آمريكا و دانشگاه قبرس رابطه دوجانبه دارد.

دوره فوق ليسانس شامل 41 رشته تحصيلي مي­باشد. در سال 2002 22 نفر رساله هاي فوق ليسانس را دفاع كردند. 9 نفر در دوره هاي دكتراي رشته هاي حقوق، روزنامه نگاري، اقتصاد و رياضي شركت كرده اند كه از اين تعداد 6 نفر از رساله دكتري خود دفاع كرده اند.

جدول شماره 22- رشته هاي دانشگاه دولتي ملي تاجيكستان

دانشكده رياضيات
سال افتتاح رشته	اسم رشته	رقم رشته	شماره
1949	رياضيات	010100	1
1985	رياضی تجربی	010200	2
1998	انفورماتيک	010201	3
1985	مکانيک	010300	4
دانشکده فيزيک
1949	فيزيک	010400	5
1999	ستاره شناسی	010900	6
1995	هواشناسی	012600	7
1991	راديوفيزيک و الکترونيک	071500	8
2003	ماشين های حساب، مجتمعها، سيستم ها و شبکات	220100	9
دانشکده شيمی
1957	شيمی	011000	10
1998	شيمی تجربی	011001	11
2001	تکنولوژی شيمی	240400	12
2002	فلزات رنگی	011002	13
دانشکده زمين شناسی
1995	اقتصاد و اداره در صنايع معادن	060801	14
1956	عکسبرداری زمين و جستجو	080100	15
1959	علم آموزش آبهای زيرزمينی	011400	16
1998	زمين شناسی نفت و گاز	080500	17
1994	کارنقشه برداری	090100	18
دانشکده زيست شناسی
1948	زيست شناسی	011600	19
1996	اکولوژی	013100	20
دانشکده تاريخ
1948	تاريخ	020700	21
1996	بايگانی شناسی	020800	22
1996	روابط بين الملل	021201	23
2003	تاريخ و کشورشناسی	020701	24
دانشکده حقوق
1949	حقوق	021100	25
1998	حقوق شناس- آموزگار	021101	26
1993	روابط بين الملل- حقوق	021200	27
دانشکده ادبيات
1948	زبان و ادبيات تاجيک	021700	28
1948	زبان و ادبيات روس	021701	29
1998	دفتر داری	021702	30
2003	زبان شناسی و روابط بين فرهنگی	620100	31
دانشکده شرق شناسی
1958	شرق شناسی	022800	32
دانشکده روزنامه نگاری و ترجمانی
1988	روزنامه نگاری	021400	33
1993	روزنامه نگار- ترجمه	021401	34
2000	روزنامه نگاری بين المللی	021402	35
1993	روابط بين الملل- حقوق	021200	27
دانشکده فلسفه
1992	فلسفه	020100	36
1998	سياست شناسی	020200	37
---	جامعه شناسی	020300	38
1994	روان شناسی	020400	39
دانشکده اقتصاد و مديريت
1966	اقتصاد و جامعه شناسی کار	060200	40
1958	اقتصاد ملی	060700	41
1954	اقتصاد و مديريت در شرکتها	060800	42
1954	اقتصاد و مديريت مجتمع کشت و صنعت	060900	43
1993	مديريت	061100	44
1980	سيستم اطلاع رسانی در اقتصاد	071900	45
دانشکده اقتصاد و دارايی
1953	دارايی و اعتبار	060400	46
1992	اقتصاد جهانی	060600	47
2002	اقتصاد جهانگردی	060619	48
1953	حسابرسی	060500	49
1982	آمار	061700	50
1996	روشهای رياضی در اقتصاد	061800	51

