مشاهیر ادبی اوکراین

ایوان نچوی لویتسکی[Ivan nechui-levytsky](1918 – 1838)

نویسنده، استاد زبان، تاریخ و جغرافیای روسی، در دانشگاه‌های اوکراین بود. به دلیل سانسور شدید مقامات روسیه، آثار او تنها در مجلات گالیسیا منتشر می شد. نوشته‌هایش درباره زندگی کشاورزان و کارگران، او را پایه گذار نثر کلاسیک و آفریننده ادبیات داستانی واقع‌گرای اوکراینی کرد. لویتسکی نخستین نویسنده اوکراینی است که طبقات مختلف مردم را در داستان‌هایش وارد کرده  و در باره زندگی و مسائل و مشکلات آنان نوشته است. او علی رغم سیاست روسی گرایی و روس محوری حکومت، برخودآگاهی و استقلال فرهنگی و تفکر اوکراینی تاکید داشت.

پاناس میرنی(1920-1849)

پاناس میرنی[Panas myrny]، نام مستعار پاناس رودچنکو[Panas Rudchenko] است. او مقام‌های دولتی فراوانی را تجربه کرد. بیش از همه دید جهانی شیوه‌های هنری و ایدئولوژیک او تحت تاثیر نوشته‌های تاراس شفچنکو بود. نخستین فعالیت ادبی او شامل اشعار، نمایشنامه‌ها و داستان‌های کوتاه بود. مشهورترین اثرش رمان قدرت از هم پاشیده است. رمانی روانشناختی، اجتماعی که داستان آن صد سال تاریخ یکی از روستاهای اوکراین از دوران ارباب رعیتی تا دوران پس از اصلاحات است. در این رمان، موضوعاتی چون ستم و نابرابری اجتماعی، نزاع‌های درونی بین طبقات مختلف جامعه، سیستم حکومتی تزاری، نوع زندگی دشوار یک سرباز در طول دوران تزار نیکولاس اول، خشونت پلیس و مبارزه با دروغ و بی عدالتی مطرح شده است.

بوریس هرینچنکو (1910-1863م)

شخصیت اجتماعی، پژوهشگر، نویسنده، فرهنگ عامه شناس و زبانشناس نامدار اوکراینی است. او با تاسیس بزرگ ترین انتشاراتی در اوکراین تحت سلطه روسیه، موفق شد علی رغم سانسور شدید روسی‌ها، پنجاه کتاب محققانه منتشر کند. در داستان‌ها و رمان‌های کوتاه واقع گرایانه خود، زندگی کشاورزان اوکراینی و مطالبات و نیازهای ضروری اجتماعی آنان، نوع نگرش طبقه روشنفکر نسبت به آنان، آموزش روستائیان و از بین بردن حس ملی گرایی آنان و رابطه ناسیونالیسم، رادیکالیسم و سوسیالیسم را نمایش داده است.

میخاییلو استاریتسکی[Mykhailo Starytsky] (1904-1840)

نویسنده و فعال در عرصه تئاتر و فرهنگ اوکراینی است. مهم ترین میراث ادبی او اشعار با دورنمایه اجتماعی اوست با رنگ و بوی مردم گرایانه و میهن پرستانه، نمایش گذشته تاریخی اوکراین همراه با عظمت و شکوه و اعتراض‌های مردمی علیه حکومت تزاری.  او در سال 1883 رهبری نخستین تئاتر تخصصی اوکراین را بر عهده گرفت و در 1885 گروه جدیدی از بازیگران جوان تشکیل داد. استاریتسکی چندین نمایشنامه و رمان تاریخی با محوریت مسائل و مشکلات نوشته است.

ایوان فرانکو[Ivan Franko] و مردم گرایان و رادیکالیست‌های اوکراین غربی

فرانکو(1916-1856 م) نیز مانند شفچنکو از شخصیت‌های ادبی نامدار و مهم اوکراین است. نویسنده، شاعر، ناشر،روزنامه نگار، محقق فرهنگ عامه و رهبر مهم و مطرح سیاسی است که نه تنها بر اوکراین غربی که زادگاه او بود، بلکه بر تمام فرهنگ اوکراین و خودآگاهی ملی آنان تاثیری ژرف نهاد. در دهه‌های پایانی سده نوزده و دهه‌های آغازین سده بیستم میلادی نقشی کلیدی در شکل دادن به نهضت مردم گرایی اوکراین غربی و رادیکالیسم اوکراینی داشت. هرچند طرفدار پرشور رئالیسم ادبی و منتقد شیوه‌های ادبی مدرنیستی آن روزگار بود، از جریانات مدرن ادبی برکنار و بی خبر نماند و بنیان‌گذار اولین تجربه‌های مدرن در شعر اوکراین غربی بود. مردم گرایان به دنبال احیای فرهنگ و زبان اوکراینی و احقاق حقوق پایمال شده آنان بودند. رادیکالیسم اوکراینی نیز اشاره به حرکت‌های سوسیالیستی دارد. که در سرزمین گالیسیا در اواخر سده نوزدهم شکل گرفت و در آنجا تا آغاز جنگ جهانی دوم باقی ماند. این نهضت از افکار سیاسی میخاییلو دراهومانوف الهام گرفت.

