ساختار و روابط اجتماعی در عراق

جامعه به گروهی از افراد اطلاق می‌شود که در یک منطقه‌ی جغرافیایی مشخص زندگی می‌کنند و دارای اصول، ارزش‌ها، اهداف و روابط اجتماعی مشترک هستند. اجزاء اصلی اجتماع شامل فرد، خانواده و جامعه است. خانواده به عنوان اولین سلول اجتماعی، نقش مهمی در شکل‌گیری زندگی اجتماعی دارد. جامعه‌ی عراق به عنوان شبکه‌ای از روابط اجتماعی تعریف می‌شود که بین افراد و گروه‌های مختلف برای رفع نیازها و تحقق اهداف مشترک شکل می‌گیرد. جامعه‌ی عراق از گروه‌ها و قومیت‌های مختلفی تشکیل شده است که شامل عرب‌ها، کردها، ترکمن‌ها، آشوری‌ها و دیگر اقلیت‌های قومی و مذهبی می‌شود. این تنوع فرهنگی باعث شده است که جامعه‌ی عراق از نظر زبانی، مذهبی و فرهنگی بسیار غنی و متنوع باشد

شخصیت عراقی تحت تأثیر تضاد بین بدویت و تمدن قرار دارد. این تضاد باعث ایجاد نوعی دوگانگی در شخصیت افراد شده است. دوگانگی شخصیت به عنوان یک پدیده‌ی اجتماعی در جامعه‌ی عراق مطرح شده است، که در آن افراد تحت تأثیر ارزش‌های متضاد، رفتارهای متناقضی از خود نشان می‌دهند. جامعه‌ی عراق از گروه‌ها و طبقات مختلفی تشکیل شده است که با روابط اجتماعی دائمی یا موقت به هم پیوند خورده‌اند. علی الوردی در بررسی تاریخ اجتماعی عراق بر مفاهیم ستیز میان ارزش‌های بدویت (بادیه نشینی) و حضریت (شهرنشینی)، ناهماهنگی اجتماعی، دوگانگی شخصیت انسان عراقی، خودگرایی  تاکید داشته و به مفهوم طبیعت بشری توجه کرده است. جامعه‌ی عراق همواره درگیر تضاد بین ارزش‌های بدوی و ارزش‌های تمدنی بوده است. این تضاد باعث ایجاد نوعی دوگانگی در شخصیت افراد و جامعه شده است. از یک سو، ارزش‌های بدوی مانند شجاعت، مهمان‌نوازی و وفاداری به قبیله وجود دارد و از سوی دیگر، ارزش‌های تمدنی مانند قانون‌مداری، شهرنشینی و صنعت در حال رشد هستند.

جامعه‌ی عراق به سه بخش بدوی، روستایی و شهری تقسیم می‌شود. جامعه‌ی بدوی به جامعه‌ای اطلاق می‌شود که فاقد تمدن پیشرفته و نوشتار است. این جوامع معمولاً بر پایه‌ی ساختارهای قبیله‌ای و سنتی استوار هستند و اقتصاد آن‌ها مبتنی بر کشاورزی، دامداری و غارت است. جامعه بدوی عراق ویژگی‌های خاص خود را دارد و دارای فرهنگ اجتماعی خاصی است که بر پایه‌ی ارزش‌هایی مانند شجاعت، مهمان‌نوازی، وفاداری به قبیله و تعصب قبیله‌ای استوار است. در جامعه‌ی بدوی، هر فرد مسئول اعمال و گفتار خود است و گرایش فردگرایی در آن‌ها قوی است. با این حال، گرایش جمعی نیز در قالب وفاداری به قبیله وجود دارد. در جامعه‌ی بدوی، حقوق مالکیت به شکل رسمی وجود ندارد و این امر ناشی از عدم وجود دولت متمرکز و شیوع غارت و غنیمت‌گیری است. جامعه‌ی بدوی در عراق دارای روحیه‌ی قبیله‌ای قوی است. فرد در این جامعه احساس امنیت و حمایت را در قبیله‌ی خود می‌یابد و قبیله به عنوان جایگزین دولت عمل می‌کند. قبیله به عنوان واحد اصلی جامعه‌ی بدوی، نقش مهمی در حفظ امنیت و نظم اجتماعی دارد. قبیله وظایفی مانند حل اختلافات، حمایت از اعضا و دفاع از قلمرو قبیله را بر عهده دارد. وفاداری به قبیله از ارزش‌های مهم در جامعه‌ی بدوی محسوب می‌شود.

