تاثيرهای فرهنگی ايران بر اسپانيا

اولین اثر فرهنگی آئین مهرپرستی (یا ‌‌‌میترائیسم ایرانی) در اسپانیاست.چنانکه فرانز کومنت نوشته است: یک سده پیش از ‌‌‌میلاد مسیح، آیین مهرپرستی ایرانی با همه توان در قلمرو امپراتوری روم، از جمله اسپانیا، نفوذ کرد و به سرعت گسترش یافت و در جای جای این امپراتوری تا سده چهارم ‌‌‌میلادی، یعنی به مدت پانصد سال، ادامه یافت و در سده سوم ‌‌‌میلادی به اوج شکوفایی خود رسید. پس از چیرگی مسیحیت بر ‌‌‌میترائیسم این آیین در مسیحیت باقی ماند و به جای مبارزه و دفع آن، برخی از مراسم مهرپرستی از جمله بزرگداشت روز 25 دسامبر ( از سال 274م ) در رم «سالروز تولد ‌‌‌میترای شکست ناپذیر» با نام Natalis Solis Invicti و همین طور «روز خدا»، یعنی یکشنبه از دیرباز به عنوان روز مهر به شمار ‌‌‌می‌‌‌‌رفت، جشن گرفته ‌‌‌می‌‌‌‌شد

آگاهی دقیق درباره تاریخ ورود ‌‌‌می‌‌‌ترائیسم به اسپانیا در دست نیست، اما قدیم ترین معبد ‌‌‌میترایی در این کشور، معبد آئوگوستو امریتا در شهر مریدا است که زمانی مرکز ناحیه لوسیتانیای رم ( پرتغال کنونی ) بوده و به سده دوم ‌‌‌میلادی بر ‌‌‌می‌‌‌‌گردد. این آیین از ‌‌‌میانه سده دوم تا اواخر سده چهارم در سراسر اسپانیا گسترش یافت.

مانیگری فصل دیگری از تاریخ مناسبات ایران و اسپانیا را رقم ‌‌‌می‌‌‌‌زند که در نوع ویژه اش با نام پریسیلیالیزم شناخته ‌‌‌می‌‌‌‌شود و در حقیقت زمان پیدایش آن به منزله نقطه آغاز تفتیش عقاید با پیامد‌های ناگوار آن در اسپانیا بود. تا اوایل سده نوزده مانیگری در مغرب بیشتر با «اعترافات» سن آگوستین شناخته ‌‌‌می‌‌‌‌شد تا روایت واقعی و اسناد تاریخی ؛ در حالی که در شرق این متون به زبان‌‌های فارسی، سیریلیک و عربی که هنوز بر روی آن‌ها به اندازه کافی کار نشده، موجود است. این آیین در حقیقت از افریقای شمالی و مغرب وارد اسپانیا گردید. گفته ‌‌‌می‌‌‌‌شود که در پایان سده چهارم شمار پیروان آن بسیار زیاد بود. در این باره San Jeronimo اذعان نمود که در ناحیه غربی شبه جزیره ایبری زنان نام آوری را با چشم خود ‌‌‌می‌‌‌‌دیده که به خواندن «گنجینه» یا کتاب مانی مبادرت ‌‌‌می‌‌‌‌کرده‌اند.

مانیگری اسپانیایی همانند ‌‌‌میترائیسم، در شهر مریدا به عنوان مرکز اصلی تبلیغ شد و گسترش یافت. پریس سیلیانو مکتب پریس سیلینانیسم را در اسپانیا بنیان نهاد که تا پایان سده چهارم ‌‌‌میلادی باقی بود و نقشی مهم در اسپانیای رو‌‌‌می‌‌‌‌– ویزیگوتی ایفا نمود. در سال 380 م. این آیین به وسیله شورای کلیسای ساراگوسا تکفیر شد. پریس سیلیانو به ایتالیا گریخت و زیر حمایت پاپ داماسوِ اول درآمد، اما سرانجام در سال 385م. در سن 45 سالگی به مرگ محکوم گردید و زنده زنده در آتش سوزانده شد. البته با ورود ویزیگوت‌‌ها در سده پنجم ‌‌‌میلادی نهضت مذهبی مانیگری بار دیگر به ویژه در شمال غربی شبه جزیره زنده شد، اما زیر فشار کلیسای کاتولیک، بیش از یک سده دوام نیاورد.

در اواخر سده ششم ‌‌‌میلادی اسپانیای ویزیگوت به گسترش سبک معماری خود مبادرت نمود که در اصل چیزی جز نقش و نگار‌های تزئینی ساسانی، از جمله برگ‌‌های چهار پر درخت نبود که در عمل در همه بنا‌های ویزیگوتی باقی مانده از آن دوران، به ویژه در نواحی مورسیا و کردوبا دیده ‌‌‌می‌‌‌‌شود. مارسل دیولافوآ، صاحب کتاب پنج جلدی «هنر باستانی ایران» نوشته است.

نیز نگاه کنید به

روابط اسپانیا با ج. ا. ایران؛ موافقت نامه ها و همكاری های مشترک ایران و اسپانیا؛ روابط فرهنگی اسپانیا و ایران