میخائیلو پاولیک[Mykhailo Pavlyk](1915- 1853م)

این شخصیت سوسیالیست گالیسیایی، ناشر و فعال سیاسی، دوست صمیمی و همکار ایوان فرانکو بود. این دو سوسیالیست دوستدار اوکراین، تحت تاثیر آموزه‌های دراهومانوف بودند. پاولیک بارها و بارها محاکمه، زندانی و منزوی شد اما به فعالیت‌های ساسی اجتماعی و ادبی خود در کنار فرانکو ادامه داد.

السیا اوکراینکا(1913-1871م)

شاعر و نمایشنامه نویس نامدار اوکراینی، شخصیت ادبی فاضل و خودآموخته ای بود که به بسیاری از زبان‌های اصلی اروپایی همچون یونانی، لاتین و به زبان‌های اسلاوی تسلط داشت. سرودن شعر را از نه سالگی اغاز کرد. نخستین مجموعه شعرش بر بال‌های ترانه‌ها[ On Wings of Songs] در سال 1893 منتشر شد. استادی و شهرت او ‌بیش‌تر به یمن نمایشنامه‌های منظوم اوست. مهم ترین کار ادبی اوکراینکا، اشعار نمایشی او درباره زندانیان بابل است که در حقیقت نماد اوکراین تحت تسلط روسیه در روزگار اوست.

میخائیلو کوتسیوبینسکی(1913- 1864م)

نویسنده اواخر سده  نوزده و اوایل سده بستم اوکراین است. او نیز همچون لسیا اوکراینکا یکی از بزرگان فرهنگی خودآموخته و اهل فضل است. آثار ادبی اش تحت تاثیر آثار شقچنکو، مارکو ووچوک[Vovchok]، داستایوفسکی، امیل زولا،ویکتور هوگو،‌هانریش‌هاینه گی دوموپاسان بود . نخستین داستان‌های او نمونه‌هایی از رئالیسم قوم گرایانه است که تاثیر پذیری از آثار لویتسکی[Nechui-Levytsky] و عقاید مردم گرایی در آن‌ها هویداست. هر چند در اواخر دهه 1890 دورنمایه‌ها و موضوعات داستان‌هایش تغییر یافت و فرهیخته تر و کامل تر شد و این نویسنده جزو یکی از مدرن ترین و پیشروترین نویسندگان این کشور به شمار آمد.

ولادیمیر وینیچنکو (1951-1880م)

نویسنده و سیاستمدار اوکراینی است. به دلیل فعالیت‌های سیاسی از دانشگاه کی یف اخراج شد. او عضو کمیته اجرایی حزب کارگران سوسیال دموکرات اوکراین[Ukrainian social democratic workers party] بود.

واسیل استفانیک(1936-1871م)

نویسنده و فعال سیاسی نامدار اوکراینی است. دردوران دانشجویی با فرهنگ و ادبیات معاصر غرب و با اعضای گروه آوانگارد لهستانی آشنا شد. در آثار او تاثیرپذیری از نویسندگان مدرنیستی چون بودلر و پل ورلن دیده می شود. نامه‌های او پر نثرهای شاعرانه و اشعار غنایی است و داستان‌هایش، خبر از استادی او در زمینه داستان کوتاه آینده اوکراین می داد. مجموعه داستان‌های کوتاهش با عنوان کتاب آبی[Blue book] در سال 1899 و پس از آن صلیب سنگی منتشر شد. مدتی نماینده مجلس اتریش بود. سپس رهبر حزب رادیکال اوکراین شد و در آثار خود به مسائل سیاسی اجتماعی این کشور پرداخت.

اولگا کوبیلیانسکا (1942-1863م)

از نویسندگان پیشکسوت مدرنیست اوکراین و زنی خودآموخته و خوب خوانده بود. نخستین آثار داستانی اش در آلمان منتشر شد. سفرهای او و آشنایی اش با لسیا اوکراینکا، ایوان فرانکو، واسیل استفانیک، دیدگاه سیاسی و فرهنگی او را تغییر داد و وارد جنبش زنان اوکراینی در بوکووینا[Bukovyna] شد ونوشتن به زبان اوکراینی را آغاز کرد. شخصیت اصلی بسیاری از آثارش از جمله رمان‌های یک نفر[A Person](1891) و شاهزاده خانم[The Princess](1895)، زنان فرهیخته و آزاده گرفتار در یک جامعه بی فرهنگ و شهرستانی اند. آثار ادبی اوبه  توصیفات اکسپرسیونیستی و غنایی از طبیعت مشهور است.

