ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی از زبان فارسی به زبان کشور یمن
ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی از زبان فارسی به زبان کشور یمن
ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی از زبان فارسی به زبان عربی در یمن، بخشی از تلاشهای گستردهتر برای معرفی فرهنگ و تمدن ایران به جهان عرب است. این فرآیند با چالشها و فرصتهای خاصی روبرو است که ریشه در روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور دارد.
در سالهای اخیر، تلاشهایی برای گسترش ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی در یمن صورت گرفته است. با این حال، این فرآیند با چالشهای متعددی روبرو است:
1. محدودیتهای سیاسی و امنیتی: جنگ داخلی یمن و ناامنیهای ناشی از آن تأثیر منفی بر فعالیتهای فرهنگی و انتشاراتی داشته است.
2. مشکلات اقتصادی: وضعیت اقتصادی نامناسب یمن باعث شده است که منابع مالی کافی برای ترجمه و نشر کتابهای ایرانشناسی وجود نداشته باشد.
3. کمبود مترجمان متخصص: تعداد مترجمان متخصص در حوزه ایرانشناسی که به هر دو زبان فارسی و عربی تسلط داشته باشند، محدود است.
1- منابع ترجمه شده
علیرغم چالشهای موجود، برخی از منابع مهم ایرانشناسی به زبان عربی در یمن ترجمه و منتشر شدهاند. برخی از مهمترین این آثار عبارتند از:
بر اساس اطلاعات موجود چند کتاب ایرانشناسی به زبان عربی (زبان رسمی یمن) ترجمه شده است:
1. کتاب «تاریخ هنر ایران» که توسط دیانا براتوئوا به زبان بلغاری ترجمه شده و سپس به عربی برگردانده شده است (آزادی، 1399).
2. کتاب «تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن» نوشته سیدمهدی حسینیبیان که به زبان عربی ترجمه و در یمن منتشر شده است (حسینیبیان، 1402).
3. مجموعهای از کتابهای معرفی استانهای ایران که توسط رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در عراق به زبان عربی ترجمه و در نمایشگاه کتاب بصره عرضه شده است (نوری، 1399).
4. ترجمههای عربی آثار ادبی و تاریخی فارسی که در یمن منتشر شدهاند، اگرچه عناوین مشخصی ذکر نشده است.
لازم به ذکر است که اطلاعات دقیق و جامعی در مورد کتابهای ایرانشناسی که مشخصاً به زبان یمنی (که همان عربی با لهجه یمنی است) ترجمه شده باشند، موجود نیست.
2- نهادهای فعال
برخی از نهادهای فعال در زمینه ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی در یمن عبارتند از:
1. رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در یمن: این نهاد نقش مهمی در حمایت از ترجمه و نشر آثار ایرانشناسی در یمن دارد.
2. دانشگاه صنعا: بخش زبان و ادبیات فارسی دانشکده زبانهای این دانشگاه از مراکز اصلی آموزش زبان فارسی و مطالعات ایرانشناسی در یمن محسوب میشود (عبید، 1399).
3. سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی: این سازمان از طریق طرح «تاپ» (ترجمه و نشر آثار و متون پیرامون انقلاب اسلامی و ایران) به حمایت از ترجمه و نشر آثار ایرانشناسی در کشورهای مختلف از جمله یمن میپردازد.
3- چالشهای ترجمه
ترجمه منابع ایرانشناسی از فارسی به عربی با چالشهای خاصی روبرو است:
1. تفاوتهای فرهنگی: برخی مفاهیم و اصطلاحات فرهنگی ایرانی ممکن است معادل دقیقی در زبان عربی نداشته باشند.
2. اصطلاحات تخصصی: در حوزه ایرانشناسی، برخی اصطلاحات تخصصی وجود دارند که ترجمه دقیق آنها به عربی دشوار است.
3. ساختارهای زبانی متفاوت: تفاوت در ساختار دستوری و نحوی زبان فارسی و عربی میتواند چالشبرانگیز باشد.
4. مسائل سیاسی و ایدئولوژیک: گاهی ملاحظات سیاسی و ایدئولوژیک میتواند بر نحوه ترجمه برخی مفاهیم تأثیرگذار باشد.
4- راهکارها و پیشنهادات
برای بهبود وضعیت ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی در یمن، راهکارهای زیر پیشنهاد میشود:
1. تربیت مترجمان متخصص: برگزاری دورههای آموزشی تخصصی برای تربیت مترجمان آشنا با حوزه ایرانشناسی.
2. حمایت مالی: افزایش حمایتهای مالی از پروژههای ترجمه و نشر آثار ایرانشناسی در یمن.
3. همکاریهای دانشگاهی: گسترش همکاریهای علمی میان دانشگاههای ایران و یمن در حوزه ایرانشناسی.
4. استفاده از فناوریهای نوین: بهرهگیری از ابزارهای ترجمه ماشینی و هوش مصنوعی برای تسهیل فرآیند ترجمه.
5. ایجاد پایگاه داده واژگان تخصصی: تدوین فرهنگ لغات تخصصی دوزبانه در حوزه ایرانشناسی.
5- چشمانداز آینده
آینده ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی در یمن به شدت متأثر از تحولات سیاسی و اجتماعی این کشور خواهد بود. با این حال، میتوان برخی روندهای احتمالی را پیشبینی کرد:
1. افزایش تقاضا: با توجه به روابط تاریخی و فرهنگی دو کشور، احتمالاً تقاضا برای منابع ایرانشناسی در یمن افزایش خواهد یافت.
2. گسترش منابع دیجیتال: با توجه به محدودیتهای موجود در تهیه و نگهداری منابع فیزیکی، احتمالاً در آینده شاهد گسترش منابع دیجیتال ایرانشناسی در یمن خواهیم بود.
3. تنوع موضوعی: احتمالاً در آینده شاهد تنوع بیشتر در موضوعات مورد ترجمه در حوزه ایرانشناسی خواهیم بود.
در نهایت میتوان گفت که ترجمه و نشر منابع ایرانشناسی از زبان فارسی به زبان عربی در یمن، علیرغم چالشهای موجود، فرصتی مهم برای گسترش روابط فرهنگی دو کشور و معرفی فرهنگ و تمدن ایران به جهان عرب است. با رفع موانع موجود و بهرهگیری از راهکارهای پیشنهادی، میتوان به آیندهای روشن برای این حوزه امیدوار بود.
منابع:
1- حسینیبیان، س. م. (1402). تاثیر تمدن ایرانیان بر نفوذ و گسترش اسلام در یمن. قم: انتشارات صدفیاب.
https://B2n.ir/r94626
2- عبید، ی. (1399). تجربههای کرونایی آموزش فارسی در دنیا. خبرگزاری ایسنا.
https://B2n.ir/r93916
3- آزادی، حمیدرضا و نوری. عاطفه (1399. 26 اسفند). رونمایی از ۱۲ عنوان ترجمه منابع ایرانشناسی به زبانهای زنده دنیا
https://B2n.ir/m35081