نهادها و سازمان‌های فرهنگی تونس
در تونس بیش از دویست مرکز فرهنگی دولتی وجود داردکه سیاست‌گذار اصلی آن دولت است.۲۴ کمیته فرهنگی استانی و ۳۲۲ کمیته فرهنگی محلی امور فرهنگی کشور را مدیریت می‌کنند. مهم‌ترین نهادهای فرهنگی دولتی‌که میزان تأثیرگذاری بالایی در
تونس دارند، به شرح زیر است:
۱، وزارة الثقافة و المحافظة علی التراث: www.culture.tn
۹۵
د. وا ۹۶
فرهنگستان علوم، آداب و هنرهای تونس
این نهاد دولتی که به بیت‌الحکمه معروف است، در سال ۱۹۸۳ میلادی راه‌اندازی شد و از مهم‌ترین پایگاه‌های علمی فرهنگی تونس و نهادی شناخته‌شده و جاافتاده در آفریقا و اروپاست و هرسال نشست‌ها و همایش‌های ملی و بین‌المللی بسیاری برگزار می‌کند برگزاری نشست‌های فرهنگی، ترجمه و چاپ کتاب از مهم‌ترین فعالیت‌های این مرکز است. مرکزی در کنار دریای مدیترانه که چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد. دکتر عبدالوهاب بوحدیبه، نویسنده و جامعه‌شناس، دکتر محمد طالبی (متولد ۱۹۲۱م) مورخ و متفکر معروف و دکتر هشام جعیط (متولد ۱۹۳۵ م)، مورخ و اندیشمند مشهور معاصر تونس، از برجسته‌ترین مدیران این مرکز در طول سال‌های گذشته بوده‌اند. همکاری این نهاد دولتی با رایزنی فرهنگی ایران در سال‌های اخیر نقش مهمی در آشنایی جامعه تونس با فرهنگ معاصر ایران داشته است.
سازمان ملی میراث۳
این سازمان در سال ۱۹۹۳ میلادی تأسیس شده است و مدیریت نگهداری آثار باستانی و تاریخی تونس را بر عهده دارد.
تئاتر ملی؟
تئاتر ملی تونس در کاخی قرار دارد که در سال۱۸۶۰، در زاویه غربی میدان «حلفاوین» شهر تونس ساخته شده است و سپس به ۱. المجمع التونسی للعلوم و الآداب و الفنون: www.baitelhekma.nat.tn
۲. ایشان رئیس بیت‌الحکمه پیش از انقلاب تونس بود و همکاری خوبی با رایزنی فرهنگی ایران در تونس داشت. «ثقافة القرآن و الجنسانیة فی الإسلام» از تألیفات ایشان است. ۳. المعهد الوطني للتراث: http://www.inp.rnrt.tn ۴، نشانی اینترنتی: www.theatrenational-tn.com
بیمارستان و مدرسه تغییر کاربری داده و سرانجام در سال ۱۹۸۳ میلادی، در اختیار مرکز ملی تئاتر تونس قرار گرفته است.
مرکز موسیقی عربی مدیترانه‌ای!
این مرکز در کاخ موسوم به «دار بارندر» منطقه زیبای سیدی بوسعید شهر تونس قرار دارد؛ قصری که رودلف دیرلانجی (۱۸۷۸-۱۹۳۲م) در فاصله سال‌های ۱۹۱۲ تا ۱۹۲۲ میلادی ساخته است، دیرلانجی متخصص، پژوهشگر و نویسنده کتاب موسیقی عربی بود و این کاخ را در مکانی مشرف به دریا به مساحت پنج هکتار بنا کرد، دولت تونس این قصر را در سال ۱۹۸۸، به تملک خود درآورد. بوستان فارسی نامی است که بر یکی از باغ‌های این قصر گذاشته شده است، این مرکز جشنواره بین‌المللی موسیقات را که از مهم‌ترین جشنواره‌های تونس است، برگزار می‌کند و نقش مهمی در جهت‌دهی به گرایش‌های هنری موسیقی تونس دارد. خوانندگان ایرانی، مانند استاد شهرام ناظری و علیرضا قربانی در این مکان برنامه اجرا کرده‌اند. مرکز ملی ترجمه
این مرکز در سال ۲۰۰۶ میلادی تأسیس شده است و می‌کوشد تا نهضت ترجمه را در تونس راه‌اندازی و مدیریت‌کند؛ ولی تاکنون فعالیت چشمگیری نداشته است سال ۲۰۰۸ در تونس سال ملی ترجمه اعلام شد.
۱، مرکزالموسیقی العربیة و المتوسطیة (النجمة الزهرا). ۲، نشانی اینترنتی: www.cenatra.nat.tn
۹۷
۹۸
مرکز ملی خط
این مرکز دولتی با انجام فعالیت در زمینه آموزش خوشنویسی خطوط اسلامی، به‌ویژه خط قیروانی، نقش مهمی در حفظ، گسترش و تکامل خوشنویسی اسلامی در میان جوانان دارد؛ رایزنی فرهنگی ایران در سال‌های اخیر با این مرکز تعامل خوبی داشته است.
