جغرافیای طبیعی کوبا

کوبا کشوری واقع در مجمع‌الجزایر آنتیل بزرگ در دریای کارائیب می‌باشد. مجمع‌الجزایر آنتیل بزرگ از جزایر کوچک و بزرگ شنی و یا آتشفشانی تشکیل شده است که کوبا از بزرگترین جزایر آن محسوب می‌شود، این کشور در دریای کارائیب و ورودی خلیج مکزیک واقع است که در جنوب آن دریای کارائیب و در شمال و شرق آن، اقیانوس اطلس قرار دارد، به عبارت دیگر، این کشور از شمال با تنگه فلوریدا، در شرق با اقیانوس اطلس، در جنوب با دریای کارائیب و در غرب با تنگه یوکاتان احاطه شده است.

مساحت جزیره کوبا حدود ۱۰۴۹۴۵ کیلومتر مربع می‌باشد.

۱۹

طول آن از شرق به غرب ۱۲۵۰ کیلومتر و پهنای شمالی -جنوبی آن نیز بین ۳۲ و ۲۱۰ کیلومتر است، جزیره کوبا از حدود ۵۸۰۰ کیلومتر ساحل برخوردار می‌باشد. شکل دراز و باریک این کشور بارها و بارها با شکل تمساح مقایسه شده است که البته همین شکل آن باعث می‌شود تا بادهای استوایی در تمام این کشور احساس شود. (M Clark, 1992, p.12)

۲-۱. ارتفاعات و ناهمواری‌ها

کوبا کشوری غالبا هموار محسوب می‌شود، زیرا ۷۵ درصد سطح کشور، به‌خصوص در مناطق غربی و مرکزی، از دشت‌هایی تشکیل شده و ۳ رشته کوه هم در غرب، مرکز و شرق جزیره قرار دارد. این دشت‌ها معمولا کاملا مسطح هستند یا به طرز ملایمی موج‌دار می‌باشند که ارتفاعی کمتر از ۱۰۰ متر از سطح دریا دارند و در این دشت‌ها عملا همه جمعیت کشور ساکن می‌شوند و به همین دلیل بخش اصلی فعالیت‌های اقتصادی در این مناطق در جریان می‌باشد. از این‌رو، این دشت‌ها معمولا به‌دلیل فعالیت انسانی در حد چشمگیری تغییر شکل یافته‌اند.

بخش‌های کوهستانی این کشور از سه قسمت تشکیل شده است: ۱. دشت گوآنی گوآنیکوا در استان پینار دل ریو"، که از دشت اورگانوس۳ در بخش غربی و دشت روساریو" در شرق کشور تشکیل شده و در مجموع درازیی در حدود ۱۵۰ کیلومتر در محور

1. Sierra de Guaniguanico 2. Pinar del Rio

3. Sierra de los Organos 4. Sierra del Rosario

جنوب غرب - شمال شرق دارد و پهنایی که بین ۱۰ و ۳۰ کیلومتر نوسان دارد. این منطقه از مناظر بسیار متنوعی برخوردار می‌باشد و مملو از جاذبه‌های توریستی است.

۲ گروه کوهستانی گوآموآیا' که در بخش مرکزی کشور واقع است و بخشی از استان‌های سی‌ین‌فوئگوس۲، سانتی اسپیریتوس۳ و بی‌یاکلارا را دربرمی‌گیرد و از دشت اسکامبرا و دشت ترینیداد با گستره‌های حدود ۴۵۰۰ کیلومترمربع تشکیل شده است، این ناحیه کوهستانی بیشتر تحت عنوان دشت اسکامبرای شناخته شده و به تاریخ معاصر این کشور بسیار وابسته است به دلیل این‌که تا اواسط دهه ۶۰، صحنه اصلی مبارزه علیه انقلاب کوبا بوده است، ارتفاع این کوه‌ها بین ۳۰۰ و ۱۱۰۰ متر متفاوت است و بالاترین نقطه آن نوک سان خوآنا با ارتفاع ۱۱۴۰ متر نسبت به سطح دریا می‌باشد. ۳ دشت مائسترا^، که در منتهی‌الیه جنوب شرقی جزیره واقع است از بزرگترین و بلندترین رشته کوه‌های کوبا بشمار می‌آید و حصاری در طول و به‌طور موازی در ساحل جنوبی از کابو کروس؟ تا پونتا د مایسی" با حدود ۲۵۰ کیلومتر طول و بین ۱۵ و ۶۰