میکولاخویلووی[Mykola Khvylovy]، وپلایت[Vaplite] و رنسانس فرهنگی دهه 1920

سقوط امپراطوری روسیه پس از جنگ جهانی اول، باعث لغو سانسور شدید حکومتی در اوکراین، تاسیس کشور اوکراین مستقل( هرچند برای مدتی کوتاه) و ملایمت و مدارای نسبی رژیم شوروی دردهه 1920 شد و این همه به پیدایش رنسانس عظیم ادبی و فعالیت‌های فرهنگی در اوکراین انجامید. انبوهی از نویسندگان و شاعران هویدا شدند. و با تشکیل ده‌ها گروه ادبی، چهره ادبی اوکراین را تغییر دادند. احتمالا شاخص ترین شخصیت فرهنگی که رهبر جریانات ادبی بود، میکولا خویلووی، نویسنده  نامدار، ناشر و بنیانگذار سازمان ادبی نخبگان با عنوان وپلایت(آکادمی آزاد ادبیات کارگری) بود. از اعضای این سازمان می توان از نویسندگان و شخصیت‌هایی نام برد همچون: نمایشنامه نویس نامدار میکولاکولیش[Mykola Kulish]، یوری یانووسکی[Yuri Yanovsky]، شاعر روشنفکر سمبولیست پاولو تچینا [Pavlo Tychyna]و نویسنده و شاعر آوانگارد مایک یوهانسن[Maik Yohansen] و نویسندگان و شاعرانی چون یوری یانووسکی [Yuri Yanovsky]، آرکادی لیوبچنکو[Arkadi Liubchenko] و میکو لا باژان[Mykola Bazhan]. رنسانس فرهنگی دهه 1920 اوکراین با ترورهای وحشتناک رژیم استالین در دهه 1930 سرکوب و نابود شد. خویلووی به عنوان اقدامی نمادین برای اعتراض شدید نسبت به قحطی ساختگی و عمدی رژیم استالین  و قتل عام مردم اوکراین و گسترش ترورهای سیاسی در سال 1933 خودکشی کرد. اکثر اعضای این گروه از جمله کولیش و یوهانسن، زندانی و اعدام شدند. دیگران از جمله تچینا مجبور شدند که تسلیم رژیم استالین و نویسنده سبک رئالیسم سوسیالیستی فرمایشی و مبلغ افکار استالین و حزب حاکم شوند. با تمام این احوال، در این دوران بسیار کوتاه آزادی خلاقیت ادبی، این نویسندگان توانستند آثار ادبی والا و ماندگار فراوانی پدید آورند.

میکولا کولیش(1937-1892 م)

مشهورترین نمایشنامه نویس اوکراین در قرن بیستم است. پس از مرگ مادرش، ‌بیش‌ترین بخش دوران کودکی را در یتیم خانه‌ها گذراند. در رشته تاریخ و فیلولوژی دردانشگاه اودسا تحصیل کرد اما تحصیلاتش با شروع جنگ جهانی اول ناتمام ماند. در نهضت استقلال طلبی  اوکراین (1920-1918) شرکت کرد و گروهی چریکی برای جنگ با ارتش داوطلبان روس در اوکراین جنوبی ترتیب داد. در 1924 با انجمن نویسندگان کارگری آشنا شد و در شهر خارکوف با دیگراعضای این انجمن بویژه خویلووی آشنا شد و تحت تاثیر او به فعالیت ادبی خود ادامه داد. بساری از نمایشنامه‌های او در آن زمان اجرا شد.

یوهانسن مایک(1937-1895م)

شاعر، مترجم، نظریه پرداز ادبی و زبانشناس متخصص زبان‌های اوکراینی و آلمانی است. تا سال 1917 آثار خود را به زبان‌های اوکراینی و آلمانی می نوشت و سپس یکی از اعضای بنیانگذار انجمن ویلایت شد و پس از از انحلال این انجمن توسط حکومت استالین در سال 1928، به فعالیت‌های ادبی خود در نشریات پرداخت. تنها عضو گروه وپلایت بود که با این درخواست همگانی مواجه شد ه انجمن ادبی مردمی تری تشکیل دهد. او این درخواست را نپذیرفت و به جای آن، گروه ادبی غیرسیاسی دیگری تاسیس کرد که فعالیت آن هم در سال 1930 ممنوع شد.

