تاریخ دوره باستان تونس
شواهد باستانی موجود در موزه‌های تونس، به‌ویژه موزه باردو که در پایتخت این کشور قرار دارد، نشان می‌دهد این کشور دوران باستانی عصر حجر، مرد نئاندرتال و عصر یخبندان را به خود دیده است. منطقه قفصه واقع در جنوب غربی جمهوری تونس به دلیل آثار باستانی کشف‌شده در آن خاستگاه تاریخی تمدنی تونس با سابقه‌ای بیش از نیم میلیون سال است و به «تمدن قفصی» یا «تمدن کاپسی» معروف است، امروزه، بخش مهمی از آثار کشف‌شده از حفریات منطقه قفصه در موزه باردو واقع در شهر تونس قرار دارد. بقایایی نیز از زندگی انسان در منطقه مکثر واقع در جنوب پایتخت تونس کشف شده است که تاریخ آن به عصر برنز با قدمتی بیش از سه هزار سال پیش از میلاد مسیح برمی‌گردد (شریف، ۱۹۹۳: ۱۳).
فینیقی‌ها نخستین اقوامی هستند که در فاصله زمانی ۸۱۴ تا ۱۴۶ قبل از میلاد مسیح (ع) به منطقه شمال آفریقا به‌ویژه تونس مهاجرت کردند؛ آنها توانستند پایه‌گذار تمدنی شوند که امروزه، به تمدن «قرطاج» یا «کارتاژ» معروف است و از نظر اهمیت تاریخی درکنار تمدن‌های معروفی، مانند کلدانی، کنعانی و عیلامی قرار دارد؛ تمدن قرطاج بود که تونس را وارد حوزه تمدنی کرد. قرطاج یا قرطاجنه واژه‌ای فینیقی و به معنی شهر جدید است. فینیقی‌ها با ایرانی‌ها در ارتباط بودند و درکنار عناصر تمدنی و فرهنگی، بسیاری از محصولات کشاورزی و صنایع‌دستی ایرانی را نیز وارد تونس کردند (کعاک، ۲۹:۱۳۸۷).
فینیقیان به کمک لوبیان و نومیدیان که همان صحرانوردان بربر و ساکنان اصلی تونس بودند، شهر قرطاجنه را در سال ۸۱۴ پیش از میلاد مسیح (ع)، یعنی ۴۰ سال پیش از شروع بازی‌های المپیک ساختند (شریف، ۱۹۹۳ :۱۵). قرطاج به‌گونه‌ای شهرت یافت که وقتی میهن اصلی فینیقیان در سواحل شرقی مدیترانه با هجوم آشوریان و ایرانیان نابود شد، به‌عنوان شاه‌شهر فینیقیان انتخاب شد. از مهم‌ترین شخصیت‌های این دوره می‌توان به شاهزاده خانمی فینیقی به نام «علیسه» اشاره کردکه شهر قرطاج را ساخت؛ رومیان او را «دیدو» می‌خوانند (همان: ۱۸).
صدربعل (د۲۰۷ق. م) و حنبعل یا هانیبل (د۱۸۳ق. م) از دیگر شخصیت‌ها و فرماندهان معروف قرطاجی هستند که به داشتن استعداد بالای نظامی و کشیدن نقشه‌های جنگی مشهور بودند، امروزه، نام قرطاج و شخصیت‌های آن در بسیاری از نمادهای فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی تونس حضور دارد و مایه مباهات و افتخار تونسی‌ها، به‌ویژه در بعد تمدنی جامعه و فرهنگ تونس است؛ «فرودگاه قرطاج» مهم‌ترین فرودگاه بین‌المللی تونس در پایتخت است، تصویری از «شاهزاده علیسه» بر روی اسکانس‌های تونسی چاپ شده است. قرطاج دارای جامعه‌ای باز است و از تجارت و ناوگان دریانوردی قوی برخوردار بوده است، زبان اهالی قرطاج زبان سامی با الفبای فینیقی و از نظر دینی نیز به مذهب کنعانیان و خدایانی اغلب مؤنث، مانند تانیتو بعل‌هامون اعتقاد داشتند. زنان در جامعه قرطاجی کم‌وبیش از حقوقی همسان با مردان برخوردارند و قانون تک‌همسری در این کشور رسمی است.
فسیفساء یا نقاشی بر روی کاشی و نیز ساخت سفال از هنرهای مهم دوره حکومت قرطاجیان بر تونس است که هنوز هم در میان صنایع‌دستی و حوزه گردشگری تونس رواج بسیاری دارد. یونانی‌ها و رومی‌ها رقبای جدی فینیقی‌ها بودند و ساکنان بومی تونس‌گاه متحد قرطاجیان وگاه متحد رومیان بودند. حاکمان قرطاج سیصد شهر را تحت حکومت خود داشتند (شریف، ۲۴:۱۹۹۳). قرطاج سرانجام در سال ۱۴۶ قبل از میلاد مسیح (ع) به دست رومیان و در جنگ‌های موسوم به «پوئیک» درهم کوبیده شد و دوره باستانی تونس پایان یافت.