ویژگی های روزنامه های اردن در ادوار مختلف: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).)
بدون خلاصۀ ویرایش
خط ۱: خط ۱:
'''ويژگي ها و خصوصيات روزنامه هاي [[اردن]] در عهد امارت (1921-1946)'''
'''ویژگی‌ها و خصوصیات روزنامه‌های اردن در عهد امارت (1921 تا 1946)'''


روزنامه هاي اين دوره بيش از هرچيز به انتشار اخبار و تحليل آن مي پرداختند؛ نقش زيادي در بيداري مردم در مقابل استعمار و صهيونيسم و آگاهي از مسائل ملي و قومي و وطني داشتند.
روزنامه‌های این دوره بیش از هرچیز به انتشار اخبار و تحلیل آن می‌پرداختند؛ نقش زیادی در بیداری مردم در مقابل استعمار و صهیونیسم و آگاهی از مسائل ملی و قومی و وطنی داشتند. میزان حجم موضوعات دو روزنامه الشرق العربی و الجزیره طی سال‌های 1921 تا 1946 به شرحی که در جدول دیده می‎‌شود:


ميزان حجم موضوعات دو روزنامه ''الشرق العربي و الجزيره'' طي سال هاي 1921-1946 به شرحي که در جدول ديده مي شود:
جدول شماره 11. میزان حجم موضوعات دو نشریه الشرق العربی و الجزیره طی سال های 1921 تا 1946
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''موضوعات'''
|موضوعات
|'''الشرق العربي'''
|الشرق العربی
'''4/6/1923 - 25/8/1924'''
1924/8/25 - 1923/6/4


'''ميلادي'''
میلادی
|'''الجزيره'''
|الجزیره
'''25/1 - 27/7/1946'''
1946/7/27 - 1946/1/25


'''ميلادي'''
میلادی
|-
|-
|اخبار
|اخبار
|6/50 درصد
|50/6 درصد
|79/34 درصد
|34/79 درصد
|-
|-
|تحليل
|تحلیل
|1/18 درصد
|18/1 درصد
|00/50 درصد
|50/00 درصد
|-
|-
|آگهي
|آگهی
|2/13 درصد
|13/2 درصد
|88/8 درصد
|88/8 درصد
|}(99)
|}<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 105</ref>


'''خلاصه ويژگي هاي روزنامه هاي مرحله اول (قبل از استقلال، 1921- 1946):'''
'''خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌های مرحله اول (قبل از استقلال 1921 تا 1946)'''


- روزنامه هاي دولتي راه را براي ظهور روزنامه هاي خصوصي هموار کردند.
* روزنامه‌های دولتی راه را برای ظهور روزنامه‌های خصوصی هموار کردند؛
* بزرگترین روزنامه‌نگاران [[اردن]] یا مردان عربی بودند که از کشورهای مجاور به [[اردن]] آمده بودند یا روزنامه‌نگارانی که در کشورهای خود امکان انتشار نداشتند که همگی سهم قابل‌توجهی در بنای جنبش مطبوعاتی [[اردن]] ایفا کردند؛
* بیشتر این روزنامه‌ها هفتگی یا دوهفته یک بار یا یک روز در میان منتشر می‌شدند، به جز روزنامه «الجزیره» که به مدت یک ماه هرروز منتشر می‌شد؛
* این روزنامه‌ها به دلایل مادی یا سیاسی دارای عمر کوتاهی بودند؛
* این روزنامه‌ها در کنار اخبار سیاسی و اجتماعی، به نشر ادبیات، شعر، قصه و مقاله می‌پرداختند؛
* شمارگان آن‌ها از دو یا سه هزار نسخه فراتر نمی‌رفت، به جز دهه چهل افزایش قابل‌توجهی یافت<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 108</ref>.


- بزرگترين روزنامه نگاران اردن يا مردان عربي بودند که از کشورهاي مجاور به اردن آمده بودند يا روزنامه نگاراني که در کشورهاي خود امکان انتشار نداشتند که همگي سهم قابل توجهي در بناي جنبش مطبوعاتي اردن ايفا کردند.