2-3-11. دانشگاه اسلاوياني

دانشگاه اسلاوياني روسيه و تاجيكستان در سال 1996 ميلادي مطابق قرارداد فيمابين حكومت هاي تاجيكستان و فدراسيون روسيه تشكيل شد. هدف از تشكيل اين دانشگاه پشتيباني از سكنه روسي تاجيكستان و ايجاد شرايط لازم براي تحصيلات آنها مي باشد. تحصيل در اين دانشگاه مطابق استاندارد و برنامه آموزشي روسيه صورت مي گيرد و درس ها به روسي برگزار مي شود. مطابق اين قرارداد، هزينه هاي اين دانشگاه از هر دو طرف پرداخته مي شود. حقوق اساتيد و هزينه تحصيل دانشجويان از طرف روسيه پرداخت مي شود و پرداخت بقيه هزينه ها به عهده تاجيكستان است. در اين دانشگاه 182 استاد به 2000 دانشجو بصورت حضوري و 1000 دانشجوی بصورت غير حضوری (50 درصد آنها دانشجويان روس و 50 درصد آنها دانشجويان مليت­هاي محلي مانند تاجيك، ازبك و قرقيز مي­باشد) درس مي­دهند. در دانشگاه اسلاوياني 4 دانشكده فيلولوژی، اقتصاد، تاريخ و روابط بين­المللي و حقوق وجود دارد. در دانشكده فيلولوژی، رشته­های تخصصی زبان و ادبيات روس، زبان های آلمانی، انگليسی و چينی و رشته ژورناليستي وجود دارد. در دانشكدة اقتصاد، رشته های تخصصی مديريت، دارايی و وام، سيستم اطلاعات اقتصادی وجود دارد. در دانشكده تاريخ و روابط بين الملل، رشته های تخصصی تاريخ، فرهنگ شنایی و روابط بين الملل تدريس می شود. در دانشكده حقوق رشته های مربوط به اين درس تدريس مي شود. همچنين بخش آمادگی و پيش دانشگاهی و دو سال تحصيل سال هاي آخر دبيرستاني در اين دانشگاه وجود دارد. در تمام رشته های تخصصي، زبان فارسي تاجيكي به عنوان واحد درسي غير تخصصي تدريس مي شود. در دانشگاه مذكور به آموزش زبان فارسي تاجيكي خيلي توجه مي شود و همه ساله قبل از نوروز يك هفته هفتة زبان تاجيكي اعلام شده و همايش هاي باشكوهي به مناسبت جشن نوروز و شعراي ايراني برگزار مي شود. كرسي زبان فارسي تاجيكي داراي 5 استاد تاجيك (3 مرد و 2 زن) است و مديريت اين كرسي به عهدة عبدالولي دوران اف است. همچنين در رشته هاي روابط بين الملل و تاريخ، زبان عربي به عنوان واحد درسي غير تخصصي از طرف دو استاد تاجيك تدريس مي شود.

حقوق اساتيد اين دانشگاه از طرف وزارت علوم روسيه پرداخت مي شود. ميزان حقوق استادان وابسته به درجه علمي آنها مي­باشد و نسبت به حقوق استادان دانشگاه هاي تاجيكستان حدوداً 10 برابر بيشتر است. حقوق متوسط پروفسور 2500 روبل روسي (حدود 75 دلار )، دانشيار حدوداً 1500 الي 1700 روبل روسي (تقريبا برابر با 45 الي 60 دلار ) مي باشد. تمام هزينه های تحصيل 330 دانشجويی كه بعد از امتحان ورودی به دانشگاه پذيرفته شده اند، از طرف دولت پرداخت مي شود، اما يك تعداد دانشجويان بدون آزمون مطابق قرارداد ثبت نام مي شوند كه پرداخت هزينه ثبت نام به عهده خودشان است و آنها هر سال 500 دلار هزينه ثبت نام پرداخت مي كنند. دانشجوياني كه از طريق آزمون پذيرفته شده اند، هر ماه 16 ساماني دريافت مي كنند. در اين دانشگاه بهترين استادان جهت تدريس انتخاب شده اند و مدرك دانشجويان از مسكو داده مي شود. محمد يوسف امام اف رئيس دانشگاه، ايلان توپايلا معاون آموزش، خانم ورونيكا چيگرينا معاون بخش علمی اين دانشگاه مي باشند. خسرو شنبه زاده، رئيس دانشكده فيلولوژی، نبی ناصراف رئيس دانشكده اقتصاد، عبدالسلام ولي يف، رئيس دانشكده تاريخ و روابط بين الملل و دولت النظر اف رئيس دانشكده حقوق مي باشند.

3-3-11. دانشگاه دولتي تكنيكي محمد عاصمي

در دانشگاه فني تاجيكستان 6 دانشكده مشتمل بر انرژي ، مكانيك و تكنولوژي ، مديريت، مهندسي و تجارت، حمل و نقل و راه سازي، ساختمان و معماري و تكنولوژي شيمي فلزات فعاليت دارد . در اين دانشگاه 45 كرسي در 33 رشته تخصصي فعاليت مي كند. هيئت علمي دانشگاه تكنيكي شامل 331 نفر مي باشد كه از اين تعداد 24 نفر پروفسور و دكتراي علوم ، 102 نفر دانشيار و 75 نفر كانديد دكتراي علوم تدریس می­نمایند.

دانشجويان اين دانشگاه در 33 رشته تحصيلي به علم آموزي اشتغال دارند. دانشگاه تكنيكي جمهوري تاجيكستان با دانشگاههاي دولتي فني تاشكند، دانشگاه الكتروتكنيك مخابرات تاشكند، دانشكده اتومبيل و راه سازي تاشكند، دانشكده ساختمان و معماري تاشكند، دانشكده تكنولوژي صنايع سبك بخارا، دانشگاه برق مسكو، دانشگاه زمين شناسي مسكو ، دانشگاه امور ساختماني مسكو ، دانشگاه دولتي ولاديمير، دانشكده اتومبيل و راه سازي سيبري (آمسك)، دانشگاه حمل و نقل اوكرائين و كالج عالي تكنولوژي اينچان (كره جنوبي) رابطه و همكاري دارد. همچنين اين دانشگاه با اتحاديه مدارس عالي فني دول CIS ، اتحاديه مدارس عالي ساختماني دول CIS ، اتحاديه مدارس عالي فني اورال، سيبري و آسياي مركزي و اتحاديه مدارس عالي معماري دول CIS همكاري مي نمايد.

دانشگاه فني تاجيكستان عضو اتحاديه دانشگاه هاي سيستم يونسكو است. تحصيل در اين دانشگاه به دو صورت با شهريه و بدون شهريه انجام مي پذيرد كه دانشجويان آزاد مي بايستي شهريه پرداخت نمايند.

4-3-11. دانشگاه تجارت

در دانشگاه دولتي تجارتي تاجيكستان چهار دانشكده اقتصاد و مديريت، اقتصاد جهاني و حقوق، تجارت و گمرك، تحصيلات غير حضوري و 13 كرسي فعال است.

يكي از دانشكده هاي اين دانشگاه در شهر خجند نيز فعال است. در اين دانشگاه 169 نفر استاد مشتمل بر 12 نفر پروفسور و دكتراي علوم، 64 نفر كانديداي دكتراي علوم و دانشيار تدریس می­نمایند. در دانشكده خجند 109 نفر استاد منجمله 4 نفر پروفسور و دكترا، 29 نفر كانديداي دكتري و دانشياران به تدريس اشتغال دارند.

در دانشگاه تجارت 62 نفر دانشجوي فوق ليسانس به كارهاي پژوهشي اشتغال دارند. دانشگاه تجارت با انستيتوي اقتصاد، مديريت و پيشگوئي هاي اقتصادي قزاقستان، دانشگاه اقتصادي قزاقستان، دانشگاه بين المللي تجارت آلماتي، دانشگاه دولتي تجارت مسكو، آكادمي اقتصادي مسكو، دانشگاه تعاون مصرف ناواسبيرسك و دانشگاه اتحاد حسابداران و بازرس هاي حرفه اي آسياي مركزي همكاري نزديك دارد. در این دانشگاه 137 نفر دانشجوی خارجي در دانشكده خجند تحصيل مي نمايند كه اكثريت آنها تبعه تركمنستان و ازبكستان هستند.