کیلومتر پهنا دارد، دشت مائسترا نیز با تاریخ پرفراز و نشیب کوبا

در دوران انقلاب پیوند خورده است، چرا که صحنه درگیری‌های

1. Guamuahaya 2. Cienfuegos

3. Sancti Spiritus 4. Villa Clara

5. Sierra Escambray 6. Sierra de Trinidad 7. Pico San Juan 8. Sierra Maestra 9. Cabo Cruz

10. Punta de Maisi

۲۱

چریکی فیدل کاسترو و هم رزمانش بر علیه دیکتاتوری باتیستا در سال‌های ۱۹۵۸ و ۱۹۵۹ بوده است. (A.Fox, 2006, p.43)

۳-۱. رودخانه‌های مهم، دریاچه‌ها، دریاها و خلیج‌ها

شکل خاص جزیره کوبا که دراز و باریک می‌باشد باعث شده تا اکثرا رودهایی با مسیر کوتاه و کم آب در این کشور دیده شوند. همچنین این شکل خاص باعث شده تا یک تقسیم اساسی در مورد آب‌های سراسر کشور صورت گیرد و به دو قسمت شمالی و جنوبی تقسیم شود. بزرگ‌ترین رودخانه کوبا، کائوتوا نام دارد و پرآب‌ترین آن، رودخانه توآ است که در مقایسه با رودهای واقع در آمریکای شمالی یا جنوبی، اروپا و دیگر قاره‌ها؛ رودخانه‌های کوچکی به حساب می‌آیند. رودهای مهم کوبا به شرح زیر می‌باشد:

۲۲

	محل	طول(کیلومتر)	نام رود
	گرانما	۳۷۰	کائوتو
	بییا کلارا	۱۶۳	ساگوآ لاگرانده
سانتی اسپیریتوس		۱۵۵		ساسا
	سپیگودآبیلا	۱۳۳	کااونائو
	کاماگوئی	۱۲۴	سان پدرو
	سانتی اسپیریتوس	۱۱۹	خاتیبونیکوی جنوبی
	کاماگوئی	۱۱۷	لاس یه گوآس

1. Cauto 2. Toa

پینار دل ریو	۱۱۲	کویاگوآتخه
اولگین	۱۰۶	مایاری
پینار دل ریو	۱۰۵	اوندو
سانتی اسپیریتوس	۱۰۵	آگاباما
گوآنتانامو	۱۰۰	توآ

۴-۱. پوشش گیاهی، زندگی جانوری، خاک

پوشش گیاهی و انواع جانوری در کوبا از تنوع و سطح بالایی برخوردار می‌باشد. در کوبا وجود مناطقی با نام سابانا در گستره وسیعی دیده می‌شود. علفزارهای ناحیه مداری، شامل درختان پراکنده می‌باشد که این امر ناشی از دخالت انسانی و همین‌طور وجود کربنات کلسیم است که باعث گردش آب به شکل زیرزمینی و خشکی سطح زمین می‌شود.

