اقلیت های قومی تاجیکستان
جمعیت جمهوری تاجیکستان متشکل از سه قوم اصلی تاجیک، ازبک و روس میباشد. درصد جمعیتی آن اقوام طی سالهای اخیر پیدا کرده چنانچه در سالهای ابتدای استقلال تاجیکها 64/9 درصد، ازبکها 25
درصد و روسها 5 درصد و تاتارها، قرقیزها، ترکمنها و اوکراینیها نیز مجموعاً 6 درصد از کل جمعیت تاجیکستان را تشکیل میدادند. در حال حاضر ترکیب قومیتی تاجیکستان شامل 79/9 درصد تاجیک، 15/3 درصد ازبک، 1/1 درصد روس و 3/7 درصد دیگر قومیتها میباشد. نکته قابل توجه در رابطه با مسئله قومیت در تاجیکستان این است که در این کشور بیش از اینکه قومگرایی مطرح باشد، محلگرایی مطرح است. یعنی اگرچه اختلافات و مسائل قومی یکی از مهمترین چالشهای کشور به شمار میرود، اما تعصبات مردم بیش از آنکه قومی باشد، بر اساس محل سکونت افراد و یا انتصاب افراد به محلها و نواحی مختلف است. بر این اساس تاجیکها که اکثریت جمعیت کشور را تشکیل میدهند، به دلیل سکونت در نواحی مختلف، به نام محلی که در آن سکونت دارند نامیده میشوند که هر یک به آداب و رسوم و لهجه خاص خود میبالند. از این رو تاجیکهای تاجیکستان خود به دو دسته اصلی کولابیها یا تاجیکهای دشتی و بدخشانیها یا تاجیکهای پامیری تقسیم میشوند. وضع سایر اقوام کشور از جمله ازبکها نیز بر همین منوال است. بنابراین، دولتهایی که در تاجیکستان به قدرت میرسند بر اساس هر دو عامل قومگرایی و محلگرایی قابل ارزیابی هستند. دولت فعلی که ریاست آن را امام علی رحمانف برعهده دارد، خود از کمونیستهای سابق و از اهالی کولاب است. از این رو، تمام پستهای مهم دولتی را به کولابیها واگذار نموده و حتی سعی نموده تا رهبران محلی سایر ایالتها را از کولابیها قرار دهد. وی نه تنها ازبکهای ساکن خجند را به طور کامل به حاشیه رانده است، بلکه تا حد امکان تاجیکهای سایر نواحی کشور از جمله پامیریها را از دستیابی به پستهای مهم دولتی محروم نموده است. اما در عوض، روسها که تنها 1/1 درصد از جمعیت کشور را به خود اختصاص میدهند، همچنان پستهای حساس و کلیدی کشور از جمله مشاورین دولت در سطوح عالی را در اختیار دارند[۱].
مهاجرتهای تاجیکستان از دو بعد قابل توجه میباشد که یک بعد آن مربوط به سیل خروج اتباعی میشود که برای رسیدن به شرایط کاری مناسبتر و بالاطبع درآمدی بالاتر جلای وطن میکنند که اغلب آنها به روسیه و جمهوریهای همجوار عزیمت مینمایند. بعد دیگر آن روند مهاجرت اتباع کشورهای مجاور به تاجیکستان است که در این میان مهاجران ازبک، قرقیز و افغان از بقیه برجستهترند. مهاجرت ازبکها به تاجیکستان با توجه به وجود برخی از مشکلات موجود میان تاجیکستان و ازبکستان میتواند برای تاجیکستان نگران کننده باشد. علاوه بر تشدید مشکلات اقتصادی به سبب ازدیاد نفوس عمومی، مهاجرت اقوام غیر تاجیک به این کشور میتواند با تشدید احساسات جدایی طلبانه میان ازبکهای شمالی تاجیکستان و پامیریهای شرقی، صدماتی را بر اتحاد ملی تاجیکستان وارد سازد. اما در تاجیکستان آنچه که بیشتر مشاهده میشود، سیر مهاجرتها به خارج است زیرا تاجیکستان کشوری ضعیف محسوب میشود. روند مهاجرت از این کشور میتواند آثار سوئی همچون از دست رفتن نیروی متخصص و ماهر، انتقال بخشی از سرمایه ملی به خارج، ایجاد احساس بی میلی و بی تفاوتی در میان ساکنین کشور و تضعیف مشروعیت سیاسی و نهایتأ تضعیف وحدت ملی را به بار آورد[۲][۳][۴].
نیز نگاه کنید به
جامعه و نظام اجتماعی تاجیکستان؛ گروهها و نهادهای اجتماعی تاجیکستان؛
کتابشناسی
- ↑ شیخ عطار، علیرضا(1375)، ریشههای رفتار سیاسی در آسیای مرکزی و قفقاز، تهران: انتشارات وزارت امور خارجه، ص. 24
- ↑ روا، الویه(1375). بحران هویت ملی در تاجیکستان، فصلنامه مطالعات آسیای مرکزی و قفقاز، سال پنجم، دوره دوم، ص. 255-263
- ↑ برگرفته از https://worldbank.org/2011
- ↑ زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 21-22.