رهبران سياسی اردن

شریف حسین بن علی

شریف حسین بن علی

حسین بن علی هاشمی (۱۸۵۶ـ۱۹۳۱) یا شریف حسین، پادشاه حجاز (۱۹۱۶ـ۱۹۲۴) و بنیاد‌گذار سلسلۀ جدید هاشمی. امیر (شریف بزرگ) شهر مقدس مکه (۱۹۰۸ـ۱۹۱۶)، و طرفدار ترک‌ها و‌ آلمان‌ها در آغاز جنگ جهانی اول. زمانی که خود را پادشاه مستقل حجاز و جزیرةالعرب اعلام کرد (۱۹۱۶)، تامس لارنس او را متقاعد کرد که به شورش اعراب برضد سلطۀ ترکان بپیوندد. شریف حسین خود را پادشاه سراسر عربستان اعلام کرد (۱۹۱۹) که به منازعه با ابن سعود، حکمران امارت همسایۀ نجد انجامید. حسین مقام خلافت را پذیرفت (۱۹۲۴) اما در همان سال ابن سعود او را وادار به استعفا کرد. او هم به قبرس پناه برد و چندی بعد در عمان پایتخت اردن، درگذشت. پس از درگذشت حسین یکی از پسرانش با نام علی بن حسین جانشین او شد، اما ابن سعود که خود را پادشاه حجاز اعلام کرده بود، او را پس از یک سال از سلطنت خلع کرد. فرزند دیگرش عبدالله بن حسین پادشاه اردن شد، در حالی‌ که فرزند سومش فیصل اول پادشاه عراق شد. حسین بن علی نیای ملک حسین و ملک عبدالله پادشاهان اردن است.

ملک عبدالله اول

عبدالله بن الحسین با نام شناخته‌شده عبدالله یکم (زاده ۱۸۸۲ میلادی در مکه - درگذشته ۲۰ ژوئیه ۱۹۵۱ در اورشلیم) دولت‌مرد عرب و نخستین فرمانروای اردن هاشمی (میان سال‌های ۱۹۴۶ تا ۱۹۵۱) بود. او دومین فرزند شریف حسین فرمانروای حجاز و دانش‌آموخته شهر استانبول (که آن‌هنگام بخشی از امپراتوری عثمانی شمرده می‌شد) بود. در سرآغاز سال ۱۹۱۴ وی به جنبش ناسیونالیست‌های عرب که خواهان استقلال سرزمین‌های عرب‌نشین امپراتوری عثمانی بودند، پیوست و نقش مهمی در گفتگوهای پنهانی بریتانیایی‌ها در مصر با پدرش و سرانجام آشکار ساختن خروش عرب‌ها دربرابر عثمانیان (۱۰ ژوئن ۱۹۱۶) ایفا کرد. به سال ۱۹۲۰ کنگره عراق وی را شاه مشروط آن کشور اعلام داشت، ولی عبدالله بن حسین، آنرا نپذیرفت و جایگاه پادشاهی عراق به برادر او فیصل یکم سپرده شد. عبدالله، امارت فرا-اُردن (Transjordan) را اشغال نمود و تهدید کرد که به سوریه لشکر خواهد کشید. او برای جدا شدن فرا-اردن از قیمومیت بریتانیا در فلسطین با انگلیسی‌ها گفتگو کرد.

عبدالله که آرزوی پدیدآوری پادشاهی متحد عربی که در برگیرنده سرزمین‌های سوریه، عراق و فرا-اُردن باشد را در سر داشت در جنگ جهانی دوم به طور موثری جانب بریتانیا را گرفت و ارتش او که با نام لژیون عرب شناخته می‌شد، کارآیی‌ترین نیروی ارتش در جهان عرب‌ها به شمار می‌رفت، در اشغال سوریه و عراق به دست بریتانیا در ۱۹۴۱ به یاری انگلیسی‌ها شتافت. فرا-اُردن به سال ۱۹۴۶ به استقلال دست یافت و عبدالله بن الحسین در ۲۵ ماه مه همان سال به عنوان سلطان آن، در شهر اَمان تاج‌گذاری کرد. در جنگ با اسرائیل در سال ۱۹۴۸ ارتش او بر سرزمین‌های غرب رودخانه اردن در فلسطین (که به کرانه باختری مشهور شد) چیره شد و اورشلیم شرقی، از دسته بیشتر ناحیه کهن این شهر را گرفتند. دو سال پس از آن، او کرانه باختری را ضمیمه قلمرو پادشاهی خود ساخت و نام آن را به اردن دگرگون ساخت. این الحاق، خشم متحدان عرب پیشین او، سوریه، مصر و نیز عربستان سعودی را که خواهان پدیدآوری دولت مستقل فلسطینی در آن نواحی بودند، برانگیخت. محبوبیت عبدالله در کشور خود بسیار کاهش یافت و او به‌دست یک ناسیونالیست فلسطینی کشته شد.

