شهر دورا یوروپوس
دورا ایوروپوس که به تخفیف، دور اوروپوس یا دورا یوروپس هم تافظ میشود، در غرب امپراتوری اشکانی، مرز بین سوریه و عراق، ساحل رود فرات، استان «دیر الزور» سوریه کنونی، درهی «ابوکمال» و روستای «صالحیه» قرار دارد.
«دورا» به معنی «دژها»، یک واژهی سامی است. دور اروپوس یعنی «دژهای اروپاییان». «دورا نیکاتوریس» (Dura nicatoris) نام دیگر این شهر باستانی است؛ به معنی «دژهای نیکاتور»، معنا میشود. این شهر را «سلوکوس نیکاتور یکم» پیشگفته، جانشین اسکندر مقدونی در سال ۳۰۳ پ.م.
دورا اروپوس ابتدا، همانطور که از نامش پیداست، یک قلعهی نظامی بود. اشکانیان این قلعه را در سال ۱۱۳ پ.م. به تصرف خود در آوردند و آن را به یک شهر تجاری تبدیل کردند.
دورا یوروپوس
این شهر با طرح شطرنجی از ۱۱ خیابان طولی و ۱۱ خیابان عرضی تشکیل شده بود. شهر جدید ابوکمال هنوز هم شکل شطرنجی اشکانی رادر مهندسی شهرسازی خود حفظ کرده است.
۱۰۰ بنای مختلف در دورا اروپوس وجود داشت. بازار، میدان اصلی و ارگ در مرکز شهر بود؛ اما حمامهای عمومی و آمفی تئاتر بزرگ شهر در حاشیه قرار داشتند.
آمفی تئاتر دورا اروپوس
جالب است که نیایشگاههای متعدد یونانی، سوری، یهودی و ایرانی در کنار یکدیگر در این شهر ساخته شدهاند؛ این، اولاً بیانگر ماهیت دینی این شهر گمرکی – نظامی و ثانیاً نمایشی از تسامح دینی پذیرفته شدهای است که از زمان کوروش و سپس شاهان اشکانی به فرهنگ جهانی افزوده شد.
بعضی از این معابد شهر عبارت اند از: معبد «آرتمیس» (Artemis)[71]، معبد «آتارگاتیس» (ātārgātis)[72] و کبوترخانههای آن[73]، معبد«زئوس» (Zeus)[74] و نیز پرستشگاههای ایرانی؛ مانند معبد کیش ایرانی و پر رمز و راز «مهر» با عناصر ونمادهای قرائت یونانیاش[75] و همچنین کنیسههای یهودی؛ بدین ترتیب، تمام نیازهای معنوی مربوط به بزم و رزم جنگاوران د راین شهر گِرد آمده است.
از یافتههای مهم دورا یوروپوس میتوان به نقاشیهای زیادی اشاره کرد که از آن دوران به یادگار ماندهاند؛ همچنین اسناد و نوشتههایی به زبانهای یونانی، مقدونی و پارتی.
وقفنامه اشکانی؛ یافته شده در دورا یوروپوس
این شهر راهبردی که جنوبشرقیترین شهر رومی در روزگار خود محسوب میشد، بعد از شکست رومیان از دولت ساسانی در سال 257 میلادی ویران شد. از آن پس این شهر ویران به « پمپئی[76] صحرا» (Pompeii of the Desert) شهرت یافت؛ زیرا پس از آن متروک و زیر شنهای بیابان مدفون شد.
هنوز هم در بحران جنگ داخلی اخیر سوریه ابوکمال، نقشی راهبردی در تعیین سرنوشنت جنگ دارد.[۱]
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
- ↑ شنی، کریم (۱۴۰۰). فرهنگ و تاریخ سوریه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)