حبیب الله خان
حبیب‌الله خان (۱۹۰۱ تا ۱۹۱۹) در جولای ۱۸۷۲ در سمرقند متولد شد؛ او پسر ارشد عبدالرحمان خان بود و از ۱۹۰۱ تا ۱۹۱۹ به مدت حدود ۱۸ سال با آرامی سلطنت کرد. عبدالرحمان خان بدون آنکه حبیب‌الله خان را رسما ولیعهد کند او را در اداره امور وارد کرد و نقش مهمی به وی داده و در ارکان بالا و اعیان جانشین خود خوانده بود. زمانی که عبدالرحمان خان درگذشت، حبیب‌الله خان بدون هیچ مخالفت و اعتراضی به سلطنت رسید و این از موارد نادر انتقال آرام قدرت در افغانستان بود. عبدالرحمان خان هرگونه صدا و اعتراض را خفه کرده و مردم را مطیع خود ساخته بود و وقتی حبیب‌الله خان به سلطنت رسید کشوری خاموش، سپاهی قوی و حکومتی متشکل یافت و با آرامی سلطنت کرد.
با روی‌کارآمدن حبیب‌الله خان، انگلیس‌ها تلاش می‌ورزیدند تا معاهدات جدیدی را متناسب با شرایط روز بر حبیب‌الله خان تحمیل‌کنند. حبیب‌الله خان مقاومت بیشتری در برابر خواسته‌های انگلیس می‌کرد و حتی‌المقدور زیر بار خواسته‌های آنها نمی‌رفت. البته حبیب‌الله خان در ۲۱ مارس ۱۹۰۵، معاهده جدیدی به نام دان - حبیب‌الله با انگلیس امضا کردکه در آن تمامی قراردادها و معاهدات پدرش با انگلیس از جمله معاهده ۱۸۹۳ دوراند تصدیق و تأیید می‌شد.
حبیب‌الله خان در طول ۱۸ سال سلطنت خویش چهره‌های مختلفی از خود نشان داد. او ابتدا، تظاهر به دین و مذهب کرد؛ ۱ میرغلام محمد غبار؛ افغانستان در مسیر تاریخ؛ ص ۷۱۱.
۵۶۳
۵۶۴
مانند برگزاری ضیافت‌های افطار، محدودکردن زوجات به چهار زن شرعی، سپس تظاهر به آزادی و علم و دانش کرد و در پایان به اختناق روی آورد.
زنان و فرزندان حبیب خان. حبیب‌الله خان بیشتر اوقات خود را با اهل حرمسرا و به تفریح و خوش‌گذرانی و گردش مشغول بود. تعداد فرزندان او (اعم از پسر و دختر) ۵۸ نفر ذکر شده که متجاوز از ۲۰ نفر آنها پسر بوده‌اند. سردار عنایت‌الله خان پسر ارشد حبیب‌الله خان بود. حیات‌الله خان فرزند دوم و امان‌الله خان فرزند سوم او بودند. افکار جاه‌طلبانه امان‌الله خان از سایر برادران بیشتر بود؛ ازاین‌رو، بعد از ترور حبیب‌الله خان به سلطنت رسید و او سلطنت را هم از دست داد.
ترور حبیب‌الله خان. حبیب‌الله خان یک‌بار در سال ۱۹۱۸ ، در جشن ولادت خود، هنگامی‌که خودرو وی از منطقه شور بازار کابل عبور می‌کرد هدف گلوله قراگرفت، ولی آسیبی به او نرسید و ضارب هم فرار کرد.
در فوریه ۱۹۱۹، با دربار خود به قصد «شکار ماهی» از جلال‌آباد به لغمان رفت و در ناحیه کله‌گوش خیمه زد و در شب پنجشنبه ۲۱ فوریه ۱۹۱۹، در ساعت ۳ بعد از نیمه‌شب در رختخوابش به ضرب گلوله از پای درآمد.گفته شد، قتل حبیب‌الله خان نتیجه سازشی در داخل دربار بود.۱ هنگام ترور برادر تنی حبیب‌الله خان، یعنی نصرالله خان نایب‌السلطنه، با دو نفر از فرزندان حبیب‌الله خان، یعنی عنایت‌الله خان و حیات‌الله خان، در شکارگاه همراه او بودند و امان‌الله خان به نیابت از حبیب‌الله خان در کابل بود. ۱، میرمحمد صدیق فرهنگ؛ افغانستان در پنج قرن اخیر؛ ج ۱، ص ۵۱۶.