جشنواره بین المللی كن
در منطقهای موسوم به «كوت دازور» (ساحل لاجوردی) درجنوب فرانسه و ساحل دریایی مدیترانه قرار گرفته است. كن در قرون وسطی وابسته به خاندان سلطنتی لرن بود و تا ابتدای قرن نوزدهم به شكل یك دهكده كوچک كشاورزی و ماهیگیری باقی ماند. در سال 1834 لرد هنری پیتر بروهام انگلیسی در طی یک دیدار از این دهكده مجذوب زیباییها و طبیعت منطقه و موجب سفر خانوادههای متمول انگلیسی و فرانسوی برای گذراندن تعطیلات شد. با سرازیر شدن توریستها به كن، این شهر بهسرعت رشد كرد و درچند دهه اخیر برگزاری جشنواره فیلم كن( Festival international de Cannes)شهرتی جهانی برای این شهر به همراه آورده است. جدا ازجشنواره كن، رویدادهای مختلفی مانند میدم (بازار بينالمللی برای اقتصاد موسیقی)Le MIDEM pour Marché international du disque et de( l'édition musicale)، میپیم (بازار بینالمللی معاملات مستقلات و مسكن)(Le MIPIM (Marché international des professionnels de l’immobilier)) و نمایشگاه جهانی كالاهای بدون مالیات در طول سال اهمیتی دوچندان به كن داده است.
تاریخچه جشنواره كن
جشنواره بینالمللی فیلم كن اكنون بهعنوان مهمترین رویداد سینمایی و حتی هنری جهان در شهری كوچک درجنوب فرانسه برگزار میشود و پیدایش این جشنواره خود داستانی جذاب است. جشنواره «ونیز» از سال 1932 آغاز و مركز توجه سینماگران و سینمادوستان شد، اما زمانه، دوران استیلای فاشیسم در ایتالیا بود. در سال 1938 و در اوج فاشیسم موسولینی، مسئولان جشنواره ونیز برخلاف نظر تماشاگران و حتی هیات داوری، فیلم ضدجنگ «توهم بزرگ» ساخته ژانرنوآر را نادیده گرفته و جایزه بزرگ جشنواره را بهطور مشترک به دو فیلم از آلمان و ایتالیا اعطا كردند. این اتفاق حتی منجر به استعفای اعضای انگلیسی و آمریكایی هیات داوران شد، اما مسئولین فرهنگی دولت «موسولینی» تاب اعطای جایزه به توهم بزرگ را كه بنا بهگفته گوبلز، «دشمن سینمایی درجه یک» لقب گرفته بود را نداشتند. این حركت ونیز موجب تولد جشنواره كن شد و گروهی از سینماگران و منتقدین فرانسوی، دولت آن كشور را تحت فشار برپایی یک جشنواره فیلم قرار دادند كه در راس آنان فیلیپ ارلانژه(Philippe Erlanger) ، روبر فاورله بره(Robert Favre Le Bret) (كه تا سالها مدیریت جشنواره كن را برعهده داشت) و لویی لومیر این حركت را راهبری میكردند. سرانجام دولت فرانسه به برپایی جشنواره رای موافق داد و بر سر مكان برگزاری بحثهای مختلفی درگرفت كه نهایتا بین دوشهر بیاریتز در ساحل اقیانوس اطلس و كن در دریای مدیترانه، شهر كن انتخاب شد و دلیل ناگفته این انتخاب نه به آبوهوا و طبیعت منطقه كه موافقت مقامات شهرداری كن برای ساخت محلی خاص جشنواره بود.
اولین دوره «جشنواره بینالمللی فیلم» در روز اول سپتامبر 1939 آغاز شد و دلیل انتخاب این زمان، استدلال مسئولین شهر برای طولانیتر كردن فصل توریستی برای دو هفته بیشتر در ابتدای پاییز بود. اما جشنواره كن تنها روز افتتاحیه خود را دید چرا كه در روز دوم سپتامبر و آغاز جنگ جهانیدوم، جشنواره بهمدت هفت سال تعطیل شد. در روز 20سپتامبر 1946، اولین دوره واقعی جشنواره كن بار دیگر در همان شهر و بنا بر قول همچنان باقیمانده مقامات شهر برای ساخت كاخ جشنواره و باحمایت دو وزارت امورخارجه و آموزشوپرورش فرانسه برگزار شد.
