سایر فرقه های اهل تسنن بنگلادش
بریلویها و دیوبندیها
علاوه بر تقسیم بندیها پیش گفته، تقسیم بندی دیگری هم مانند سایر کشورهای منطقه شبه قاره وجود دارد که بنگلادش نیز مستثنی از آن نیست و آن اینکه مسلمانان اهل سنت بنگلادش از لحاظ خط فکر مذهبی به دو فرقه تقسیم می شوند: دسته اول را می توان بریلویها نام برد، که پیرو احمد رضا خان بریلوی هستند که به اهل بیت پیامبر اکرم (ص) ارادت دارند؛ دسته و فرقه دیگر دیوبندیها هستند که از تعصب خاص فرقهای برخوردارند. دیوبندیها پیروان مدرسه دیوبند در هند هستند. در جامعه بنگلادش گرچه هر دو دسته پیرو مکتب فقهی امام ابوحنیفه هستند، در افکار عمومی بریلویها به نـــام سنی اصیل و دیوبندیها به گرایش وهابی معروفاند. حوزههای علمیه قومی کاملا در دست دیوبندیها است. مساجد و مراکز غیر دولتی دینی هم در اختیار این فرقه قرار دارد. در واقع قدرت اجرایی مذهبی در کنترل قومیها یعنی دیوبندیها میباشد. حوزههای علمیه دولتی «مدارس عالی»، گرچه زیر نفوذ دیوبندی ها نیست، نمی توان طرفدار بریلوی هم قلمداد کرد؛ زیرا تبلیغات بریلوی ها ضعیف و کم رنگ بوده و از انسجام و تشکیلات نظام بندی برخوردار نیست و فقط سازمانی به نام اهل السنه والجماعه، ارگان تبلیغی بریلویها در بنگلادش است. دو حوزه به نام مدرسه احمدیه سنیه در چیتاگنگ، مدرسه احمدیه طیبه در داکا، و مدارس مختلف کوچک تحت کنترل و نفوذ این سازمان میباشد. در حال حاضر این گروه از سید طاهر شاه، پیر و سجاده نشین سیالکوت پاکستان تبعیت و پیروی میکنند و به مناسبت عید میلادالنبی(ص) در 12 ماه ربیع الاول راهپیمایی عظیمی به نام جشن جلوس عید میلادالنبی(ص) همه ساله برگزار میکنند، که در واقع نمایش قدرت مردمی این فرقه است و بازتاب وسیعی در منطقه دارد.
در حالی که قومیها و یا دیوبندیها این عمل را بدعت میدانند. طرفداران جماعت تبلیغی، اهل حدیث و مولانا عبیدالحق، خطیب مسجد بیتالمکرم، از افراد و شخصیتهای معروف و متنفذ دیوبندی در بنگلادش میباشند.
نیز نگاه کنید به
کتابشناسی
توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار)
نویسندگان مقاله
محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی