سوگواری در ژاپن

از دانشنامه ملل
مراسم سوشیکی در ژاپن

در ژاپن دو دین بودا و شینتو قرن‌ها در کنار یکدیگر به حیات خود ادامه داده‌اند و بسیار بر روی هم اثر گذاشته‌اند و می‌توان گفت که به توازن رسیده‌اند. اغلب ژاپنی‌ها در طول زندگی روزمره خود، برخی از مراسم و آیین‌های هر دو دین را به جا می‌آورند. این میزان از آمیختگی و رواداری بین دو دین معمولاً برای خارجی‌ها عجیب است. در سال‌های اخیر، برخی از مراسم مسیحیان نیز به جمع آیین‌های ژاپنی‌ها اضافه شده است. بنابراین، امروز بسیار طبیعی است که یک فرد ژاپنی در کلیسا ازدواج کند، در سال نو به زیارت ایزدکده‌های شینتو برود و پس از مرگ به شیوه بودایی به خاک سپرده شود. با این که شینتو دین باستانی ژاپنی‌ها است و مردم ژاپن پیش از ورود دین بودا، ایزدان شینتو را می‌پرستیدند، مراسم تدفین و سوگواری برای درگذشتگان که به آن سوشیکی (葬式/Sōshiki) می‌گویند، از قرن‌ها پیش به شیوه بودایی انجام می‌شود. در باورهای دین شینتو، مرگ و هر چیز مربوط به آن ناپاک شمرده می شود و به پیروان دوری جستن از پیکر درگذشتگان توصیه می‌شود. بنابراین، حتی کاهنان شینتو نیز اغلب به روش بودایی تدفین می‌شوند

در تدفین به شیوه بودایی، نخست در اولین فرصت ممکن مراسم وداع با درگذشته برگزار می‌شود. در این مراسم معمولاً کیمونویی سفید به تن فرد درگذشته می‌کنند. دلیل انتخاب این رنگ آن است که غالباً زائرانی که به زیارت معابد بودایی می‌روند کیمونوی سفید می‌پوشند. بنابراین، با این کار می‌کوشند درگذشتگان را با جامه زائران رهسپار دنیای دیگر کنند. گاه کیسه کوچکی حاوی چند سکه نیز به گردن درگذشته می‌آویزند تا گذر از این جهان به جهان دیگر برایش آسان‌‌تر شود. در تمام مدت مراسم، سر جنازه را رو به سمت شمال قرار می‌دهند. از همین رو ژاپنی‌ها هنگام خواب و استراحت، برای جلوگیری از تداعی شدن مراسم تدفین، معمولاً سر خود را به سمت شمال نمی‌گذارند. مراسم وداع با درگذشته می‌تواند در معابد بودایی، تالارهای سوگواری و یا در منزل متوفی انجام شود. در این مراسم معمولاً یک راهب دعاهای بودایی را قرائت می‌کند و حاضران در سکوت گوش فرا می‌دهند. حاضران در این مراسم که غالباً لباس سیاه به تن می‌کنند مبلغی پول نقد را در پاکت به‌عنوان همدردی به خانواده متوفی تقدیم می‌کنند.

یک روز پس از برگزاری مراسم وداع، جنازه برای سوزانده شدن به مراکز خدمات تدفین برده می‌شود. برای حمل جنازه اغلب از خودروهای خاصی استفاده می‌شود که تزئیناتی از جنس چوب شبیه به تزئینات معابد دارند و مانند یک معبد سیار به نظر می‌رسند. خانواده متوفی در صورت تمایل می‌توانند بخشی از خاکستر درگذشته خود را دریافت کنند و آن را در قبرستان به خاک بسپارند یا از آن نگهداری کنند. حتی ممکن است بخشی از خاکستر در محل زندگی یا کار متوفی نگهداری شود و بخشی دیگر به خاک سپرده شود. در زمان قدیم مراسم سوگواری بسیار طولانی‌تر و مفصل‌تر بود و معمولاً مراسمی در روز هفتم، چهاردهم، بیست و یکم، بیست و هشتم، سی و پنجم و چهل و نهم از زمان درگذشت متوفی برگزار می‌شده است. اما امروزه در اغلب موارد همه این برنامه‌ها در یک بزرگداشت خلاصه می‌شود.

نیز نگاه کنید به