5-3-11. دانشگاه دولتي باباجان غفوراف خجند

دانشگاه دولتي خجند بنام آكادميسين باباجان غفوراف در شهر خجند، خيابان مولان بيك آوا مي باشد. اين دانشگاه در سال 1931 به عنوان دانشكده عالي آموزگاري تاسيس گرديده است. در نخستين سال تاسيس داراي 2 دانشكده: طبيعت شناسي و رياضي بود و در آن 9 نفر آموزگار و 26 نفر دانشجو حضور داشتند.

سال 1936 تعداد 15 نفر دانشجويان از رشته هاي فيزيك، رياضي و طبيعي فارغ التحصيل شدند. در سال 1991 به اين دانشگاه مقام دولتي داده شد و سال 1997 بنام آكادمسين باباجان غفوراف نامگذاري شد.

اين دانشگاه تابع مقامات دولتي آموزش و پرورش از جمله وزارت آموزش و پرورش تاجيكستان مي باشد.

دانشگاه دولتي خجند

در حال حاضر اين دانشگاه داراي 15 دانشكده بوده و دانشجويان در 37 رشته تحصيل مي­كنند. اطلاعات مربوط به دانشكده­هاي دانشگاه به شرح زیر می­باشد:

دانشكده رشته­هاي طبيعي عبارت از 7 كرسي تخصصي، موزه جانورشناسي و زيست­شناسي، منطقه كشاورزي و بيولوژي مي­باشد. همچنين متخصصين در بخش­هاي شيمي، بيولوژي، جغرافيايي و اكولوژي تحصيل مي­كنند. در اين دانشكده 84 نفر آموزگار منجمله 4 نفر دكتر و پروفسور و 38 نفر تدريس ­و­ تحقيق­ مي­كنند.

دانشكده رياضيات از كرسي­هاي معادلات ديفرانسيال، تحليل رياضي، جبر و هندسه، انفورماتيك، رياضي آماري، اصول تعليم رياضي و وسايل فني آماري تشكيل شده است. در دانشكده 42 نفر استاد، منجمله 19 نفر استاديار فعاليت مي كنند. در مدرسه شماره 24 شهر خجند دانشمندان اين دانشكده در زمينه مسايل تكميل رشته هاي رياضي آزمايشگاه علمي دانشكده را تاسيس داده اند.

دانشكده زبان­شناسي تاجيك از بخش­هاي زبان و ادبيات تاجيك و روزنامه­نگاري تشكيل شده است. اين دانشكده مشتمل بر بخش هاي ادبيات كلاسيك فارس و تاجيك، ادبيات معاصر تاجيك، زبان تاجيكي، اسلوب و فرهنگ سخنوري، روزنامه نگاري و نظريه ترجمه مي باشند. در ادارات مزبور 67 نفر استادان تدريس مي كنند و از آنان 8 نفر دكتر و پروفسور و 25 نفر نامزدهاي علم و استاديار بوده به 840 نفر دانشجو تدريس مي كنند. در پايگاه دانشكده شوراي دفاع رساله هاي نامزدي زبان و ادبيات تاجيك نيز فعاليت مي كند.

دانشكده فيزيك شامل كرسي هاي فيزيك عمومي و جسم هاي سخت، اساس­هاي توليدي، فيزيك نظري، اصول تعليم فيزيك و تكنولوژي، وسايل آماري و وسايل فني آموزشي و رشته هاي عمومي تكنيكي مي باشد. در كرسي مزبور 72 نفر استاد منجمله 5 نفر دكتر و پروفسور، 30 نفر نامزد علم و استاديار فعاليت مي كنند. دانشمندان اين دانشكده با پژوهشگاه فيزيك و فني بنام ايوف شهر سن پترزبورگ روسيه طي چند سال است كه همكاري علمي مي كنند. همچنين نتايج كارهاي علمي دانشمندان دانشكده مزبور در اكثر كشورها از جمله آمريكا، فرانسه، آلمان، اوستراليا، چين و غيره ارائه شده اند. اين دانشكده متخصصان بخش فيزيك، استادان رشته فيزيك، راديوفيزيك، متخصصين تكنيك آمار، الكترونيك، سيستم و روابط تكنولوژي را تربيت مي كند. همچنين براي امور تحقيقي مركز ويژه تشخيص، كلاسهاي كامپيوتري و كارگاه تعليمي موجود است.

