بحران های اقتصادی تاجیکستان

از دانشنامه ملل

اقتصاد تاجیکستان به طور عمده‌­ای در طی بیش از پنج سال جنگ داخلی(که از اواخر سال 1992 آغاز شد) به شدت تضعیف شد. گرچه پیش از آن نیز یکی از ضعیف‌ترین اقتصادها را در بین 15 جمهوری شوروی سابق داشت اما پس از استقلال اقتصاد این کشور به دلایل متعدد از جمله آغاز جنگ داخلی قطع، کمک‌های روسیه، مهاجرت گروهی و گسترده متخصصین روس به خارج از کشور و در نتیجه توقف فعالیت واحدهای تولیدی صنعتی و کشاورزی صدمات سنگینی را متحمل شد. لذا تاجیکستان بخش قابل توجهی از نیازهای خود را از کمک‌های بشر دوستانه و وام‌های خارجی تأمین می­‌کند. به عنوان نمونه تاکنون به درخواست دولت تاجیکستان و با کمک سازمان ملل سه اجلاس در وین، پاریس و توکیو با شرکت 25 کشور و سازمان بین‌المللی تشکیل شده که در مجموع در این سه اجلاس تاجیکستان تقاضای دریافت 420 میلیون دلار را نموده بود که کشورهای شرکت کننده در این سه جلسه با پرداخت 206 میلیون دلار کمک مالی به تاجیکستان موافقت کردند. این وام‌ها جدای از وام‌هایی است که کشورها و سازمان‌های بین المللی به این جمهوری پرداخت می‌کنند و همین امر یعنی دریافت وام و عدم توانایی بازپرداخت آن‌ها موجب افزایش بدهی‌های کشور شده است. به طوری که برخی منابع موثق میزان بدهی‌های خارجی تاجیکستان را بیش از 12 میلیارد دلار اعلام نموده اند[۱]. که بیش از بیست برابر بودجه­‌ی سالانه کشور است. همین امر موجبات بحرانی شدن اوضاع اقتصادی در تاجیکستان را فراهم آورده است به حدی که دولت ناگزیر شد برای ایجاد ثبات اقتصادی و حفظ ارزش پول ملی در طی کمتر از 7 سال دو بار واحد پول کشور را تغییر دهد. زیرا تاجیکستان پس از اعلام استقلال در شهریور ماه 1370 از تعویض واحد پول کشور که همان روبل روسی بود خودداری نمود تا از این طریق همچنان خود را یکی از هم پیمانان اصلی روسیه در تمامی ابعاد نشان دهد و از این رهگذر، کمک‌های اقتصادی روسیه را جلب نماید. این سیاست تا سال 1995 ادامه یافت. طی این مدت(1995- 1991) علاوه بر تعطیلی بخش‌های مختلف اقتصادی به دلیل جنگ داخلی روبل‌­های باطله­‌ی سایر جماهیر شوروی سابق نیز که واحد پول خود را عوض نموده بودند به سوی تاجیکستان سرازیر شد و در نتیجه ارزش برابری روبل در برابر دلار آمریکا به شدت کاهش یافت و از 1/8 روبل در برابر یک دلار پیش از سال 1991 به بیش از 3000 روبل در برابر یک دلار در سال 1993 رسید. در نتیجه دولت تاجیکستان ناگزیر به تغییر واحد پول کشور از روبل روسی به روبل تاجیکی شد. روبل تاجیک که در می 1995 (اردیبهشت ماه 1374) توسط بانک ملی این کشور منتشر شد و ارزش برابری آن با دلار در زمان انتشار 50 روبل برابر با یک دلار آمریکا اعلام شد. پس از بازگشت چند ماه به یکبار ارزش آن سقوط کرد و به بیش 300 روبل در برابر هر دلار رسید و در آبان ماه 1379 در بازار آزاد ارز ارزش روبل تاجیک با کاهش شدید در برابر دلار به 2400 روبل تاجیکی برابر با یک دلار رسید. لذا دولت ناگزیر شد به عنوان آخرین اقدام مجدداً واحد پول کشور را تغییر دهد. لذا از 30 اکتبر 2000 برابر با نهم آبان ماه 1379 به فرمان رحمانف رئیس جمهور این کشور واحد پول جدید تاجیکستان به نام «سامانی» توسط بانک ملی تاجیکستان منتشر شد[۲]. لذا این امر نیز نتوانسته است اقتصاد این کشور را از بحران خارج نماید[۳].

نیز نگاه کنید به

جامعه و نظام اجتماعی تاجیکستان؛ وضعیت اقتصادی و معیشتی در تاجیکستان

کتابشناسی

  1. برگرفته از https://www.cia.gov/the-world-factbook/about/cover-gallery/2007-cover/، ص. 7
  2. بولتن تاجیکستان، (1372)، سفارت جمهوری اسلامی ایران در دوشنبه، ص. 2-3
  3. زهریی، حسن(1391). جامعه و فرهنگ تاجیکستان. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی (در دست انتشار)، ص. 124-125