مناطق سابانا به سه دسته تقسیم می‌شود: خاک رسی که حاصل‌خیزتر است، شنی و صخره‌ای، در امتداد ساحل، و به‌خصوص در مناطق مردابی، جنگل‌های مانگرو۲ دیده می‌شود. در کوبا حدود ۸۰۰۰ نوع گیاه، ۷۵۰۰ نوع حشره، ۹۶۳ نوع ماهی، ۱۲۱ نوع خزنده، ۴۶ نوع دوزیست، ۳۵ نوع پرنده، ۴۲ نوع پستاندار دیده شده است.که انواع انحصاری موجود %۴۳ از مجموع انواع زمینی را تشکیل می‌دهند. (Mawer, 2000, p.102)

در کوبا می‌توان جانوران و گیاهان عجیبی را در طبیعت دید. 1. Sabana

2. Manguero

۲۳

۲۴

از جمله این موارد می‌توان از ماهی‌های کور، ارکیده‌های عجیب و پروانه‌هایی با بال‌های شفاف نام برد، همچنین پستاندارانی چون آلمیکی' که در حال انقراض است نیز دیده می‌شود. ماهی‌های فسیلی مثل مانخوآری" که فراوان در سیه‌ناگا د زاپاتا۳، یا فسیل‌های گیاهی مثل پالما کورچا، پستانداران دریایی مانند ماناتی، سوسمارهای بزرگ، و صدها نوع پرنده با بال و پر فوق‌العاده زیبا دیده می‌شوند. قورباغه‌های بسیار کوچک که هنگام پریدن شناخته می‌شوند و موش‌های کوتوله نیز از جانوران قابل توجه در کوبا بشمار می‌آیند. البته از زمان ورود کریستف کلمب به کوبا، این جزیره به‌عنوان یک بهشت اکولوژیک شناخته شده است. (Mawer, 2000, p.108)

۵-۱. آب و هوا، بارندگی، درجه حرارت

کوبا دارای آب و هوای استوایی است و دو فصل کاملا مشخص دارد: فصل خشک و خنک که زمستان کوبا محسوب می‌شود و از ماه نوامبر آغاز و تا آوریل ادامه دارد؛ و فصل گرم و بارانی یا به عبارتی تابستان، که از ماه می تا اکتبر می‌باشد. البته نسیم‌های مداومی در طول سال می‌وزد و هوای خنکی را باعث می‌شود. به دلیل مجاورت این کشور در شمال و شرق با اقیانوس اطلس، در جنوب با دریای کارائیب و در غرب با خلیج مکزیک، آب و هوای

کوبا بسیار در معرض جریانات گرم و مرطوب دریا قرار دارد.

میانگین درجه حرارت سالیانه کوبا ۲۴ درجه سانتی‌گراد می‌باشد 1. Almiqui 2. Manjuari

3. Cienaga de Zapata 4. Palma Corcha 5. Manati

که در زمستان به ۲۰ درجه می‌رسد و در تابستان حدود ۲۶ الی ۲۷ درجه سانتی‌گراد است. در طی فصل زمستان، جبهه‌های هوای سرد با درجه برودت حداقل که گاهی نیز به زیر ۱۰ درجه سانتی‌گراد می‌رسد، وارد کوبا می‌شود، حداقل درجه برودت بین ۱ درجه سانتی‌گراد و ۸۵ در غرب کشور و بین ۱۲-۳ درجه سانتی‌گراد در بخش شرقی در نوسان است، حداکثر درجه حرارت ثبت شده بین ۳۶ و ۳۸ درجه سانتی‌گراد است، علی‌رغم این که حوضه رودخانه توآ در قسمت شرقی، با متوسط سالانه بیش از ۳۰۰۰ میلی‌متر بارش، پرباران‌ترین منطقه کوبا بشمار می‌آید، به‌طور کلی نواحی غربی و مرکزی از بارندگی بیشتری نسبت به بخش شرقی برخوردارند و از گرمای کمتری بهره‌مند هستند. بارش‌های کوبا به‌طور متوسط سالانه ۱۲۰۰ میلی‌متر با حدود %۳۰ از بارش‌های فصل زمستان و بقیه ۷۰% در تابستان می‌باشد و به‌طورکلی در غرب کشور بیشتر از شرق می‌باشد. (M Clark, 1992, p.32)

