چالش های سیستم آموزش عالی بنگلادش

قبل از تقسیم شبه قاره (1947م) فاصله طبقاتی و یا تقسیم‌بندی خاص اجتماعی در میان مردم وجود نداشت. در حال حاضر تفاوت فاحش بین فقرا و اغنیا، شهری و روستایی، با سواد و بی‌سواد سبب بروز مشکلات عدیده اجتماعی شده است که در زندگی روزمره انعکاس دارد. صاحب‌ نظران اقتصادی اظهار می‌دارند که اگر دولت نتواند فاصله موجود بین فقرا و اغنیا را تا حدودی که قابل تحمل باشد کاهش دهدهد، نجات از اوضاع متشنج اجتماعی امکان‌پذیر نخواهد بود.

بدون شک فساد مالی تا قبل از 1947م آن چنان ریشه‌دار نبود. از سوی دیگر، تروریسم، خشونت، دزدی، ارعاب و وحشت در میان مردم تا آن تاریخ نیز گسترش نیافته بود. اکنون  که بیش از 4 دهه از آن زمان می گذرد، در این مدت طولانی آموزش ملی که مانند ستون فقرات بدن انسان است، نتوانسته است استحکام و قدرت لازم را کسب کند و رهبران ملی نیز در این راه اهتمام لازم را نداشته اند. این روند نادرست، سبب مشکلات حادی در میان جامعه شده است. از طرفی مردم ثروتمند فرزندان خود را به مدارس انگلیسی و فرزندان عامه مردم و کم درآمد به مدارس دولتی بنگالی و اقشار مذهبی به مدارس دینی می‌فرستند و در نهایت جامعه با سه نوع روش و فرهنگ آموزشی روبرو است که این سه گروه، الزاما زیر یک سقف جمع نشده و از نظر فرهنگی نیز رابطه‌ای هم میان آنان ایجاد نشده است. متاسفانه این شیوه، نه تنها در نظام آموزشی، که در سایر بخش‌های اقتصادی، صنعتی کشاورزی و غیره نیز مشاهده می‌شود.

بی توجهی دیگر به کاهش تخصیص بودجه در آموزش عالی کشور، عواقب خطرناکی را به دنبال خواهد داشت. در این میان، کمیته‌هایی برای اصلاح سیستم آموزشی کشور به وجود آمده و توصیه‌های این کمیته‌ها نیز به دولت ارایه شده است، ولی تا کنون به این توصیه‌ها و رهنمودها توجه جدی نشده است. همچنین در برنامه‌های درسی نیز مشکلات عدیده‌ای وجود دارد.

ستاد مدیریت دانشگاه های کشور اعلام داشته است که تعداد دانشجویان داوطلب در دانشگاه های دولتی به تدریج کاهش می‌یابد. زیرا فارغ‌التحصیلان این دانشگاه ها نمی‌توانند در رقابت‌های علمی برای جذب در موسسات و سازمان ها لیاقت خود را نشان دهند. در این رابطه، دانشگاه های غیر دولتی برای پر کردن این خلاء پیش قدم شده‌اند.

در حال حاضر علاوه بر دانشگاه ملی و دانشگاه آزاد، 16 دانشگاه دولتی دیگر در کل بنگلادش وجود دارد که در آنها 73 هزار دانشجو مشغول تحصیل می‌باشند. علاوه بر آن، دانشجویان دانشکده‌های زیر مجموعه دانشگاه ملی حدود 615482 نفر و در مقاطع مختلف دانشگاه آزاد 107446 نفر به تحصیل اشتغال دارند. در سال 1992 لایحه‌ای در زمینه تاسیس دانشگاه های غیر دولتی به تصویب رسید که این لایحه مشکلات جدیدی را ایجاد کرد. در حال حاضر در بنگلادش 30 دانشگاه خصوصی وجود دارد که نیاز تحصیلی 22 هزار دانشجو را تامین می کنند. گرچه این دانشگاه ها از لحاظ ساختار و تشکیلات مشکلاتی دارند، اما در کنار آموزش و تدریس دانشجویان، آن ها را به کارهای فرعی نیز هدایت می‌کنند؛ زیرا دیدگاه صاحبان دانشگاه های خصوصی بیشتر جنبه سوددهی و نفع طلبی دارد. اما وقتی نگاهی به امکانات آموزشی این گونه مراکز می‌کنیم، متوجه می شویم که متاسفانه تعداد بسیاری از این دانشگاه ها از امکانات و فضای مناسب آموزشی برخوردار نیستند و بیشتر به دنبال تامین منافع مالی خود هستند.

انجمن‌های دانشجویی در دانشگاه ها، نقش بارزی در همه زمینه‌ها دارند؛ ولی تا کنون مسیولین مربوطه اقدامات لازم را برای برگزاری انتخابات برای تشکیلات قانونی دانشجویی به عمل نیاورده‌اند. یکی از دلایل عمده، آلوده کردن دانشگاه و دانشجویان به بازی های سیاسی بیهوده بوده است. شک نیست برای بهبود کیفیت آموزشی در دانشگاه ها باید در مقابل هر فعالیتی که سبب کندی در پیشرفت علمی می شود، ایجاد مانع کرد.

نیز نگاه کنید به

چالش‌ها و مشکلات نظام آموزشی مالی؛ چالش‌ها و مشکلات نظام آموزشی اردن؛ چالش ها و مشکلات نظام آموزشی اتیوپی