لویی لومیر 82ساله ریاست هیات داوران را بهعهده گرفت و جشنواره، 11 فیلم را شایسته دریافت جایزه بزرگ جشنواره دانست. از سال بعد مركز ملی سینمای فرانسه عهدهدار هماهنگی انتخاب فیلم شد و در آن دوران فیلمهای ارائه شده از كشورهای صاحب سینما، بدون انتخاب از طرف مقامات جشنواره در این رویداد به نمایش گذاشته میشد. علیرغم مشكلات مالی كه حتی مانع برگزاری جشنواره درسال 1950 شد، مقامات كن به قول خود عمل كرده و كاخ كروازت از سال 1952 محل برگزاری جشنواره شد و این مكان هم اكنون محل هتل نوگاهیلتون(Noga Hilton) كن است كه بخش پانزده روز كارگردانان در آن برگزار میشود. زمان جشنواره كن در دهه پنجاه به فصل بهار تغییر پیدا كرد كه دلیل آن در رقابت با جشنوارههای برلین و ونیز و دریافت فیلمهای مطرح سینمایی جهان و نیز بهدلیل فصل توریستی ارزیابی شد. در سال 1954، سوزان لازون جواهرساز پاریسی پیشنهاد استفاده از برگ نخل را كه دیگر سمبل شهر و جشنواره شده بود را بهعنوان جایزه داد كه با طرحی از ژانكوكتو، جایزه نخل طلا جایگزین جایزه بزرگ جشنواره از سال 1955 شد و البته جایزه نخلطلای فعلی كن با طرحی از كارولین شوفل _ گروزی مدیر شوپارد(Caroline Gruosi-Scheufele, présidente de la joaillerie suisse Chopard) از سال 1997 به برندگان اول جشنواره اعطا میشود.
جشنواره كن از ابتدا محل جولان ستارهها و نامهای بزرگ هنر سینما بود و حتی تماشاگران جشنواره نیز عمدتا جهت دیدار این ستارگان و حضور در میهمانیهای پر زرق و برق جشنواره در هتلها و ویلاها به كن سفر میكردند، اما بهتدریج صنعت سینما، وجه اقتصادی خود را نیز بر جشنواره تحمیل كرد و درسال 1959، باحضور ده شركتكننده و برپایی یک پرده كن بر پشت بام كاخ جشنواره، اولین بازار فیلم كن نیز شكل گرفت و از سال 1961 این بازار بخش رسمی از جشنواره بینالمللی فیلم كن شد.
حضور چند باره نامهای آشنا و كارگردانهای صاحب نام در كن انتقاداتی را موجب شد و ژرژ سادول(Georges Sadoul) منتقد و مورخ معروف فرانسوی، «بخش هفته بینالمللی منتقدین» را از سال 1962 جهت معرفی استعدادهای جدید و خاص فیلمهای اول و یا دوم یک كارگردان ایجاد كرد.
در سال 1968، آندره مالرو، وزیر فرهنگ وقت فرانسه اقدام بهاخراج هانری لانگلوا مدیر محبوب سینماتک فرانسه كرد و این عمل موجب واكنش جمعی از سینماگران فرانسوی درجشنواره همان سال شد. لوییمال و رومن پولانسكی بلافاصله از هیات داوری استعفا دادند و فرانسوآ تروفو و ژان لوک گدار رهبری گروهی دیگر از فیلمسازان موج نو فرانسه را دراعتراض به این اقدام داشتند. این گروه خود را از پرده سینمای جشنواره آویزان و موجب تعطیلی جشنواره درسال 1968 شدند! این حركات موجب عقبنشینی آندره مالرو و ابقای هانری لانگلوا شد، اما جشنواره كن دیگر به تعطیلی كشیده شده بود. گروه دیگر از فیلمسازان فرانسوی اعتقاد داشتند كه جشنواره كن بهعنوان یک محل برای مناقشات سیاسی از طرف تروفو و گدار مورد سوءاستفاده قرار گرفته است و همراه با گروهی دیگر از فیلمسازان انجمن كارگردانهای فیلم را تشكیل و دومین بخش جنبی كن با عنوان «پانزده روز كارگردانها» یا «دوهفته كارگردانها» از سال 1969 شكل گرفت. جالب آنكه وجهتسمیه این بخش به پانزده روز برگزاری جشنواره برمیگشت كه بعدها 12روز كاهش پیدا كرد اما عنوان این بخش تغییری نكرد.
