جشن ها و مراسم سنتی مصر

از دانشنامه ملل
نسخهٔ تاریخ ‏۱۳ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۲۹ توسط Hamidian (بحث | مشارکت‌ها)
(تفاوت) → نسخهٔ قدیمی‌تر | نمایش نسخهٔ فعلی (تفاوت) | نسخهٔ جدیدتر ← (تفاوت)

در مصر جشن‌­های سنتی متعدد و گوناگونی وجود دارد که برخی از آنها ریشه در تاریخ چند هزار ساله این سرزمین دارد.

کودکان در حال رنگ کردن تخم مرغ. برگرفته از سایت middleeasteye، قابل بازیابی از https://www.middleeasteye.net/discover/what-sham-el-nessim-egypt-spring-festival-explained

شم النسیم در مصر

شمّ النسیم یا عیدالربیع از جمله مناسبت­‌هایی است که در فصل بهار توسط مردم مصر جشن گرفته می‌­شود. عید شم النسیم یکی از قدیمی­ترین جشن­‌های مردمی مصر است که سابقه آن به حدود 5 هزار سال می‌­رسد. شم از «شمو» از کلمه فرعونی گرفته شده است که در الفبای هیروگلیف به معنای عید خلق حیات است و در باور مصریان قدیم نماد آغاز خلقت و حیات بوده است. بعدها کلمه النسیم به آن اضافه شد که به لحاظ مفهومی با فصل بهار و اعتدال آب و هوا و نسیم بهاری ارتباط دارد. در این روز گروه‌­های مختلف مردم (مسیحی و مسلمان) با حضور در باغ­‌ها و بوستان‌­ها و مناطق طبیعی و تفریحی، به جشن و سرور می‌­پردازند. از ویژگی­‌های جشن و سرورهای این مناسبت، تهیه غذای سنتی خاص سفره شم النسیم است و شامل موادی چون: تخم مرغ رنگ شده، ماهی خشک و نمک زده، کاهو، پیاز و نخود سبز است که هر کدام نماد یک مفهوم است؛ مثلا تخم مرغ نماد خلق حیات از جماد است و یا ماهی که نماد خیر و برکت رودخانه نیل است.[۱]

آداب و سنت های ماه رمضان در مصر

موائد الرحمان. برگرفته از سایت arabnews، قابل بازیابی ازhttps://www.arabnews.com/node/2284621/middle-east

ماه رمضان در مصر همچون بسیاری از کشورهای اسلامی با سنت­‌ها و مراسم گوناگون همراه است که از دیرباز در میان مردم مسلمان این کشور رواج داشته است. علاوه بر مراسم و سنت­‌های خاص دینی، حضور مردم در خیابان‌­ها، اماکن مختلف و قهوه­‌خانه­‌ها و برگزاری جشن و سرور از ویژگی­‌های این ماه است. همچنین برخی از سنت­‌های مردمی علیرغم تغییر و تحولات اجتماعی و فرهنگی نیز در این ماه در میان جامعه مصری رواج دارد. از جمله سنت­‌های ماه رمضان در مصر که از گذشته­‌های دور هر چند کم‌رنگ باقی مانده است، سنت چاوش خوانی در سحرهاست. شخص چاوش خوان که به او «مسحراتی» گفته می‌­شود، در سحرها و پیش از اذان صبح؛ با گردش در محله‌­های شهر ضمن خواندن اشعاری عامیانه و یا جملاتی در مدح پیامبر (ص) و نواختن بر طبل کوچک همراه خود، با جملات و عباراتی مردم محله را از خواب بیدار می­‌کنند تا از فرصت سحر استفاده کنند.

خیمه‌­های رمضانی شبانه از دیگر سنت­‌های ویژه این ماه در میان مردم مصر است که در واقع فرصتی برای گرد آمدن اقشار مختلف مردم و نیز ملاقات خانواده‌­ها در فضای معنوی ماه رمضان است. اجرای سرودها و تواشیح دینی و دیگر برنامه‌­های شاد و مفرح از جمله ویژگی‌­های این خیمه­‌هاست. معمولا باشگاه‌­های بزرگ به ویژه در قاهره اقدام به برپایی این مراسم می‌­کنند که گاه تا سحرگاه ادامه دارد. قهوه­‌خانه‌­ها هم نقش عمده‌­ای در اجرای این سنت رمضانی با ویژگی مردمی دارند. پهن کردن سفره­‌های افطاری مشهور به «موائدالرحمن» از دیگر سنت­‌های عمومی ماه رمضان در مصر است. این سفره­‌ها که به شکل ساده و گسترده برگزار می­‌شود مورد استفاده عموم مردم به ویژه افراد نیازمند قرار می‌­گیرد.