- بيشتر اين روزنامه ها هفتگي يا دوهفته يک بار يا يک روز در ميان منتشر مي شدند، به جز روزنامه «الجزيره» که به مدت يک ماه هرروز منتشر مي شد.
'''روزنامه‌های پس از استقلال (1946 تا 1970)'''


- اين روزنامه ها به دلايل مادي يا سياسي داراي عمر کوتاهي بودند.
اعلام استقلال [[اردن]] در تاریخ 25 ایار 1946 رخ داد که متعاقب آن قانون اساسی سال1947 جانشین قانون اساسی سال 1928 شد. احزابی ظهور کردند. نیروهای نظامی در جنگ فلسطین ضد‌صهیونیسم شرکت کردند و فلسطینیان زیادی به [[اردن]] مهاجرت نمودند. قانون اساسی جدید در سال 1952 تصویب شد که تاکنون نیز پابرجاست. در دهه شصت (در سال 1967) جنگ حزیران اتفاق افتاد و احزاب روزنامه‌هایی برای خود منتشر ساختند<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 111</ref>. در این مرحله روزنامه‌های روزانه و هفتگی و روزنامه‌های احزاب زیادی منتشر شدند. و روزنامه‌های ادبی و مدرسه‌ای و فلسطینی ظهور کردند. در سال 1947 مجموعه‌ای از روزنامه‌ها ظهور کردند که برخی از آن‌ها مربوط به بخش خصوصی و برخی حزبی بودند<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 112</ref>. از مهم‌ترین روزنامه‌های خصوصی این دوره، روزنامه النسر به دبیری صبحی جلال القطب بود که اولین بار در سال 1947 منتشر شد. در ابتدا هفتگی بود و سپس روزانه شد و در 6 حزیران 1950 متوقف شد<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 112</ref>.


- اين روزنامه ها در کنار اخبار سياسي و اجتماعي، به نشر ادبيات، شعر، قصه و مقاله مي پرداختند.
از دیگر روزنامه‌های خصوصی این دوره می‌توان روزنامه العهد به دبیری سلیمان نابلسی نام برد. این روزنامه سیاسی و اجتماعی در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد و تنها 30 شماره از آن منتشر شد<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 114</ref>. هم‌چنین روزنامه الحق به دبیری سعد جمعه در چهار صفحه در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 115</ref>.


- شمارگان آنها از دو يا سه هزار نسخه فراتر نمي رفت، به جز دهه چهل افزايش قابل توجهی يافت.(100)
'''روزنامه‌های حزبی و هفتگی'''


'''روزنامه هاي پس از استقلال (1946-1970):'''
به دنبال استقلال [[اردن]]، حکومت به دو حزب برای تجربه دموکراسی اجازه فعالیت داد؛ حزب «النهضــة العربیه» و حزب «الشعب الاردنی». حزب «الشعب الاردنی» یک روزنامه و حزب «النهضــة العربیه» دو روزنامه منتشر کرد؛ یکی روزنامه الجهاد که در سال 1947 منتشر شد و صاحب امتیاز آن غازی خیر و سپس‌ هانی خیر و سردبیرش نظمی عبدالهادی بود. این روزنامه در پایان سال اول متوقف شد. هدف از انتشار آن ارائه مبادی و اصول حزب بود<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 116</ref>. دیگری روزنامه النهضــة بود که از حزیران 1949 تاپایان آب 1950 به شکل روزانه منتشر شد. صاحب امتیاز آن اسماعیل بلبیسی و سردبیرش اکرم خالدی و سپس معتصم بلبیسی بود<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 117</ref>.