در دانشگاه خجند براي آماده نمودن متخصصين بخش رشته اقتصاد دو دانشكده فعال است. اقتصاد جهاني، همچنين دارايي و اقتصاد بازار. در 7 كرسي تخصصي 71 استاد از جمله 3 دكتر و 17 نفر از علم اقتصاد فعاليت مي كنند. آزمايشگاههاي دانشكده ها كلاس هاي مجهز با كامپيوترهاي Pentium ، پرينت هاي ليزري و ساير تجهيزات در اختيار دانشجويان مي باشد. استادان با سلسله مدارس عالي آمريكا، انگلستان، فرانسه، روسيه، قزاقستان، قرقيزستان، سازمان بين المللي ”CARANA CORPOTPW2”، صندوق يوروآسيا، اتحاديه “پراگما“ همكاري دارند.

دانشكده حقوق شناسي شامل بخش هاي حقوق و كارگذاري گمركي، حقوق جنايي و مدني، نظارت دادستاني و حقوق دادگاهي، نظريه دولت و حقوق، حقوق قانون اساسي و غيره مي باشد. از دانشكده هاي مزبور متخصصين نهادهاي دولتي، بازرسها، قاضي دادگاه، حقوق شناس فارغ التحصيل مي شوند.

دانشكده آموزگاري براي تربيت متخصصان دبستان و كودكستان فعال مي باشند. در دانشكده چندين كرسي براي تعليم فنون مربوط به تدريس كلاس هاي ابتدايي دبستان فعالند. در دانشكده شوراي دفاع رساله هاي علمي نيز عمل مي كند.

دانشكده نقاشي و گرافيك تنها دانشكده اي است كه در دانشگاه هاي آموزگاري وجود دارد. در اين دانشكده اساتید نقاشي را آموزش می­دهند. همه ساله آثار نقاشي دانشجويان اين دانشكده در نمايشگاه هاي نواحي استان سغد در معرض تماشا گذاشته مي شود.

دانشكده زبان هاي خارجي در دو بخش فعاليت مي كند. متخصصان زبان انگليسي و آلماني تربیت مي كند. همچنين دانشجويان اين دانشكده زبان هاي عربي و فارسي مي آموزند. در جنب دانشكده مركز بازآموزي زبان انگليسي فعاليت مي كند. رابطه دانشكده با كشورهاي غربي در حال توسعه مي باشد.

دانشكده شرق شناسي از بخش هاي عربي و فارسي عبارت است. در دانشكده كرسي هاي زبان شناسي عربي، گرامر زبان عربي، زبان معاصر ايراني فعالند. دانشجويان سال سوم دوره تجربه آموزش زبان را در امارات متحده عربي طي مي كنند.

دانشكده هنر متخصصين بخش هاي مختلف هنر خوانندگي ، نقاشي، كارگرداني و غيره را تربيت مي كند. زبان اصلي تحصيل در دانشگاه تاجيكي و روسي است. اما در دانشكده زبان هاي خارجي، شرق شناسي، زبان شناسي و زبان هاي انگليسي، آلماني، عربي و ازبكي تدريس مي شود.

در دانشگاه 812 نفر استادان منجمله 46 نفر دكتر و پروفسور و 265 نفر كانديداي علوم و دانشيار مشغول به تدريس و كارهاي پژوهشي هستند. تعداد عمومي دانشجويان اين دانشگاه 10 هزار و 620 نفر است. و دوره تحصيل در اكثر رشته ها 5 سال مي باشد. در دانشكده اي كه اساسا به تربيت دانشجویان می­پردازد دوره تحصيل 4 ساله ( براي دوره ليسانس ) و 6 ساله ( براي دوره فوق ليسانس ) مي باشد . دانشجويان پس از كسب مدرك ليسانس امكان تدريس در مدارس متوسطه را پيدا مي كنند، ولي براي دريافت مجوز براي تمديد تحصيل در فوق ليسانس و ادامه كارهاي پژوهشي ضرورت دريافت عنوان فوق ليسانس وجود دارد. براي اين دانشجو بايد دو سال اضافي ( 2 سال علاوه بر دوره ليسانس ) تحصيل نمايد. اين روش تحصيل بر مبناي آئين نامه وزارت معارف تاجيكستان در باره آموزش عالي است.