مرکز فرهنگی بئر الاحجار
این مرکز در سال ۱۷۵۷ میلادی به‌عنوان مدرسه ساخته شد و در سال ۱۹۳۹ به مدرسه‌ای برای آموزش صنایع‌دستی تغییر کاربری داد و در سال ۱۹۹۱ میلادی نیز به مرکزی فرهنگی تبدیل شد.
مرکز فرهنگی ابن‌خلدون
این مرکز که به دار مغاربیه نیز معروف است، در شهر تونس قرار دارد و بیشتر سفارت‌های مقیم تونس فعالیت‌های فرهنگی خود را در این مرکز یا مرکز فرهنگی ابن رشیق انجام می‌دهند.
مرکز فرهنگی بین‌المللی حمامات
این نهاد حکومتی در سال ۱۹۵۹ میلادی در شهر توریستی «حمامات» تأسیس شد و سالانه جشنوارهای هنری ملی و بین‌المللی را برگزار می‌کند.
مهم‌ترین مراکز فرهنگی غیردولتی تونس نیز به شرح زیر است:
باشگاه اندیشه جاحظ!
این باشگاه از فعال‌ترین نهادهای فکری فرهنگی و مکان تجمع نخبگان و روشنفکران تونس است و در سال۱۹۹۰میلادی، افرادی
۱. منتدي الجاحظ: www.jahedhforum.org
مانند دکتر صلاح‌الدین جورشچی آن را راه‌اندازی کردند؛ باشگاهی که مؤسسان آن دارای گرایش‌های چپ اسلامی هستند و در سطوح ملی و بین‌المللی فعالیت دارند. «اختلاف را می‌پذیریم و گفت‌وگو را فعال می‌کنیم» شعار این نهاد مردمی است؛ نهادی که به آزادی اندیشه و بیان و به‌کارگیری عقلانیت در امور اجتماعی اهمیت بسیاری می‌دهد.
مؤسسه پژوهشی تمیمی
این مؤسسه را در سال ۱۹۹۵ میلادی، اندیشمند و نویسنده معروف تونسی، دکتر عبدالجلیل تمیمی، راه‌اندازی کرد و اکنون یکی از مهم‌ترین مراکز علمی تاریخی تونس و مغرب عربی و از مراکز مرجع در حوزه تاریخ اندلس، به‌ویژه مهاجران اندلسی معروف به موریسکی‌هاست. این مؤسسه با انگیزه بسیار قوی دکتر تمیمی و دخترش اداره می‌شود و تاکنون توانسته است بیش از ۷۰۰ پژوهش و برگزاری بیش از ۱۵۰ نشست و همایش ملی و بین‌المللی و چاپ تقریبا ۲۰۰۰ جزوه و کتاب را در کارنامه فعالیت‌های پژوهشی خود ثبت کند. «مجله تاریخی پژوهش‌های عثمانی» و «مجله تاریخی مغاربه» از مهم‌ترین تولیدات علمی این مؤسسه است.۳ استاد تمیمی (متولد ۱۹۳۸م) استاد دانشگاه و مورخ معاصری است که در زمینه تاریخ معاصر، تاریخ عثمانی و مغرب عربی اطلاعات گسترده‌ای دارد و به زبان‌های عربی، فرانسه و انگلیسی مسلط است و تاکنون ده‌ها کتاب و نشریه علمی فرهنگی را به چاپ رسانده است. . المجلة التاریخیة للدراسات العثمانیة. ۲. المجلة التاریخیة المغاربیة.
۹۹
۳. نشانی اینترنتی: www.temimi.refer.org
۱۰۰
اتحادیه نویسندگان تونس
این مرکز غیردولتی در سال ۱۹۷۰ (قرن حاضر) تأسیس شد؛ اما در سال ۱۹۷۱ میلادی توانست مجوز قانونی را برای فعالیت دریافت کند. امروزه، صدها نفر از نویسندگان، ادیبان و شاعران تونسی به عضویت این اتحادیه درآمده‌اند. محمد مزالی، محمد عروسی مطوی، میدانی بن صالح، صلاح‌الدین بوجاه و جمیله ماجری از مدیران این اتحادیه بوده‌اند. فصلنامه المسار نشریه رسمی این اتحادیه است.
مرکز پژوهش‌های فلسفی انسانی
این مرکز با عنوان المسارات در سال ۲۰۱۱ میلادی راه‌اندازی شده است. این مرکز علمی فرهنگی نوپا قصد دارد، جامعه تونس پس از انقلاب کرامت را با مباحث عقلی و فلسفی با رویکرد اسلامی آشنا کند.