جامعه‌ی روستایی در عراق دارای ساختار اجتماعی ساده‌تر و سنتی‌تر نسبت به جامعه‌ی شهری است. روابط اجتماعی در این جوامع معمولاً مبتنی بر همکاری و تعاون است. اقتصاد جامعه‌ی روستایی در عراق عمدتاً بر پایه‌ی کشاورزی و دامداری استوار است. کشاورزی به عنوان اصلی‌ترین منبع درآمد و تأمین معاش در این جوامع محسوب می‌شود. زندگی در جامعه‌ی روستایی عراق معمولاً ساده‌تر و کم‌هزینه‌تر از زندگی شهری است. جامعه‌ی روستایی در عراق معمولاً به خودکفایی اقتصادی تمایل دارد. مردم روستاها بیشتر به تولیدات محلی و منابع طبیعی متکی هستند و کمتر به واردات وابسته‌اند. در جامعه‌ی روستایی، همبستگی اجتماعی قوی‌تر است. جامعه‌ی روستایی در عراق معمولاً به ارزش‌ها و سنت‌های قدیمی پایبند است. این ارزش‌ها و سنت‌ها از طریق نسل‌ها منتقل شده‌اند و نقش مهمی در شکل‌دهی به رفتار و روابط اجتماعی دارند. از جمله چالشهای جامعه روستایی عراق دسترسی محدود به خدمات، فقر و بیکاری و مهاجرت به شهرهاست.

جامعه‌ی شهری در عراق دارای تراکم جمعیت بالایی است. شهرها به عنوان مراکز اصلی جمعیت و فعالیت‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی محسوب می‌شوند. شهرها در عراق به دلیل جذب مهاجران از مناطق مختلف، دارای تنوع فرهنگی و قومی زیادی هستند. این تنوع باعث ایجاد جامعه‌ای چندفرهنگی و چندزبانه شده است. اقتصاد جامعه‌ی شهری در عراق مبتنی بر صنعت، تجارت و خدمات است. شهرها به عنوان مراکز اصلی تجارت، تولید و ارائه‌ی خدمات، نقش مهمی در اقتصاد کشور دارند. در جامعه‌ی شهری، روابط اجتماعی معمولاً رسمی‌تر و کمتر شخصی است. مردم شهرها بیشتر بر اساس نقش‌ها و موقعیت‌های اجتماعی با هم تعامل می‌کنند. جامعه‌ی شهری در عراق دارای سطح بالایی از تخصص‌گرایی است. افراد در شهرها معمولاً در حوزه‌های تخصصی مختلف فعالیت می‌کنند و این تخصص‌گرایی باعث ایجاد تنوع و پیچیدگی در ساختار اجتماعی شده است. تحرک اجتماعی در جامعه‌ی شهری بیشتر از جامعه‌ی روستایی است. افراد در شهرها فرصت‌های بیشتری برای تغییر موقعیت اجتماعی و اقتصادی خود دارند. جامعه‌ی شهری عراق با چالشهایی مانند ترافیک و شلوغی، آلودگی محیط زیست و نابرابری اجتماعی روبرو است، اما همچنان به عنوان بخش مهمی از هویت و اقتصاد عراق محسوب می‌شود. جامعه‌ی شهری در عراق تحت تأثیر تغییرات اجتماعی و اقتصادی قرار دارد. افزایش دسترسی به فناوری‌های جدید، بهبود زیرساخت‌ها و برنامه‌های توسعه‌ی شهری باعث ایجاد تغییرات در سبک زندگی و اقتصاد شهری شده است.