اسطوره های خدایان و شهرها در سنگال

از دانشنامه ملل

در اسطوره‌های دوسوی قاره آفریقا درباره خدایانی گفتگو می‌کنند که از آسمان به سوی مردم زمین آمدند و سپس در زمین ساکن شده و قلمروهای بزرگ آفریدند، از جمله دولت ‌شهرهای غرب آفریقا را با زیبایی ساختند و قلمرو شبانان بوگاندا (Boganda) در شرق را به‌ وجود آوردند. مردمان یوروبا (Yourba) در جنوب غربی نیجریه میراث‌ بران یکی از ظریف‌ترین آثار هنری هستند و میراث تاریخی آنان نیز غنی است. اگرچه بیشتر این مردم از راه کشاورزی زندگی می‌کنند، اما در عین حال تاریخ درازی از زندگی شهرنشینی نیز دارند، چرا که جامعه یوروبا در شکل شماری از دولت ‌شهر‌ها گسترش یافت. شناخته‌ شده‌ ترین این دولت ‌شهر‌ها ایله (Ile)، هیفه(Hiafah)، اویو(Oyo)، اووو(Ovo)، ایجه بو(Ijebo)، ایلورین (Ilorin) و ایبادان (Ibadan) هستند.

مردم یوروبا
مردم یوروبا. قابل بازیابی از https://kentetv.com/the-yoruba-nigerias-cultural-legacy/

یوروبا‌ها در عین حال در همسایگی شهر بزرگ ادو(Edo)، در بنین و قسمتی از سنگال زندگی می‌کنند. در خود شهر‌ها در اطراف کاخ اوبا (Oba) یا شاه مغازه‌داران، تاجران و صنعتگران زندگی می‌کردند، چرا که یوروبا‌ها از نظر‌گاه سنتی در میان ماهر‌ترین صنعت‌گران قاره قرار دارند. بافندگان عالی، چرمکاران، شیشه‌سازان و نقش‌گران روی عاج و چوب هستند. در اساطیر یوروبا‌ها ایله - هیفه مقام مهمی را اشغال می‌کند، چرا که نقطه‌ای‌ است که زمین در آنجا آفریده شده است. اویو- اووو، که از آسمان به زمین گسیل داشته شد تا این مهم را به انجام برساند، بنیان‌گزار خود شهر نیز شد. هنگامی که اوریشاهای (Orishaha) دیگر، که در افسانه‌های یوروبا‌ها خدایان ساکن آسمان هستند، دیدند که کار او خوب بود، پائین آمدند تا از نزدیک نظاره کنند. یکی از آن‌ها اورومیلا (Ormila) بود که به مردم هنر پیشگویی را آموخت و شهر بنین را بنیان گذاشت.

دو نویسنده مطرح سنگالی نیز که در این خصوص آثاری را چاپ کرده اند:

1-" اَگِسی دومینیک" (Aguessy Dominique)، که کتاب های زیر را چاپ کرده است:

- "را ه های دانایی: قصه ها و اساطیر سنگال، بِنین و اساطیر دنیا" در سال 1993

-Les Chemins de sagesse: contes et légendes du Sénégal et du Bénin. Harmattan, (Légende du monde).

- "کامِلِ اون پر حرف. قصه ها و اساطیر سنگال و بِنین" در سال 2000

-Le Caméléon bavard. Contes et légendes du Sénégal et du Bénin, Harmattan.

- "خانه‌ی هفت دری: قصه ها و اساطیر بِنین" در سال 2000

- La maison aux sept portes: Contes et légendes du Bénin, Harmattan.

2- احمد با آمپاته (Amadou BA Hampâté) که دو اثر زیر را نوشته است:

-"بودیل کوچولو همراه با قصه های دیگر" در حدود 259 صفحه در سال 1995

-Le petit Bodiel et autres contes de la savane, Stock, Paris, 259 pages.

- "قصه های بدوی تیره های سنگالی" در سال 1994

-Contes initiatiques peuls, Stock, Paris (…)

از دیگر کتب حماسی سنگال"حماسه ماندینگ (Manding)، پهلوان سونجاتاکیتا (Sonjakita)" است.[i] شناخت گسترده و تخصصی اساطیر و افسانه های این کشور نیاز به تدوین یک تحقیق گسترده در حد یک کتاب دارد که از حوصله این نوشتار خارج است و در حد معرفی آن به همین مختصر بسنده شد.[۱]

نیز نگاه کنید به

اساطیر، افسانه‌ها و قصه‌های عامیانه سنگال

پاورقی

[i]. این نکته نیز قابل ذکر است که این موضوع بصورت ادبیات حماسی – تطبیقی با ادبیات ایران به ویژه موضوع " روئین تن" بودن شخصیت اسفندیار در شاهنامه فردوسی و " سونجا تا کیتا" ، در پایان نامه یکی از دانشجویان بورسیه سنگالی در ایران در حال  تهیه و تدوین می باشد.

کتابشناسی

  1. بصیری، محمدعلی، فتحی پور، ریحانه (1401).جامعه و فرهنگ سنگال. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی(در دست انتشار)