كتابخانه های عمومی در لبنان

علی‌رغم توسعه فعالیت‌ها و تعدد مراكز فرهنگی و جایگاه معتبر این كشور در حوزه چاپ و نشر كتاب، كتابخانه‌های عمومی [i] از تعدد چندانی برخوردار نیستند. بیشتر كتابخانه‌های عمومی كه تحت مدیریت وزارت فرهنگ و یا شهرداری‌ها قرار دارد پس از جنگ داخلی تأسیس شده‌اند.

مراكز مطالعه و رشد فرهنگی از دستاوردهای وزارت فرهنگ این كشور است كه از طریق مشاركت با آژانس كشورهای فرانكفون در مناطق مختلف این كشور به ویژه برخی روستاهای محروم ایجاد شده است. برای این مراكز كه با تجهیزات محدود اما نسبتاً مدرن فعال شده‌اند، اهدافی چون ایجاد و تقویت عادت به مطالعه، فراهم آوردن امكان پژوهش فردی، كمك به آشنایی مراجعان با میراث فرهنگی و ترویج گفتگوی فرهنگی تعریف شده است .

كتابخانه عمومی بعقلین از معدود كتابخانه‌های عمومی دولتی این كشور است كه در سال 1987 در منطقه درزی‌نشین شوف توسط ولید جبلاط رهبر حزب درزی سوسیالیست پیشرو تأسیس و در سال 1997 وزارت فرهنگ مسئولیت اداره آن را بر عهده گرفت. تعداد كتاب‌های این كتابخانه در سال 2001 حدود 80000 جلد و روزانه 120 مراجعه كننده داشته است .

خلاء ناشی از كمبود كتابخانه‌های عمومی تا حدودی توسط كتابخانه‌های وابسته به احزاب و جریان‌های سیاسی، مراكز علمی پژوهشی و فرهنگی جبران شده است. برخی مراكز پژوهشی غیردولتی كه دارای كتابخانه‌های تخصصی هستند، خدمات محدودی به پژوهشگران ارائه می‌كنند. از جمله این مراكز، مركز دراسات الوحدة العربیة ، مركز الدراسات الفلسطینیة، مركزالدراسات الاستراتیجیة، المعهد الآلمانی للدراسات الشرقیة و المعهد العالی للدراسات الاسلامیۀ است. كتابخانه‌های مركز الامام الخمینی الثقافی وابسته به حزب‌الله و كتابخانه المركز الثقافی الاسلامی وابسته به علامه فضل الله نیز از جمله كتابخانه‌های غیردولتی هستند كه به دانشجویان و پژوهشگران خدمات ارائه می‌كنند. دیگر مراكز فرهنگی در صیدا، طرابلس، بعلبك، صور و برخی از شهرهای این كشور با دایر كردن كتابخانه، بخشی از نیازهای مطالعاتی را پاسخ می‌دهند.

كتابخانه ملی لبنان در سال 1921 به اهتمام فیلیب دی طرازی از فرهیختگان و پژوهشگران حوزه تاریخ، بنیاد گرفت. وی در اولین مرحله كتابخانه شخصی خود را كه دارای حدود 20000 جلد كتاب و 3000 نسخه خطی ارزشمند بود برای این منظور اهدا كرد. این مركز به ویژه بخش اسناد آن، در سال‌های بعد از توسعه و غنای بیشتری برخوردار شد؛ به گونه‌ای كه تا پیش از آغاز جنگ داخلی، حدود 200000 سند چاپی و مجموعه بزرگی از اسناد اداری و تاریخی دوره عثمانی و نیز برخی اسناد و پژوهش‌هایی كه از دوره قیمومیت فرانسه بر لبنان بر جای مانده بود را نگهداری می‌كرد. از آنجا كه ساختمان كتابخانه ملی در جریان جنگ داخلی در نزدیكی خط تماس دو طرف متخاصم قرار داشت، خسارت بسیار دید و بخش قابل توجهی از كتب و اسناد آن یا از میان رفت و یا به سرقت رفت و بخشی نیز آسیب دید. این كتابخانه پس از پایان جنگ و با كمك‌ های بین‌المللی بازسازی و از سال 2009 بازگشایی شده است. همچنین دولت لبنان با هدف تقویت جایگاه این كتابخانه، مشاركت در تعیین هویت فرهنگی لبنان و مشاركت در روند فرهنگی جهان عرب ،اقدام به تصویب وایجاد مؤسسه لبنانی كتابخانه ملی كرده است.

پاورقی

[i] اطلاعات درباره كتابخانه‌های عمومی و كتابخانه ملی لبنان، علاوه بر موارد ارجاع داده شده درمتن، با استفاده از منابع زیر ارائه شده است:

- وب سایت كتابخانه ملی لبنان به آدرس www-flbn.org

- اطلاعات میدانی نگارنده

نیز نگاه کنید به

• فرهنگ عمومی لبنان
• تاریخ لبنان
• فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در لبنان

• کتابخانه های عمومی ژاپن
• کتابخانه های عمومی کانادا
• کتابخانه های عمومی کوبا
• کتابخانه های عمومی مصر
• کتابخانه های عمومی تونس
• کتابخانه های عمومی در چین
• کتابخانه های عمومی سنگال