پاولو تچینا[Pavlo Tychyna](1967-1891 م )

شاعر نامدار اوکراینی، برنده مهم ترین حایزه‌های ادبی اتحاد جماهیر شوروی، دارای مناصب حکومتی و سیاسی مختلف و وزیر آموزش اوکراین بود. در دوران جوانی با روزنامه‌های گوناگون همکاری داشت. نخستین مجموعه شعرش به نام قرهنی‌های خورشیدی[Clarinets of the Sun] را در سال 1918 منتشر کرد. در این اثر، بنیان‌گذار نوع بی نظیری از سمبولیسم اوکراینی و سبک شخصی ادبی با عنوان کلارینتیسم[Clarinetism] است.

میکولا زروف و نئوکلاسیسم اوکراینی

هسته اصلی تشکیل دهنده نئوکلاسیسم اوکراین دهه 1920 عبارت بود از نویسندگانی چون: میکولا زروف، ماکسیم ریلسکی، پاولو فیلیپوویچ و میخاییلو داری خمارا. آن‌ها هرگز انجمنی رسمی تشکیل ندادند و برنامه مدون و خاصی ارائه نکردند اما علایق فرهنگی و زیبا شناختی مشترکی داشتند. عنوان این گروه از آنجا ناشی شد که آن‌ها از موضوعات و صور خیال قدیمی بهره می بردند و همچنین با مباحث داغ ادبی سالهای 1925 تا 1928 مخالف بودند.

نئوکلاسیک‌ها خودآگاهانه در پی خلق هنر فاخر بودند و هنر عامیانه، ادبیات تعلیمی، تبلیغاتی و مرامی را تحقیر می کردند. مخالفان آن‌هادر مقابل، گروه خود را از نویسندگانی شکل داده بودند که تحت حمایت کمونیست‌ها بودند و با اصل اصالت فایده به ادبیات مینگریستند و ادبیات واقعی را دارای هدف‌های سیاسی و اجتماعی مشخص می دانستند. این نوع نگرش به عنوان ابزاری برای تقویت و استحکام سلطه شوروی در اوکراین محسوب می شد. در دهه 1930 میکولا زروف، پاولو فلیپوویچ و خمارا میخاییلوف به اردوگاه‌های کار اجباری شوروی اعزام و کشته شدند. ماکسیم ریلسکی مجبور شد آثار رئالیست سوسیالیستی بنویسد و بورگارت به غرب گریخت و با نام مستعار یوری کلن به نویسندگی ادامه داد. سنت نئوکلاسیسم در بین شاعران مهاجر بویزه توسط برادر زروف، میخاییلو اورست ادامه یافت. این نهضت ضد رمانتیک و ضد فرهنگ عامه بود و طرفداران آن به مفاهیم جهانی می اندیشیدند و فرهنگ اوکراینی را بخشی از فرهنگ اروپای غربی می دانستند. شعرشان ویزگی‌هایی همچون تعادل، شکل پذیری صور خیال و نظم منطقی در پرداختن به موضوعات و سرایش داشت. مقصود نهایی ادبیات از نظر آنان نفس زیبایی بود، نه داشتن اهداف سیاسی و اجتماعی خاص و از پیش تعیین شده.

میکولا زروف (1937-1890م) شاعر، مترجم و تاریخ ادبیات نویس نامدار اوکراینی است. در دانشگاه کی یف در رشته فیلولوژی تحصیل کرد و استاد ادبیات اوکراینی در چند دانشگاه کی یف بود. فعالیت‌های ادبی او چه در عرصه شعر و چه در ترجمه در تناسب تمام با عقاید و نظریاتش بود. از آنجا که شاعری کلاسیک و پارناسین بود، رهبر نئوکلاسیسم اوکراین شد. او بر قالب شعری سانت و اشعار دوره الکساندری تمرکز کرد و اثار درخشانی پدید آورد. همچنین آثار متعددی از زبان لاتینی ترجمه کرد و نقدهای فراوانی بر ادبیات اوکراینی تحت سلطه شوروی مقالاتی درزمینه ترجمه‌های اذبی و مقدمه‌هایی بر مجموعه آثار کلاسیک اوکراینی نوشت. در سال 1935 دستگیر و به ده سال زندان در جزایر سولووتس ودر سال 1937 به اعدام محکوم شد.

نیز نگاه کنید به

مشاهیر ادبی روسیه؛ مشاهیر ادبی کانادا؛ مشاهیر ادبی کوبا؛ مشاهیر ادبی لبنان؛ مشاهیر ادبی تونس؛ مشاهیر ادبی افغانستان؛ معرفی برخی از شخصیت های مهم ادبیات کلاسیک چین؛ مشاهیر ادبی سنگال؛ مشاهیر ادبی آرژانتین؛ مشاهیر ادبی در مالی؛ مشاهیر ادبی در ساحل عاج؛ مشاهیر ادبی زیمبابوه؛ مشاهیر ادبی تایلند؛ مشاهیر ادبی اسپانیا؛ مشاهیر ادبی اردن؛ مشاهیر ادبی اتیوپی؛ مشاهیر ادبی سیرالئون؛ مشاهیر ادبی قطر.