شی جین
- «شی جین» یا نخستین کتاب سرودها
در قرن هفتم قبل از میلاد، در چین نخستین کلیات سرودهای چینی بهنام «شی جین»، یعنی مجموعهی سرودها منتشر شد. این کتاب دربرگیرندهی حماسه ها، اشعار طنز، مثنویهای عاشقانه، سرودهای جنگی، ستایش، سرودهای اعیاد ونغمههای مردمی است. گرچه نویسندگان و سرایندگان آن افراد مختلفی بودند، ولی این اثر چند صد سال پیشتر از «حماسهی هومر» یونانی تنظیم شده است.
در «کتاب سرودها»، که نخستین کلیات سرود در تاریخ چین بهشمار می رود، مجموعا 305شعر وسرود وجود دارد که طی بیش از 500 سال از اوائل سلسلهی امپراتوری «جو»ی غربی در قرن 11پیش از میلاد، تا اواسط سلسلههای بهار وپائیز در قرن 7 پیش از میلاد سروده شده و جمع آوری گردیده است. اشعار این کتاب که از سه طریق گردآوری شده است، شامل اشعار«پند آمیز و حکمتها» است که توسط شاهزادگان و مقامات عالیرتبهی دربار پیرامون اندیشههای حکمت آمیز فرزانگان خردمند و یا در ستایش فضایل امپراتور است و«یا[1]» نام دارد؛ بخش دیگر به نام«گوو فِنگ[2]» یا سرودههای عامیانه است که توسط درزاریان از میان عامهی مردم جمع آوری شده که بیانگر خواستهها، آرزوها، و آمال مردم است و پادشاه از طریق همین سرودهها پی به مسایل و مشکلات مردم میبرد؛ و بخش آخر«سونگ[3]» نام دارد که اشعار سروده شده برای آیینها و مراسم قربانی در این بخش جای دارد. در بخش«یا» 105 آهنگ رایج در دربار و پایتخت سلسلهی امپراتوری«جو» و در بخش«فِنگ» 160تصنیف مردمی مورد استفاده در این شاهزاده نشین و در بخش«سونگ» که معنای چینی آن ستایش است، جمعا 40ترانه از جمله سرود مراسم مذهبی قربانی و سرود حمد و آهنگهایی وجود دارد که هنگام عبادت امپراتور در معابد برای ستایش از خدمات برجسته و توان بالای نیاکان وغرور و تکبر دیوها خوانده میشد، را دربرگرفته است. این اشعار هرکدام همراه با موسیقی خاص خود قرائت میشدند.
(Yao Dan and Others,2010)
در این کتاب از لحاظ شکلی، عمدتا هربیت شعر از چهار کلمهی چینی ترکیب شده است. البته اشعار دوکلمهای، سه کلمهای و حتی مرکب از کلمات 9 واژهای نیز دیده میشود. دراین سرودها نویسههای تکراری، با حروف همنوا و یا با قافیهی تکراری، فراوان استعمال شده است. این مساله تنوع سرودها را بیشتر کرده و آهنگ و موسیقی آنها را خوشنواتر ساخته است.
اگرچه در میان مردم معروف است که این اشعار متعلق به کنفوسیوس است، ولی نویسندگان این سرودها از قشرهای مختلف جامعه از جمله زحمتکشان، سربازان و اشراف و افرادیکه وضعیت مشخصی ندارند بودهاند. بعدها این کتاب بهتدریج به کتاب درسی متداول در میان اشراف تبدیل و فراگیری آن برای شخصیتهای طبقات مرفه ضروری شد. کنفوسیوس دانشمند معروف چین برای کتاب «شی جین» ارزش فوق العادهای قائل شد. وی گفته است:«اگر شی جین را نیاموزید، حرفی برای گفتن نخواهید داشت.» درواقع، کتاب«شی جین»، گوهر درخشان ادبیات چین باستان و نشانهی پیشرفت و تعالی آن به شمار میرود.
مضامین آن همهی ابعاد زندگی اجتماعی مردم در چین در قرن هفتم پیش از میلاد همچون کار و عشق، جنگ و بیگاری، ظلم و ستم و مقاومت، عادات و رسوم ازدواج، مراسم یادبود بزرگداشت راه نیاکان و جشنها و میهمانیها، حتی مسایل مربوط به ستاره شناسی، جغرافیا، جانوران و گیاهان و غیره را در برمیگیرد. زبان«شی جین»، سند مهمی برای تحقیق و مطالعهی زبان چینی در قرنهای 11تا 6 پیش از میلاد بهشمار میرود.
[1] - Ya.
[2] - Guofeng.
[3] - Song.