اعلام استقلال اردن در تاريخ 25 ايار 1946 رخ داد که متعاقب آن قانون اساسي سال1947 جانشين قانون اساسي سال 1928 شد. احزابي ظهور کردند. نيروهاي نظامي در جنگ فلسطين ضد صهيونيسم شرکت کردند و فلسطينيان زيادي به اردن مهاجرت نمودند. قانون اساسي جديد در سال 1952 تصويب شد که تاکنون نيز پابرجاست. در دهه شصت (در سال 1967) جنگ حزيران اتفاق افتاد و احزاب روزنامه هايي براي خود منتشر ساختند.(101)
میزان حجم موضوعات روزنامه‌های المنار و الجهاد و فلسطین در طی این دوره (1946 تا 1970) به شرحی است که در جدول مشاهده می‎‌شود:


در اين مرحله روزنامه هاي روزانه و هفتگي و روزنامه هاي احزاب زيادي منتشر شدند. و روزنامه هاي ادبي و مدرسه اي و فلسطيني ظهور کردند. در سال 1947 مجموعه اي از روزنامه ها ظهور کردند که برخي از آنها مربوط به بخش خصوصي و برخي حزبي بودند. (102)
جدول شماره 12. میزان حجم موضوعات روزنامه‌های المنار و الجهاد و فلسطین طی سال های 1946 تا 1970
 
از مهم ترين روزنامه هاي خصوصي اين دوره، روزنامه ''النسر'' به دبيري صبحي جلال القطب بود که اولين بار در سال 1947 منتشر شد. در ابتدا هفتگي بود و سپس روزانه شد و در 6 حزيران 1950 متوقف شد. (103)
 
از ديگر روزنامه هاي خصوصي اين دوره مي توان روزنامه ''العهد'' به دبيري سليمان نابلسي نام برد. اين روزنامه سياسي و اجتماعي در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد و تنها 30 شماره از آن منتشر شد. (104)
 
هم چنين روزنامه ''الحق'' به دبيري سعد جمعه در چهار صفحه در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد. (105)
 
'''روزنامه هاي حزبي و هفتگي:'''
 
به دنبال استقلال اردن، حکومت به دو حزب براي تجربه دموکراسي اجازه فعاليت داد؛ حزب «النهضــة العربيه» و حزب «الشعب الاردني». حزب «الشعب الاردني» يک روزنامه و حزب « النهضــة العربيه» دو روزنامه منتشر کرد؛ يکي روزنامه ''الجهاد'' که در سال 1947 منتشر شد و صاحب امتياز آن غازي خير و سپس هاني خير و سردبيرش نظمي عبدالهادي بود. اين روزنامه در پايان سال اول متوقف شد. هدف از انتشار آن ارائه مبادي و اصول حزب بود. (106)
 
ديگري روزنامه ''النهضــة'' بود که از حزيران 1949 تاپايان آب 1950 به شکل روزانه منتشر شد. صاحب امتياز آن اسماعيل بلبيسي و سردبيرش اکرم خالدي و سپس معتصم بلبيسي بود. (107)
 
ميزان حجم موضوعات روزنامه هاي ''المنار'' و ''الجهاد'' و ''فلسطين'' در طي اين دوره (1946-1970) به شرحي است که در جدول مشاهده مي شود:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''موضوعات روزنامه ها'''
|موضوعات روزنامه‌ها
|'''المنار'''
|المنار
|'''الجهاد'''
|الجهاد
|'''فلسطين'''
|فلسطین
|-
|-
|اخبار
|اخبار
|96/46 درصد
|46/96 درصد
|00/43 درصد
|43/00 درصد
|08/43 درصد
|43/08 درصد
|-
|-
|تحليل
|تحلیل
|34/11 درصد
|11/34 درصد
|00/4 درصد
|4/00 درصد
|69/15 درصد
|15/69 درصد
|-
|-
|آگهي
|آگهی
|77/33 درصد
|33/77 درصد
|00/39 درصد
|39/00 درصد
|49/25 درصد
|25/49 درصد
|-
|-
|ادبيات
|ادبیات
|84/1 درصد
|1/84 درصد
|10/00 درصد
|00/10 درصد
|19/00 درصد
|00/19 درصد
|}
|}


این جدول نشان می‌دهد که اخبار بخش اعظم موضوعات این روزنامه‌ها را به خود اختصاص داده است و ادبیات بخش کمی را داراست<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 136</ref>.