شاه طلال

بعد از به قتل رسیدن شاه عبدالله، سلطنت به پسر بزرگ او طلال رسید. اما شاه طلال به علت بیماری در کمتر از یک سال سلطنت را به پسر بزرگ تر خود، شاهزاده حسین واگذار کرد. شورای سلطنتی تا رسیدن شاهزاده حسین به سن قانونی، تصدی امور را به عهده گرفت و حسین بن طلال در 2 می 1953 رسماً پادشاه اردن شد.

شاه حسین اول

حسین بن طلال در نوامبر 1935 در عمان به دنیا آمد. پدرش طلال بن عبدالله، در آن زمان ولیعهد اردن بود. وی ابتدا در دانشکده "ویکتوریا" در اسکندریه مصر، سپس در 1950 م در دانشکده "هارو"، و پس از آن در دانشگاه سلطنتی نظامی "سندهرست" انگلیس تحصیل کرد. پس از ترور ملک عبدالله در 20 ژوئیه 1951 پسر او، طلال به پادشاهی رسید و حسین ولیعهد وی شد. مجلس اردن پس از بیماری ملک طلال در 11 اوت 1952 او را از پادشاهی خلع کرد و حسین را که هنوز به سن قانونی نرسیده بود، به پادشاهی برگزید. شورای سلطنتی تا رسیدن وی به سن قانونی، تصدی امور را بر عهده گرفت و حسین بن طلال در 2 مه 1953 رسماً پادشاه اردن شد.

بعد از به قدرت رسیدن حسین بن طلال، توفیق عبدالهدی، نخست وزیر و از رجال با نفوذ اردن در مه 1953 از مقام خود کناره گرفت و حسین، فوزی المُلتقی را به این مقام منصوب کرد.

ملک عبدالله دوم

عبدالله بن حسین زاده 30 ژانویه 1962 در امّان پادشاه کنونی اردن هاشمی است. وی پس از مرگ پدرش، شاه حسین بن طلال در سال 1999 به پادشاهی رسید. مادر او ملکه مونا آل یاسین نام داشت.

ملک عبدالله در کودکی، آموزش ابتدایی خود را در مدرسه اسلامی پایتخت اردن گذراند، و پس از آن تحصیلات خود را در مدرسه سنت ادموند¹⁹ در سوری انگلستان ادامه داد. سپس او تحصیلات خود را در آکادمی دیرفیلد²⁰ ایالات متحده آمریکا به پایان رساند. وی در سال 1980 به دانشکده افسری سلطنتی پمبروک²¹ آکسفورد وارد شد.

عبدالله در سال بعد با درجه ستوان دوم وارد سواره نظام سلطنتی سیزدهم/هیجدهم ملکه مری شد. او در سواره نظام سیک، که یک هنگ زرهی است به درجه سرهنگی رسید و جانشین فرمانده سواره نظام سلطنتی شد. شاه حسین بن طلال در بستر بیماری عبدالله را ولیعهد خواند و او را جایگزین برادرش شاهزاده حسن کرد که سال های زیادی این منصب را در اختیار داشت. این تصمیم شاه به این علت که مادر عبدالله شاهزاده مونا معروف به تونی آوریل گاردینر اصالتاً انگلیسی بود، چندان مطلوب عموم واقع نشد. در هر صورت عبدالله در 7 فوریه سال 1999 به پادشاهی رسید.

اقتصاد اردن پس از به قدرت رسیدن ملک عبدالله به سرعت توسعه یافت. در نتیجه این اصلاحات، رشد اقتصادی اردن به سالیانه 6% افزایش یافت و سرمایه گذاری مستقیم خارجی غرب و کشورهای حاشیه خلیج فارس افزایش یافت.

وصفی التل

او چهار دوره مجزا نخست وزیر اردن بود. ولی در سال 1971 توسط گروه سپتامبر سیاه از شاخه های سازمان آزادی بخش فلسطین در یک هتل واقع در قاهره ترور شد. التل در زمان سپتامبر سیاه در سال 1970 نخست وزیر و وزیر دفاع بود. او به دلیل نقش خود در سرکوب شورش، خشم رهبران پلو (PLO) را برانگیخت.

ملکه نور

وی آخرین همسر شاه حسین و ملکه اردن در خلال سال های 1978 تا 1999 بود و تا هنگام مرگ همسر خود در سال 1999 در این مقام باقی ماند. ملکه نور که متولد ایالات متحده آمریکا بود و اصلیتی سوری، انگلیسی و سوئدی داشت، در هنگام ازدواج تابعیتی اردنی اختیار کرد. وی هم اکنون رئیس جنبش دهکده واحد جهانی و مدافع و طرفدار منع گسترش سلاح های هسته ای است.

رانیا العبدالله

متولد آگوست سال 1970، ملکه کنونی اردن و همسر ملک عبدالله دوم پادشاهاردن است. وی در اردن بر استعداد و کیفیت آموزش کودکان اردنی متمرکز است. در خارج از اردن مدافع آموزش جهانی، زمانی که انجام درست وظایف رهبران جهان در مورد اهداف توسعه هزاره دوم در قبال آموزش ابتدایی جهانی است.

نیز نگاه کنیدبه

شخصیت های موثر سیاسی و اجتماعی معاصر قطر؛ شخصیت های سیاسی کوبا