روابط سیاسی تونس و ایران
روابط سیاسی پیش از انقلاب اسلامی
ایران از نخستین کشورهایی بود که با اعزام نماینده به تونس در سال ۱۳۳۵ شمسی برابر با ۱۹۵۶ میلادی استقلال تونس را به رسمیت شناخت. سفارت ایران در تونس به تاریخ ۱۵ آبان ۱۳۳۶ شمسی (۱۹۵۷م) افتتاح شد. حبیب بورقیبه به همراه همسرش، وسیلة بورقیبة، در سال ۱۳۴۳ شمسی به تهران سفر کرد و محمدرضا پهلوی نیز در فروردین ۱۳۴۸ شمسی به همراه همسرش، فرح دیبا، از تونس دیدار کرد. در سفر شاه ایران به تونس که هشت روز طول کشید، توافقنامههای فرهنگی و اقتصادی و نیز تفاهمنامه لغو روادید میان دو کشور امضا شد. سفارت تونس در تهران نیز در سال ۱۳۵۱ شمسی (۱۹۷۲م) افتتاح شد، امیرعباس هویدا، نخستوزیر وقت ایران، در سال ۱۳۵۳ شمسی به تونس سفر کرد و با بورقیبه دیدار داشت.
پس از انقلاب اسلامی
رویکرد نظام سیاسی تونس به انقلاب و نظام جمهوری اسلامی ایران همیشه با عملکردی محتاطانه همراه بوده است که بیشترین عامل آن اعمال فشارهای سیاسی محیطی و منطقهای به این کشور
از یک سو و تبلیغ ایرانهراسی و شیعههراسی از سوی دیگر بوده است، با پیروزی انقلاب اسلامی ایران، تبلیغات ایرانهراسی و
۱، توصیف عکسی که از سفر بورقیبه به تهران در کتابخانه ملی ایران قرار دارد، اینگونه است: حبیب بورقیبه رئیسجمهور تونس با پالتوی مشکی عینکزده ایستاده زیر سایهبان سیاهرنگ در جایگاه مخصوص در حال گرفتن کلید شهر تهران از دست شادمان، شهردار تهران، محمدرضا پهلوی با لباس نظامی و شمشیر، عینکزده؛ فرح پهلوی با پوشش کاملا مشکی و دستکش سفیدکنار دیگر میهمانان و امیرعباس هویدا ایستاده است. عدهای از محافظان و بخشی از دیوارهای یک ساختمان، همچنین گلها و چند درخت در عکس دیده میشود.
شیعههراسی در تونس فراوان شد. نظام سیاسی تونس چه پیش از انقلاب کرامت در تونس و چه پس از آن به اهداف و آرمانهای جمهوری اسلامی ایران علاقهمند است و بسیاری از سیاستمداران و فعالان سیاسی این کشور، به امام خمینی (ره)، بنیانگذار انقلاب اسلامی، عشق میورزند و خاطرات خوش و هیجانانگیزی از ماههای نخستین پیروزی انقلاب در ذهن و دل دارند؛ اما از آنجا که ارتباط با کشورهای عربی و اروپایی برای آنها نقش راهبردی مهمی دارد، در برقراری ارتباط با ایران احتیاط خاصی دارند. چگونگی تعامل سیاسی ایران با کشورهای منطقهای و جهانی عامل مهمی در تعیین موضع نظام سیاسی تونس با کشورمان دارد که از آن میتوان بهمنزله قبض و بسط روابط سیاسی یاد کرد.
پیروزی انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی (ره) با استقبال و خوشحالی بسیار مردم تونس روبهرو شد و موجب شد تا مراجعه تونسیها به محل سفارت ایران افزایش یابد. جمعیت بسیاری از تونسیها برای بازدید از نمایشگاه عکس انقلاب و اقامه باشکوه نماز جماعت به محل سفارت ایران میآمدند و این موضوع نگرانی حکومت و دولتمردان تونس را به دنبال داشت.
حکومت بورقیبه با شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران این فرصت را به دست آورد تا به بهانه حمایت از حکومت عراق، ولی با هدف جلوگیری از گسترش تفکر انقلاب اسلامی ایران در تونس، اقدام به قطع روابط سیاسی خود با ایرانکند. بورقیبه در سال ۱۳۶۱ شمسی (۱۹۸۲م) به بهانه صرفهجویی در امور مالی، اقدام به قطع رابطه سیاسی با جمهوری اسلامی ایران کرد و بهصورت یکطرفه سفارت تونس را در تهران تعطیل کرد و
۲۵۵
۲۵۶
با اعزام سربازان تونسی برای شرکت در جنگ عراق علیه ایران، حمایت آشکار خود را از صدامحسین اعلام کرد. سردی و انجماد روابط سیاسی تونس با ایران تا ۵ سال ادامه داشت؛ تا اینکه سرانجام دولت تونس کاردار ایران را در روز پنجشنبه ۶ فروردین ۱۳۶۶ شمسی (۲۶ مارس ۱۹۸۷م) از تونس اخراج کرد و روابط دو کشور بهطورکامل قطع شد.
با رویکارآمدن زینالعابدین بن علی روابط سیاسی دو کشور از مهر ۱۳۶۹ شمسی برابر با سپتامبر ۱۹۹۰ میلادی از سر گرفته شد و در سال ۱۳۷۲ شمسی (۱۹۹۳ م) نیز به سطح سفیر ارتقا یافت. اسامی سفرا وکارداران ایران در تونس از آغاز تاکنون به شرح زیر است: عبدالاحد یکتا (۱۳۳۶ تا ۱۳۴۰ ش)؛ عبدالحسین مفتاح (۱۳۴۰-۱۳۴۱ ش)؛ عبدالامیر رشیدی حائری (۱۳۴۳ - ۱۳۴۷ ش)؛ مرتضی قدیمی (۱۳۴۷-۱۳۵۱ ش)؛ محمد صالحی (۱۳۵۱-۱۳۵۲ ش)؛ اکبر دارایی (۱۳۵۲-۱۳۵۵ش)؛ سلطان حسین وکیلی سنندجی (۱۳۵۵-۱۳۵۶ش)؛ ایرج امین مجدی (۱۳۵۶-۱۳۵۷ ش)؛ منوچهر بیگدلی آذری (کاردار موقت ۱۳۵۷ - ۱۳۵۸ ش)؛ احمد طالبزاده (تیر تا بهمن ۱۳۵۸ش)؛ ابراهیم عباس دهکردی (کاردار موقت از ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ ش)؛ ناصر پویا (کاردار موقت از اردیبهشت تا آبان ۱۳۶۱ش)؛ سیدمحمود سیف افجهای (کاردار موقت از ۱۳۶۲ تا ۱۳۶۴ش)؛ احمد کنعانی بندگهر (کاردار موقت از ۱۳۶۴ -۱۳۶۶ ش)؛ غلامعلی فهیمی دواتگر (کاردار موقت از ۱۳۶۹ تا ۱۳۷۲ ش)؛ جهانبخش مظفری (۱۳۷۲-۱۳۷۷ش)؛ محمود محمدی (۱۳۷۷-۱۳۸۱ ش)؛
سیدباقر سخایی (۱۳۸۱-۱۳۸۵ ش)؛ محمدتقی موید (۱۳۸۵ - ۱۳۸۹ ش)؛ پیمان جبلی (اسفند ۱۳۸۹ تا مهر ۱۳۹۳ش) و مصطفی بروجردی (۱۳۹۳ ش).