اين جدول نشان مي دهد که اخبار بخش اعظم موضوعات اين روزنامه ها را به خود اختصاص داده است و ادبيات بخش کمي را داراست. (108)
'''خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌های مرحله دوم ( 1946 تا 1970)'''
 
'''خلاصه ويژگي هاي روزنامه هاي مرحله دوم (1946-1970):'''
 
- در اين مرحله بيشتر روزنامه ها روزانه شدند .
 
- روزنامه ها فقط در پايتخت به چاپ نمي رسيد بلکه قدس به مرکز اصلي انتشار روزنامه ها مبدل شد.


- قوانين 1953و1955 به روزنامه هاي با عقايد وگرايش ها و جريانات مختلف اجازه ظهور مي داد.
* در این مرحله بیشتر روزنامه‌ها روزانه شدند؛
* روزنامه‌ها فقط در پایتخت به چاپ نمی‌رسید بلکه قدس به مرکز اصلی انتشار روزنامه‌ها مبدل شد؛
* قوانین 1953 و 1955 به روزنامه‌های با عقاید وگرایش‌ها و جریانات مختلف اجازه ظهور می‌داد؛
* این دوره با آزادی فکر و بیان به ویژه در دهه پنجاه شناخته می‎‌شود<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 137</ref>؛
* قانون جدید مطبوعات در سال 1967 صادر شد که به وخامت وضع مطبوعات انجامید و مجلس اجازه اجرای آن را نداد؛
* اخبار به موضوع اصلی روزنامه‌ها تبدیل شد<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 138</ref>؛
* اولین روزنامه [[اردن]] به زبان انگلیسی در این دوره منتشر شد؛
* مجلات متعددی از سوی نهادهای دولتی و گروه‌های اجتماعی به طبع رسید<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 139</ref>.


- اين دوره با آزادي فکر و بيان به ويژه در دهه پنجاه شناخته مي شود. (109)
'''روزنامه‌های مرحله سوم ( 1971 تا 1989)'''


- قانون جديد مطبوعات در سال 1967 صادر شد که به وخامت وضع مطبوعات انجاميد و مجلس اجازه اجراي آن را نداد.
در این مرحله مطبوعات تابع قانون 1973 شدند؛ قانونی همانند قانون 1967 که شرط انتشار روزنامه‌های روزانه را سرمایه 10 هزار دینار و برای روزنامه‌های هفتگی نیز سرمایه 3 هزار دینار تعیین می‌کرد. سه روزنامه الدستور و الرأی و صوت الشعب در کنار روزنامه الاردن نقش مهمی در این مرحله ایفا کردند. تنوع موضوعات در روزنامه‌های این دوره ( 1971 تا 1989) به میزانی است که در جدول مشاهده می‎‌شود:


- اخبار به موضوع اصلي روزنامه ها تبديل شد. (110)
جدول شماره 13. تنوع موضوعات در روزنامه‌های مرحله سوم ( 1971 تا 1989) اردن
 
- اولين روزنامه اردن به زبان انگليسي در اين دوره منتشر شد.
 
- مجلات متعددي از سوي نهادهاي دولتي و گروه هاي اجتماعي به طبع رسيد. (111)
 
'''روزنامه هاي مرحله سوم (1971-1989):'''
 
در اين مرحله مطبوعات تابع قانون 1973شدند؛ قانوني همانند قانون 1967 که شرط انتشار روزنامه هاي روزانه را سرمايه 10 هزار دينار و براي روزنامه هاي هفتگي نيز سرمايه 3 هزار دينار تعيين مي کرد.
 