در دانشكده هاي غيرآموزگاري مدت تحصيل 5 ساله است. در كل دانشكده ها براي دانشجويان سال اول سنجش دانش توسط رايانه صورت مي گيرد. اين نكته كه مهمترين عنصر اصلاحات روند تعليم در دانشگاه شناخته شده، براي دسترسي دانشجويان به كامپيوتر شرايط خوب فراهم مي آورد.

كتابخانه دانشگاه از لحاظ تاريخي برابر با خود آن است. تعداد عمومي كتاب هاي كتابخانه 600 هزار نسخه مي باشد و در آن ادبيات، مجله و روزنامه هاي مختلف هستند. در كتابخانه بخش خدمات و نگهداري كتاب، كتابشناسي، روزنامه و مجله ها، دست خطها و سرچشمه هاي نادر، تالار مطالعه و تالار دفاع رساله هاي علمي و پژوهشي موجود است. علاوه بر اين در زمينه مخزن كتابخانه در دانشكده ها تالار مطالعه تاسيس شده است و دانشجويان وابسته به تخصص خود از كتابخانه ادبيات دريافت مي كنند.

در كتابخانه دانشگاه مركز كامپيوتري فعال بوده و حالا شبكه اينترنت و پست الكترونيك نيز فعال هستند. دانشجويان و استادان دانشگاه مي توانند در برابر استفاده از كامپيوتر از خدمات اينترنت و پست الكترونيك نيز استفاده كنند. در دانشگاه مجله و مجموعه هاي علمي “نامه دانشگاه”، “ره آورد عالمان جوان“، “طبله عطار”، “تحقيقات علوم انساني آسياي مركزي” به چاپ مي رسد. ماهنامه “نور معرفت” به عنوان روزنامه دانشگاه­ فعال است.

در جنب دانشگاه تنها يك انتشارات به نام “نور معرفت“ فعال است. مدت دو سال است كه انتشارات مذكور طبع و نشر آثار پژوهشي و كتب مختلف استادان دانشگاه توسط تكنولوژي معاصر چاپي با كيفيت خوب عهده دار گرديده است. استادان دانشگاه بر مبناي برنامه دورنماي كارهاي پژوهشي، مشغول تحقيق و بررسي مسايل مختلف رشته هاي علوم هستند. براي انجام كارهاي علمي در دانشگاه 8 مركز علمي و تعداد زياد تشخيص گاه هاي پژوهشي به شرح ذيل فعالند:

·     مركز علمي و پژوهشي يونسكو: به تحقيق و بررسي مسايل انساني و تاريخي منطقه آسياي مركزي مشغول است.

·     مركز پژوهش تمدن عهد سامانيان: به پژوهش مسايل تاريخي، فرهنگي، زبان و ادبيات و جغرافياي عهد سامانيان مشغولند.

·     مركز آموزش اكو سيستم بيولوژيك: در اين مركز استادان دانشگاه مسايل عمده بيولوژي را تحقيق و بررسي مي كنند.

·     مركز انسان شناسي: مشغول تحقيق مسايل انساني و تشكل معرفت جامعه است.

·     مركز علوم اقتصادي: مسايل اقتصادي را بررسي مي كند.

·     مركز علمي كريستال: در اين مركز مهمترين مسايل رشته فيزيك و فني مورد پژوهش قرار مي گيرد.

·     دانشكده مديريت و تكنولوژي كامپيوتري: در دانشكده مذكور مسايل تجديد روند اقتصادي بر مبناي مهمترين عناصر اقتصاد جهاني و ورود تكنولوژي كامپيوتري در اداره توليدات تحقيق و بررسي مي شود.

