ساختارهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی کانادا در زیست‌بوم فضای مجازی

حکمرانی مجموع روش هایی است که افراد و نهادها (خصوصی و عمومی) امور مشترک خود را مدیریت می کنند. تنظیم کردن کارکرد نظام های حکمرانی و اجزای آن سبب بقا و تحقق اهداف نظام می شود. برای این که نظام تنظیم گری از اثربخشی و کارایی لازم برخوردار باشد، لازم است مجموعه ای از کارکردها، توسط نهادهای تنظیم گر محقق شود؛ زیرا همان طور که فناوری های در حال ظهور، در حال انتقال قدرت از دولت  به  شرکت ها و کنشگران غیردولتی هستند، نگرش سنتی حکمرانی نیز به عنوان یک مفهوم در حال تغییر و توسعه است. در رویکرد حکمرانی تنظیم گرانه، می توان با استفاده از ابزارهای سنتی و انواع فناوری های نوین فعالیت بخش های مختلف سیاسی، اجتماعی و… را مدیریت و در جهت تحقق اهداف آن ها حرکت کرد. یکی از بخش هایی که نیاز به حکمرانی و تنظیم گری دارد، فضای مجازی است. حکمرانی فضای مجازی به مجموعه روش‌ها و نهادهایی گفته می‌شود که مدیریت و تنظیم امور مرتبط با فضای دیجیتال را بر عهده دارند. این ساختارها شامل نهادهای حاکمیتی (دولتی) و غیرحاکمیتی (خصوصی، جامعه مدنی، دانشگاه‌ها و بخش خصوصی) هستند که در تعامل با یکدیگر، چارچوب‌های قانونی، سیاست‌ها و استانداردهای فضای مجازی را شکل می‌دهند.

زیست‌بوم فضای مجازی کانادا شامل مجموعه‌ای از ساختارهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی است که به صورت هماهنگ و در تعامل با یکدیگر، سیاست‌ها، قوانین و چارچوب‌های اجرایی این حوزه را شکل می‌دهند. این ساختارها نقش کلیدی در توسعه، مدیریت و تنظیم فضای دیجیتال کشور ایفا می‌کنند و به حفظ امنیت، حریم خصوصی و توسعه فناوری‌های نوین کمک می‌کنند.

ساختارهای حاکمیتی

کانادا به عنوان یکی از کشورهای پیشرو در مدیریت فضای مجازی، ساختارهای حاکمیتی منسجم و چندلایه‌ای را برای تنظیم، نظارت و توسعه این حوزه ایجاد کرده است. این ساختارها شامل نهادهای دولتی تخصصی در زمینه سیاست‌گذاری، امنیت سایبری، حفاظت از داده‌ها و مقررات بازار ارتباطات است که با همکاری بخش خصوصی و نهادهای آکادمیک، زیست‌بوم فضای مجازی کشور را شکل می‌دهند. نهادهای کلیدی حاکمیتی در کانادا عبارت است از:

• کمیسیون ارتباطات رادیویی و دوربرد کانادا (Canadian Radio-television and Telecommunications Commission (CRTC))، تنظیم‌گر بازار ارتباطات و رسانه‌ها است و مسئول نظارت بر خدمات اینترنت، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها می‌باشد. این کمیسیون با وضع مقررات، حفظ رقابت سالم و حمایت از حقوق کاربران، نقش کلیدی در مدیریت فضای مجازی ایفا می‌کند؛
• اداره حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی کانادا (Office of the Privacy Commissioner of Canada (OPC))، بر اجرای قوانین حفاظت از داده‌های شخصی نظارت دارد و تضمین می‌کند که حقوق حریم خصوصی کاربران در فضای دیجیتال رعایت شود. این اداره، مسئول رسیدگی به شکایات و نظارت بر انطباق سازمان‌ها با قانون PIPEDA است؛
• مرکز امنیت سایبری کانادا Canadian Centre for Cyber Security (CCCS))، به شناسایی، پیشگیری و مقابله با تهدیدات سایبری می‌پردازد و به نهادهای دولتی و خصوصی مشاوره‌های امنیتی ارائه می‌دهد تا زیرساخت‌های حیاتی دیجیتال کشور محافظت شوند؛
• سرویس امنیت ملی کانادا(Canadian Security Intelligence Service (CSIS))، بر امنیت ملی کشور نظارت دارد و به مقابله با تهدیدات از جمله تهدیدات سایبری می‌پردازد. همچنین پلیس کانادا مسئول اجرای قانون در سطح فدرال است و بخش‌هایی از آن به جرایم اینترنتی و سایبری رسیدگی می‌کنند؛
• کمیته نظارت بر حفاظت از اطلاعات و آزادی‌های عمومی( Committee for Oversight of Information Protection and Public Freedoms)، در سطوح استانی و فدرال به بررسی و نظارت بر قوانین و سیاست‌های مرتبط با اطلاعات و امنیت می‌پردازد و نقش مهمی در هماهنگی سیاست‌ها دارد؛
• دولت فدرال و وزارت نوآوری، علوم و توسعه اقتصادی( Federal Government and the Department of Innovation, Science and Economic Development (ISED))، مسئول سیاست‌گذاری کلان در حوزه فناوری اطلاعات، فضای مجازی و امنیت سایبری است و برنامه‌های توسعه زیرساخت‌های دیجیتال و حمایت از نوآوری را هدایت می‌کند؛
• ·     شورای حکمرانی دیجیتال (Digital Governance Council) ، نهادی چندبخشی که با تدوین استانداردهای ملی و تسهیل همکاری میان دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی، اعتماد عمومی به فضای دیجیتال را تقویت می‌کند.