متوسط حداقل دما در کوبا بین ۲۴-۱۸ درجه است که در ماه‌های گرم سال یعنی آگوست حدود ۲۴ الی ۲۵ درجه دیده می‌شود. میانگین حداکثر درجه حرارت در کوبا بین ۳۱-۲۶ درجه سانتی‌گراد می‌باشد که در ماه‌های جولای و آگوست و سپتامبر حدود ۳۱ درجه سانتی‌گراد می‌باشد، اگرچه بعضی مواقع تا ۳۴ درجه نیز دیده شده است، اما با توجه به رطوبت بالا و شرجی بودن هوا که در آگوست تا ۹۰ درصد نیز می‌رسد باعث احساس گرمای شدید می‌شود. در ماه‌های گرم سال با توجه به دما و رطوبت بالا، بارش رگبارهای شدیدی دیده می‌شود، این رگبارهای شدید

ما ۲۵

ر

را آگوآسروا می‌گویند که باران موسمی می‌باشد و در زمان کوتاهی بارش سیل آسا را به همراه دارد.

یکی دیگر از خصوصیات آب و هوایی کوبا بروز طوفان‌های استوایی است که اوراکان" خوانده می‌شوند و هر ساله کوبا را تهدید می‌کنند. طوفان‌ها یا گردبادهای استوایی محدوده‌هایی با فشار پایین هستند که بین ۵۰۰-۳۰۰ کیلومتر شعاع دارند و تولید باد، باران و امواج بسیار قوی دریا را به همراه می‌آورند و باعث بروز حوادث فاجعه‌آمیز در مناطقی که از آن گذر می‌کنند می‌شوند. فصل طوفان‌های استوایی از ژوئن تا نوامبر می‌باشد، ولی ماه‌های سپتامبر و اکتبر به دلیل عبور بیشتر طوفان‌های استوایی و همین‌طور شدت و قدرت بالا، از ماه‌های خطرناک‌تر هستند (,2011 De Andueza, .(p.45-46 طوفان‌هایی که از کوبا گذر می‌کنند از درجات و شدت

متفاوتی برخوردارند.

طوفان‌های استوایی به پنج دسته تقسیم می‌شوند که در جدول زیر مشخص شده است:

1. Aguacero 2. Huracan

براساس مقیاس سافیر- سامپسون

میانگین سرعت بادها
	درجه
(کیلومتر بر ساعت)
۱۱۹-۱۵۳	۱
۱۵۴-۱۷۷	۲
۱۷۸-۲۰۹	۳
۲۱۰-۲۵۰	۴
بیش از ۲۵۰	۵

۶-۱. جاذبه‌ها و دیدنی‌های طبیعی

با توجه به ویژگی‌های طبیعی فوق‌الذکر، کوبا از جاذبه‌های طبیعی بسیار برای گردشگری برخوردار می‌باشد؛ علاوه بر سواحل و آفتاب زیبای آن، این کشور دارای شهرها و آبگرم‌های معدنی و طبی است که همه این موارد باعث شده تا کوبا مقصد مورد علاقه بخش وسیعی در صنعت توریسم باشد و مورد توجه طیف وسیعی از علایق و سنین مختلف در میان گردشگران قرار گیرد.

در اشاره به یکی از موارد متعددی که در بخش صنعت گردشگری ذکر می‌گردد، می‌توان به بارادرو اشاره کرد. بارادرو، که بزرگ‌ترین ساحل شنی دریای کارائیب در آن قرار دارد، در استان ماتانزاس واقع شده است. این ساحل زیبا، روزانه پذیرای توریست‌های بسیاری از نقاط مختلف جهان می‌باشد. آب‌های سبز - آبی و ساحل شنی سفید رنگ با نخل‌های سر به فلک کشیده آن، تداعی‌بخش بهشت روی زمین برای انسان است، چنین می‌گویند که اگر کسی به کوبا

۲۷

سفر کند و بارادرو را نبیند گویا اصلا به کوبا سفر نکرده است. بارادرو با ۲۰ کیلومتر ساحل شنی سفیدرنگ در ۱۴۰ کیلومتری هاوانا قرار دارد. (75 ,2010 (Freire Diaz,