روشن کردن فانوس‌­هایی که به «فانوس رمضان» مشهور شده است از دیرباز در میان مردم مصر رایج بوده است. در گذشته‌­های دور در ماه رمضان معمولا از فانوس برای رفتن به مسجد در شب­‌ها و یا دیدار خویشان و دوستان استفاده می­‌شد، بعدها به عنوان سنتی تفریحی مورد استفاده کودکان قرار می­‌گرفت که فانوس به دست در محلات و کوچه‌­ها می­‌گشتند و از مردم هدیه طلب می‌کردند و گاه نیز با چاوش خوانان سحر همراه می‌­شدند. امروز نیز روشن کردن فانوس در رنگ­‌ها و اشکال گوناگون به یکی از سنت­‌های ویژه ماه رمضان تبدیل شده است که عمدتا مورد اهتمام کودکان و نوجوانان است.[۲]

مراسم عید فطر در مصر

مراسم عید فطر. برگرفته از سایت english.ahram.org.eg، قابل بازیابی از https://english.ahram.org.eg/UI/Front/MultimediaInner.aspx?NewsContentID=342669&newsportalname=Multimedia

برخی مناسبت­‌های دینی نیز بهانه‌­ای برای جشن و سرور مردم مصر است. عید فطر از اعیاد دینی و سنت برگزاری جشن و سرور به این مناسبت میراث تاریخی مصریان است. مسلمانان مصر چند روز مانده به عید فطر به استقبال این روز خجسته می­‌روند و شب عید را با خواندن ادعیه و نیز آوازهایی خاص که از سرودهای قدیمی و ریشه در اساطیر مصر باستان دارد، می­‌گذرانند. در روز عید پس از خواندن نماز به دیدار اقوام و خویشان و زیارت اهل قبور می‌­روند. مردم به ویژه کودکان و نوجوانان در تعطیلات ویژه عید فطر به برگزاری مسابقات ورزشی و بازی‌­های مختلف چون بازی با چوب و آتش­بازی می­‌پردازند. رفتن به دامان طبیعت نیز از سنت­‌های این ایام است. شهرهای ساحلی مصر به ویژه سواحل شهر تاریخی اسکندریه بر کرانه دریای مدیترانه میزبان میهمانانی است که در ایام تعطیل فطر به این مناطق سفر می‌­کنند. از دیگر سنت‌­های دیرینه مردم مصر به این مناسبت، سرکشی به نیازمندان و دادن شیرینی­‌های مخصوص این ایام و نیز گوشت و میوه و سبزی به آنان است. برگزاری مراسم ازدواج در این ایام رواج دارد. بسیاری از آداب و رسوم مردم مصر ریشه در سنت­‌های مصر باستان دارد که طی مراحل تاریخی دگرگون شده آنان با استفاده از فرصت­‌هایی چون عید فطر به احیای آن می­‌پردازند.

جشن نیروز در مصر

جشن نیروز در مصر. برگرفته از سایت english.ahram.org.eg، قابل بازیابی از https://english.ahram.org.eg/NewsContent/50/1212/483637/AlAhram-Weekly/Entre-nous/New-Year%E2%80%99s-resolutions-that-succeed.aspx

«نیروز» هم از جمله اعیاد مردم مصر است که به نوروز قبطی مشهور است و از سنت‌­هایی است که از مصر باستان بر جای مانده است. نوروز قبطی هر چند از لحاظ زمانی با نوروز ایرانی تفاوت دارد، بسیاری از آداب و رسوم آن مشابه نوروز ایرانی است. نیروز در مصر در دوره خلافت فاطمیان از اعیاد رسمی محسوب می‌­شد. جشن­‌های نیروز همه ساله با آغاز فصل زراعی و آنگاه که رودخانه نیل طغیان می­کند و زمین‌­های اطراف خود را سیراب می­‌سازد (حدود بیستم شهریور) بر پا می­‌شود.

مراسم موالد در مصر

برگزاری مراسم «مولد» نیز از دیگر سنت‌­های مصری و از جمله جشن‌­های دینی مردم است. مراسم مولد پیامبر اسلام(ص) و امام حسین(ع) و حضرت زینب(س) و نیز موالد ویژه بزرگان و اولیای طریقت­‌های صوفی در زمره مهمترین سنت‌­های دینی مردم به ویژه صوفیان این سرزمین است. مراسم مولد پیامبر اسلام(ص) در این میان اما از گستردگی و عمومیت برخوردار است و در سراسر مصر برگزار می­‌شود. از برنامه­‌های موالد صوفیان زیارت مراقد مربوطه، ذکر، عبور دسته­‌جات مردم و برپایی موکب و نیز اجرای نوعی موسیقی سنتی برای جلب و جذب بیشتر در مراسم ذکرخوانی است. از دیگر ویژگی­‌های موالد، حفظ و استمرار سنت­‌ها و میراث فرهنگی این سرزمین در جریان برگزاری جشن و سرور است.[۳][۴]

نیز نگاه کنید به

مصر؛ فرهنگ عمومی در مصر؛ جشن‌ها و سرودها در ژاپن؛ جشن‌ها و سرودها در روسیه؛ جشن‌ها و سرودها در کوبا؛ جشن‌ها و سرودها در کانادا؛ جشن ها و فستیوال های چينی؛ جشن‌ها و سرودها در تونس؛ جشن‌ها و سرودها در سنگال

کتابشناسی

  1. بازیابی شده در 2014 از https://www.sis.gov.eg.
  2. بازیابی شده در 2014 از https://www.sis.gov.eg.
  3. بازیابی شده در 2014 از https://www.sis.gov.eg.
  4. صدر هاشمی، سید محمد (1392). جامعه و فرهنگ مصر. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، ص271-275.