·     مركز تحقيقات دموگرافي: مسايل انسان­شناسي و عوامل مهم تنظيم خانواده­ها را بررسي مي­نمايد. امكانات اصلي بودجه مراكز مذكور از محل اعتبارات دانشگاه و مساعدت مالي دولت صورت مي گيرد. تجهيزات آزمايشگاهي شيمي، فيزيك، بيولوژيك موجودند، اما در سطح معيارهاي بين المللي قرار ندارند.

از سایر دانشگاه های تاجیکستان که در شهر دوشنبه، پایتخت آن قرار دارند، می­توان به موارد زیر اشاره کرد: دانشگاه آموزگاري؛ دانشگاه پزشكي؛ دانشگاه تكنولوژي؛ دانشگاه هنر ترسون زاده؛ دانشگاه كشاورزي؛ دانشگاه ماليات و حقوق؛ دانشگاههاي دولتي زبانها؛ دانشگاه آزاد اسماعيل ساماني؛ دانشگاه نقليات؛ دانشگاه بشردوستانه­مسكو؛كالج­نقاشي.

6-3-11. دانشگاه­هاي ولايت سغد (خجند مركز ولايت)

·      دانشگاه دولتي خجند

• دانشگاه تكنولوژي خجند
• دانشگاه حقوق و سياست
• دانشگاه دولتي ملي شعبه خجند
• دانشگاه معاصر بشردوستانه
• دانشگاه جديد روسيه

7-3-11. دانشگاه هاي ولايت ختلان

·      دانشگاه دولتي قرقان تپه

·      دانشگاه دولتي كولاب

·      دانشگاه تكنولوژي كولاب

1-7-3-11. دانشگاه دولتي قرقان تپه

اين دانشگاه در مساحتي به ميزان 130666 متر مربع و در 8 ساختمان در سال 1978 تأسيس و در آغاز شعبه دانشگاه آموزگاري شهر دوشنبه بود و از تاريخ 24 ژويه 1992 طبق تصميم هيأت وزيران تاجيكستان دانشگاه بنام ناصر خسرو اعلام شد. دانشگاه قرغان تپه دولتي است و از بودجه دولت استفاده مي كند.

دانشگاه داراي 8 دانشكده است تحت عناوين رياضي، فيزيك، آموزگاري، تاريخ و حقوق، اقتصادي، زبان هاي خارجي، زبان شناسي و شيمي مي باشد. در دانشگاه 147 گروه وجود دارد كه عبارتند از : رياضي (23 گروه) ، فيزيك (18 گروه)، آموزگاري ( 14 گروه)، تاريخ و حقوق ( 16 گروه)، اقتصادي ( 18 گروه)، زبان هاي خارجي (23 گروه)، زبان شناسي (14 گروه) و شيمي (21 گروه). در هر يك از گروه هاي مذكور از 25 تا 30 نفر دانشجو تحصيل مي كنند. دانشجويان به زبان هاي تاجيكي، ازبكي، روسي و انگليسي تحصيل مي نمايند.

تعداد اساتيد دانشگاه 198 نفر مشتمل بر 7 پروفسور، 35 كانديداي دكتراي علوم، 59 دانشيار، 85 مربي و 12 دستيار مي باشد.

در دانشگاه 30 دستگاه رايانه در پنج كلاس مورد استفاده قرار مي گيرد. دانشگاه داراي كتابخانه به تعداد 90460 كتاب هاي علمي و ادبي است. دانشگاه از سال 2000 مجله علمي “عرفان” را به چاپ مي رساند. تا امروز 13 شماره از اين مجله چاپ شده است. از طرف استادان دانشگاه همه ساله 150 مقاله و گزارش هاي علمي در مجله و نشريه هاي مختلف به چاپ مي رسند.