ساختارهای غیرحاکمیتی

در زیست‌بوم فضای مجازی کانادا، علاوه بر نهادهای دولتی، ساختارهای غیرحاکمیتی نقش مهم و مکملی در توسعه، مدیریت و تنظیم فضای دیجیتال ایفا می‌کنند. این ساختارها شامل شرکت‌های فناوری، سازمان‌های جامعه مدنی، نهادهای آکادمیک و مراکز پژوهشی است که در تعامل با بخش دولتی، به بهبود امنیت، نوآوری و فرهنگ‌سازی در فضای مجازی کمک می‌کنند. بازیگران کلیدی غیرحاکمیتی در کشور کانادا عبارت است از:

• شرکت‌های فناوری و پلتفرم‌ها: بخش خصوصی به عنوان بازیگر اصلی در توسعه زیرساخت‌ها، خدمات ابری، شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها فعالیت می‌کند. این شرکت‌ها مسئولیت فنی و عملیاتی فضای مجازی را بر عهده دارند و با نوآوری‌های مستمر، تجربه کاربری و امنیت خدمات را ارتقا می‌دهند؛
• سازمان‌های جامعه مدنی و نهادهای غیردولتی: این سازمان‌ها در زمینه آموزش، ترویج فرهنگ استفاده مسئولانه، حفاظت از حقوق کاربران و نظارت بر رفتار پلتفرم‌ها نقش دارند. آنها همچنین در فرآیندهای سیاست‌گذاری مشارکت کرده و صدای کاربران و گروه‌های آسیب‌پذیر را به گوش قانونگذاران می‌رسانند؛
• مراکز پژوهشی و دانشگاه‌ها: دانشگاه‌ها و مؤسسات تحقیقاتی کانادا با انجام پژوهش‌های بنیادی و کاربردی در حوزه فناوری‌های نوین، امنیت سایبری و حکمرانی دیجیتال، به توسعه دانش و ارائه راهکارهای نوآورانه کمک می‌کنند. همکاری این مراکز با دولت و صنعت موجب تقویت زیست‌بوم نوآوری می‌شود.

بخش خصوصی و شرکت‌های فناوری در کانادا مسئول توسعه زیرساخت‌ها و خدمات فضای مجازی هستند و نقش مهمی در نوآوری و ارتقای امنیت ایفا می‌کنند. همچنین، سازمان‌های جامعه مدنی با مشارکت در آموزش کاربران و حمایت از حقوق دیجیتال، فضای مجازی را به محیطی امن‌تر و سالم‌تر تبدیل می‌کنند. همکاری میان نهادهای غیرحاکمیتی و دولتی، مانند شورای احراز هویت دیجیتال، نمونه‌ای موفق از تعامل چندجانبه در زیست‌بوم فضای مجازی کانادا است.

نقش نهادهای دولتی و خصوصی در ساختارهای حاکمیتی فضای مجازی

نقش نهادهای دولتی و خصوصی در ساختارهای حاکمیتی فضای مجازی کانادا به صورت مکمل و هم‌افزا تعریف شده است. دولت کانادا از طریق وزارتخانه‌ها و نهادهای تخصصی مانند کمیسیون ارتباطات رادیویی و دوربردکانادا، اداره حفاظت از اطلاعات و حریم خصوصی کانادا، مرکز امنیت سایبری کانادا  و سرویس امنیت ملی کانادا ، مسئول سیاست‌گذاری، قانون‌گذاری، نظارت و تأمین امنیت فضای مجازی است. این نهادها قوانین مرتبط با حفاظت از داده‌ها، مقابله با جرایم سایبری، تنظیم بازار ارتباطات و حفظ حریم خصوصی کاربران را تدوین و اجرا می‌کنند.

از سوی دیگر، بخش خصوصی و شرکت‌های فناوری نقش کلیدی در توسعه، مدیریت و بهره‌برداری از زیرساخت‌ها و خدمات فضای مجازی دارند. برای نمونه، در سال ۲۰۱۲، بخش‌های خصوصی و دولتی کانادا با همکاری یکدیگر، شورای شناسایی و احراز هویت دیجیتال کانادا (Digital Identity and Authentication Council of  Canada (DIACC)) را تشکیل دادند تا چارچوبی امن، قابل اعتماد و فراگیر برای هویت دیجیتال ایجاد کنند. این شورا با هدف تسهیل تعامل‌پذیری، استانداردسازی و ارتقای امنیت هویت دیجیتال فعالیت می‌کند و نمونه‌ای از همکاری موثر میان نهادهای دولتی و خصوصی در فضای مجازی است.

همچنین سیاست‌های کلان کانادا بر تقویت همکاری میان دولت، بخش خصوصی و نهادهای آکادمیک برای مقابله با تهدیدات سایبری و افزایش آگاهی عمومی تأکید دارد. این همکاری‌ها به بهبود تاب‌آوری سایبری، توسعه فناوری‌های نوین و ارتقای امنیت فضای مجازی کمک می‌کنند. در مجموع، نهادهای دولتی کانادا مسئول تنظیم قوانین، نظارت و تأمین امنیت فضای مجازی هستند، در حالی که بخش خصوصی نقش عملیاتی و توسعه‌ای ایفا می‌کند و همکاری میان این دو بخش، زیست‌بوم فضای مجازی کشور را پایدار و امن نگه می‌دارد.

نیز نگاه کنید به

ساختارهای حاکمیتی و غیرحاکمیتی عراق در زیست‌بوم فضای مجازی

نویسنده مقاله

میترا صمیعی