از سال 1972 مسئولین جشنواره تصمیم به تشكیل هیات انتخاب جهت گزینش نهایی فیلمها گرفتند و پیش از آن فیلمها توسط نمایندگان جشنواره در كشورهای مختلف انتخاب میشدند. موریس بسی(Maurice Bessy) درسال 1975 تصمیم به اضافهكردن سهبخش غیررقابتی به بخش مسابقه رسمی با عنوانهای «چشمان بارور»، «روح زمانه» و «گذشته كامل» گرفت كه با استقبال همگان روبهرو شد، اما این تعدد بخش قدری شرایط انتخاب و نمایش فیلمها را پیچیده كرده و ژیل ژاكوب(Gilles Jacob) دبیر كل جدید كن، هر سه بخش را به یک بخش یعنی نوعی نگاه تغییر داد كه تا امروز نیز پابرجا است.
از سال 1983 كاخ جشنوارهها و كنگرهها در محل قدیمی كازینو زمستانی كن به عنوان محل اصلی جشنواره آغاز به كار كرد و درهمان سال ستارگان و بزرگان سینما به كن دعوت وهریک اثر دستخود را در پیادهرو كنار كاخ بهجا گذاشتند. درسال 1997 و در پنجاهمین دوره جشنواره، تمامی برندگان زنده نخل طلا به جشنواره دعوت شده و یک جایزه ویژه باعنوان «نخل نخلها» نیز به اینگماربرگمان اعطا شد. از سال 1998 و در اعتقاد به اهمیت مدارس سینمایی، ژیل ژاكوب بخش سینه فونداسیون (بنیاد سینما) را خاص فیلمهای ساخته دانشجویان سینما برپا داشت و هماكنون ریاست افتخاری این بنیاد برعهده مارتین اسكورسیزی و عباس كیارستمی است.
از سال 2002، جشنواره بینالمللی فیلم كه عنوان رسمی این رویداد بود به «جشنواره كن» تغییر نام داد و از سال2004 و بنا به پیشنهاد «تیری فرمو»(Thierry Frémaux) دبیر هنری جشنواره بخش «كلاسیکهای كن» راهاندازی شد. سال 2005 نیز شاهد برپایی بخش جدید دیگری باعنوان «تمام سینماهای دنیا» شد كه ویژه سینمای ملی كشورهایی است كه تولیداتشان كمتر امكان عرضه بینالمللی را دارد.
جشنواره اكنون با بودجه 20میلیون یورویی خود كه نیمی از آن از وزارت فرهنگ و نیمی دیگر از طرف شهر كن تامین میشود، هرساله حدود 2000 فیلم بلند سینمایی را از 100كشور جهان جهت گزینش مورد بازبینی قرار میدهد. این رویداد، تقویم تولید فیلم در كشورهای مختلف را تغییر داده بهگونهای كه تهیهكنندگان آثار خود را همواره برای ارائه به هیات انتخاب جشنواره كن آماده میكنند. حضور یک فیلم در جشنواره كن، سرنوشت اقتصادی آن را تغییر داده و دروازههای موفقیت فرهنگی وتجاری را به روی آن باز میكند. كن هفتاد هزار نفری هرساله و در زمان جشنواره و بنا به آماری غیررسمی میزبان بیش از پنجاههزار میهمان است كه حداقل نیمی از آنان را دستاندركاران حرفهای سینما و نمایندگان رسانههای جمعی تشكیل میدهند. تنها در بازار فیلم كن بیش از دوهزار شركت و عرضهكننده و پخشكننده فیلم حضور دارند [۱][۲].
نیز نگاه کنید به
سینمای فرانسه؛ جشنواره های بین المللی سینما در فرانسه؛ جشنواره سینمایی سزار
کتابشناسی
- ↑ برگرفته از سایت http://fr.wikipedia.org/wiki/Festival_de_Cannes
- ↑ نعيمی گورابی، محمد حسين(1392). جامعه و فرهنگ فرانسه. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)