2-7-3-11.  دانشگاه دولتي كولاب

دانشگاه دولتي كولاب براي اولين بار به عنوان دانشكده دولتي آموزگاري طبق تصميم شوراي كميسارياي مردمي تاجيكستان مورخ سال 1940 به شماره 724 و تصميم وزارت آموزش و پرورش اتحاد شوروي مورخ سال 1945 به شماره 1373 تأسيس گرديد. سپس طبق تصميم هيئت وزيران تاجيكستان مورخ 24 ژوئن سال 1992 به شماره 235 عنوان دانشگاه دولتي كولاب را كسب نمود.

مجموع مساحت دانشگاه دولتي كولاب حدود 30 هزار و 600 متر مربع است كه مشتمل بر ساختمان هاي آموزشي و آزمايشگاه در مساحت 18 هزار و 570 متر مربع ، چهار ساختمان آموزشي در مساحت 11 هزار و 940 متر مربع ، كلاس هاي آموزشي در مساحت 2041 متر مربع، انبارها در 265 متر مربع، تعميرگاهها در 540 متر مربع، خوابگاه در 11 هزار 547 متر مربع، غذاخوري در 510 متر مربع، ميدان ورزشي در 500 متر مربع و درمانگاه فعال مي باشد. دانشگاه از ابتدا تا به امروز به عنوان یک دانشگاه دولتي فعاليت دارد.

قبول دانشجويان به دانشگاه طبق مقررات وزارت آموزش و پرورش تاجيكستان است كه همه ساله در حال تغيير و اصلاح مي باشد. دانشگاه در سال تحصيلي 2003 الي 2004 دو هزار و ده نفر دانشجوي را بصورت حضوري و غير حضوري پذيرش نموده است.

-تعداد دانشكده ها: 9 دانشكده

- تعداد دانشجو در گروههاي آموزشي : 25نفر و تنها در دانشكده زبان هاي خارجي 15 نفر است.

- كرسي هاي دانشگاه: 25 کرسی در دانشگاه فعال می باشد

تحصيلات ناكامل: دانشجويي كه سال دوم را كاملا به پايان رسانده، داراي تحصيلات ناكامل عالي محسوب مي­شود.

كارشناسي (تحصيلات كامل)) : دانشجويي كه دوره تحصيلات را كاملا به انجام رسانده، داراي تحصيلات عالي است)

- سيستم تحصيلات: روزانه و غيابي

- تحصيل در دانشگاه به سه زبان: تاجيكي، روسي و انگليسي

تعداد اساتيد: دو نفر آكادميسين، 5 نفر دكتر علوم، پروفسور و 45 نفر نامزد دكتري و 41 نفر دانشيار

- امكانات رايانه اي: در دانشگاه اتاق كامپيوتر موجود است.

- تجهيزات آزمايشي: در آزمايشگاههاي دانشگاه تعداد 57 تجهيزات آزمايشي موجود است.

- بودجه دانشگاه ازمحل بودج دولتي كه وزارت آموزش و پرورش تاجيكستان همه ساله تخصيص مي دهد تامين مي شود. دانشگاه كولاب طي پنج سال اخير سه گرانت دريافت كرده است.

- دانشگاه داراي كتابخانه غني به تعداد 240274 نسخه كتاب است. همچنين هر دانشكده داراي كتابخانه جداگانه است. حدود 1700 نفر دانشجو اعضاي كتابخانه­ها هستند.

جدول شماره 23- رشته­های تخصصی دانشگاه دولتی کولاب

تخصص ها
	رشته		ردیف
	رياضی		1
	رياضی عملی		2
	فيزيک		3
	شيمی		4
	بيولوژی		5
	جغرافيا		6
	زبان و ادب تاجيکی		7
	زبان و ادب روسی		8
	زبان انگليسی		9
	تاريخ		10
	تاريخ وحقوق		11
	تکنولوژی و کارفرمايی		12
	علوم آموزگاری و روانشناسی در کودکستان ها		13
	علوم آموزگاری و اسلوب آموزش ابتدايی		14
	مديريت	15
	بازارشناسی	16
	راديو فيزيک و الکترونيک	17
	حسابداری و بازرسی	18
	دارايی و وام	19
	زبان انگليسی و تجهيزات الکترونيک مخابراتی	20