میرزا مهدی پویا
میرزا مهدی پویا معروف به آقا پویا (1900-1973م/ 1317- 1393ق) عالم و مبلغ شیعی در شبه قاره هند و یكی از مفسران و قرآن پژوهان ایرانی است كه بیشتر عمر خود را در دو كشور هند و پاكستان گذرانید. وی در میان مسلمانان و به‌ویژه شیعیان این منطقه از شهرت بسیار برخوردار بوده است. وی كه بیشتر آثار قرآنی خود را به دو زبان انگلیسی و اردو نگاشته است، بیشترین شهرت خود را مدیون مقدمه و پاورقیزهای تفسیریای است كه بر ترجمهِ انگلیسی قرآن، اثر میراحمدعلی نوشته است. وی در سال 1317 هجری قمری (1900 میلادی) در شهر یزد متولد شد.
پدرش حجه الاسلام آقا میرزا محمدحسن، معروف به حاج میرزا آقا (متوفای 1328 هجری قمری) از شاگردان مرحوم آیت‌الله سید كاظم طباطبایی یزدی، و جدش حجه الاسلام آقامیرزا محمد جعفر از علمای منطقهِ یزد و شاگرد شیخ مرتضی انصاری بودند. وی پس از انجام تحصیلات ابتدایی و فراگیری دانش‌های مذهبی و اندكی ریاضیات و هندسه، در شانزده سالگی عازم نجف اشرف شد و مدتی از درس فقه و اصولِ آیت الله سید كاظم طباطبایی یزدی بهره برد؛ اما بیشترین سال‌های تحصیل خود در نجف را نزد آیت‌الله میرزا حسین نائینی گذراند و به همین جهت به‌جز دروسِ رسمی فقه و اصول، در حوزه‌های تفسیر قرآن، كلام و فلسفهِ اسلامی نیز تبحّر و تعمّق یافت.
وی پس از هفت سال تحصیلات عالی علوم دینی، در بیست و سه سالگی علی رغمِ مخالفتِ استادش، مرحوم آیت الله میرزا حسین نائینی، از نجف اشرف به شهر مَدررَس در شبه قارهِ هند مهاجرت كرد. مرحوم نائینی از مهاجرت وی ناخرسند بود و بنا به برخی گزارش‌ها كوشیده بود با صدور حكم شرعی، وی را از این كار منع كند. در كمتر از دو سالی كه پویا در هند به تبلیغ و تدریس علوم دینی مشغول بود، زبان انگلیسی را فراگرفت و چهار سال بعدی زندگی خود را با همین اشتغالات در شهرِ رامپور گذراند. از آن پس، تا سالها ساكنِ شهرِ میسور و در دانشگاه این شهر، مُدَرٍّسِ زبان‌های عربی و فارسی بود.
با جداییِ پاكستان از شبه قارهِ هند در سپتامبر 1947، پویا به شهر كراچی رفت و تا پایان عمر در حال تبلیغ و تالیف و تدریس دینی در آنجا باقی ماند. وی در هفدهم ژوئیهِ 1973 / شانزده جمادی الثانی 1393 در كراچی درگذشت و در گورستانِ ‹‹باغ خراسان›› همان شهر به خاک سپرده شد. پویا افزون بر فعالیت‌های تجاری و تبلیغی همچون تاسیس چاپخانه، بنای مدرسهِ جعفریهِ كراچی، بنیادگذاری حسینیهِ ایرانیان در آن شهر و كمکهای مالی به مدارس، مساجد و حسینیه‌های كراچی، سال‌های متمادی در این شهر مجالس بحث و گفتگو دربارهِ مسائل قدیم و جدید دینی - به‌ویژه قرآنی - داشت و با عنوان عالمی شیعی، نامبَردار و مورد توجّه و علاقهِ نسل جوان و دانش‌پژوهان شهر بود. اسامی برخی از تالیفات وی عبارت‌اند از:
- خطبهِ‌استقبالیه (به اردو)؛
- اصول اسلام؛
- مباحث مابعدالطبیعیِ قرآن كریم)؛
- صحّت متن و گردآوری قرآن كریم؛
- وحی؛
- وجود خدا؛
- غیبت الهی؛
- شهادت به تولد امام دوازدهم در میان شیعیان، اهل سنت و مرتدان كه پنج كتاب اخیر را دو تن از شاگردان وی پس از وفاتش در مجموعه‌ای با عنوانِ ماهیت قرآن كریم: فروغ جاویدان گردآوری و منتشر كرده‌اند.
مشهورترین اثرِ میرزا مهدی پویا پاورقی های تفسیری و مقدمهِ مفصلی است كه بر ترجمهِ انگلیسیِ قرآن، اثرِ میراحمدعلی نگاشته است. این ترجمه كه با گرایشِ مذهب اهل‌بیت علیهم‌السلام است، نخستین بار در 1964 در كراچی پاكستان همراه با تقریظات و استفتائاتی از مراجع تقلید شیعهِ نجف و مشهد منتشر شد و پس از انقلاب نیز از سوی انتشارات اسوه در ایران به صورت افست به چاپ رسیده است[۱].
نیز نگاه کنید به
مطالعات ایرانی و ایران شناسی در پاکستان؛ انجمن ایرانیان
کتابشناسی
- ↑ توسلی، محمد مهدی (1403). یادداشت های روزانه.
نویسنده مقاله
محمد مهدی توسلی
پیوند به بیرون
میرزا مهدی پویا یزدی؛ مفسری ایرانی در شبه قاره هند، پورتال جامع علوم و معارف قرآن، قابل بازیابی از https://quran.isca.ac.ir/fa/Article/Detail/8645/
میرزا مهدی پویا، ویکی فقه، قابل بازیابی از https://mahmudi3.wikifeqh.ir/