باورهای عامیانه در مصر

مفهوم جن هر چند ریشه دینی دارد، در میان برخی توده­های مردم مصر با برداشت­های خرافی همراه است. آنان باور دارند که جن­ها دارای سلطه قدرتمندانه­ای بر همه عناصر حیات­اند و به هر شکلی که بخواهند خود را نشان می­دهند؛ گاه در قامت انسان و گاه در هیئت حیوان و یا به شکل سنگ یا گیاه. به باور عوام، جن­ها در کوههای قاف سکونت دارند. در ادبیات عامه مردم مصر، اصطلاح «فلان جن» و «جماعة جن» حسب مورد، گاه به افراد هوشمند و گاهی نیز به افراد شرور اشاره دارد. مردم به خصوص کودکان و زنان تصور می­کنند که جن­ها، شب ها در هیئت سگ یا گربه درمی­آیند و لذا از پرتاب سنگ به سگ و گربه در شب پرهیز می­کنند. چنانچه شبی گربه­ای ناآشنا در خانه­ای دیده شد تردیدی ندارند که جن است و حرکات و سکنات حیوان را تحت نظر گرفته درباره آن به بحث و گفت­وگو می­پردازند؛ حتی چنانچه آن حیوان تکه گوشتی را با خود برد، او راتعقیب نمی­کنند (همان:111).

عوام مردم مصر باور دارند که برخی از بیماری­ها ناشی از خشم جن­هاست و لذا شب­های جمعه پس از نماز عشاء، نوعی شکر قرمز را در آب حل می­کنند و درون ظرفی قرار داده تا فرد بیمار، یا نماینده او آن را به سطح پشت بام ببرد و در سکوت کامل آن را بر سطح بام بریزد. این عمل را حداقل به مدت سه هفته ادامه می­دهند تا به باور آنها جن از آنان راضی و بیمار شفا یابد. آنان، عفریت­ها را عامل همه شرها، فسادها و بدی­ها تلقی می­کنند و محل سکونت آنها را در اماکن دورافتاده و یا قبرستان­ها می­دانند و اینکه خداوند در ماه رمضان با حبس کردن عفریت­ها مانع اذیت و آزاررسانی آنها به انسان­ها می­شود. مردم بی­سواد و یا کم­سواد مصری در تفسیر پدیده­هایی چون وزیدن باد و برخاستن گرد و خاک، معتقدند این پدیده­ها نتیجه خرابکاری و فساد برخی از جنیان بر روی زمین است که تمایل به شر دارند (همان:112و113).

مردم عامی مصر از برخی اسامی چون سعد و برخی رنگ­ها مثل سبز برداشت خوش­بینانه دارند؛ مشاهده ظرف خالی و یا جارو کردن پس از غروب آفتاب و یا فروش سوزن پس از عصرگاه را شوم می­دانند. همچنین تصور می­کنند که خیاطی در شب سبب آزار اموات می­شود و لذا از دوختن در شب اکراه دارند. در برخی از روستاها حساسیت نسبت به این مورد خیلی بالاست، به گونه­ای که پس از عصر، سوزن به دست کسی نمی­دهند و چنانچه ضرورت چنین کاری وجود داشته باشد آن را روی قرص نانی گذاشته به متقاضی می­دهند، او نیز نان را گرفته و با دستان پوشیده خود سوزن را برمی­دارد. از دیگر باورهای عامیانه مصریان آن است که چنانچه درب خانه­های مسکونی آنها به سمت شمال باشد عامل خیر و سعادت است، دربی که به سمت غرب باشد، علامت ریاست و آقایی است و باز شدن درب خانه به سمت شرق به معنای سلامتی و صحت و بالاخره دربی که به سمت جنوب باز شود، نشانه فقر و تنگدستی است (همان:117و118).