سه روزنامه ''الدستور'' و ''الرأي'' و ''صوت الشعب'' در کنار روزنامه ''الاردن'' نقش مهمي در اين مرحله ايفا کردند. (112)
 
تنوع موضوعات در روزنامه هاي اين دوره (1971-1989) به ميزاني است که در جدول مشاهده مي شود:
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''موضوعات'''
|موضوعات
|'''المنار'''
|المنار
|'''الجهاد'''
|الجهاد
|'''فلسطين'''
|فلسطین
|'''الدفاع'''
|الدفاع
|'''الدستور'''
|الدستور
|'''الاخبار'''
|الاخبار
|'''الراي'''
|الرای
|-
|-
|اخبار
|اخبار
خط ۱۳۵: خط ۱۱۵:
|34.70 درصد
|34.70 درصد
|-
|-
|تحليل
|تحلیل
|11.34 درصد
|11.34 درصد
|00 و 4 درصد
|00 و 4 درصد
خط ۱۴۴: خط ۱۲۴:
|17.35 درصد
|17.35 درصد
|-
|-
|آگهي
|آگهی
|33.77 درصد
|33.77 درصد
|39.00 درصد
|39.00 درصد
خط ۱۵۳: خط ۱۳۳:
|25.30 درصد
|25.30 درصد
|-
|-
|عکس و نقاشي
|عکس و نقاشی
|4.33 درصد
|4.33 درصد
|9.60 دردصد
|9.60 دردصد
خط ۱۶۲: خط ۱۴۲:
|6.5 درصد
|6.5 درصد
|-
|-
|سرگرمي
|سرگرمی
|0.87 درصد
|0.87 درصد
|3.00 دردصد
|3.00 دردصد
خط ۱۷۱: خط ۱۵۱:
|5.15 درصد
|5.15 درصد
|-
|-
|ادبيات
|ادبیات
|1.84 درصد
|1.84 درصد
|0.10 درصد
|0.10 درصد
خط ۱۹۷: خط ۱۷۷:
|100 درصد
|100 درصد
|100 درصد
|100 درصد
|}(113)
|}<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 160</ref>
 
'''خلاصه ويژگي هاي روزنامه ها در اين دوره (1971-1989)'''


- اخبار موضوع اصلي اين روزنامه ها را تشکيل مي داد.
خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌ها در این دوره (1971 تا 1989)


- مطبوعات به بيان درد ها و رنج هاي مردم و زندگي آنان پرداختند.
* اخبار موضوع اصلی این روزنامه‌ها را تشکیل می‌داد؛
* مطبوعات به بیان درد‌ها و رنج‌های مردم و زندگی آنان پرداختند؛
* گرایش به رمز و نماد در بیان گسترش یافت؛
* روزنامه‌ها رشد اقتصادی فزاینده داشتند به طوری که سرمایه آن‌ها به میلیون دینار رسید؛
* روزنامه‌ها تابع قانون 1973 شدند؛ قانونی که همانند قانون 1967 سختگیر بود و مجلس آن را در عمل عقیم کرده بود؛
* روزنامه‌های روزانه انتشار گسترده‌ای یافتند به گونه‌ای که شمارگان سه روزنامه اصلی الدستور، الرأی و صوت الشعب به دویست هزار نسخه رسید و تعداد خوانندگان شان افزایش یافت؛
* میزان آگهی‌های این روزنامه‌ها افزایش یافت به طوری که 45 درصد حجم آن‌ها را اشغال می‌کرد و به آن‌ها استقلال مالی می‌بخشید<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 161</ref>؛
* تعداد صفحات آن‌ها به 30-20 صفحه افزایش یافت؛


- گرايش به رمز و نماد در بيان گسترش یافت.
* علاوه بر [[اردن]]، در خارج از [[اردن]] نیز انتشار یافتند؛
* برای نشر اخبار از خبرگزاری‌های عربی و جهانی کمک می‌گرفتند<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 162</ref>.


- روزنامه ها رشد اقتصادي فزاينده داشتند به طوري که سرمايه آنها به ميليون دينار رسيد.
'''روزنامه‌ها در سایه آزادی‌های نسبی که پس از آغاز [[بهار عربی]] در اردن یافتند (1989 تا 1997)'''


- روزنامه ها تابع قانون 1973شدند؛ قانوني که همانند قانون 1967سختگير بود و مجلس آن را در عمل عقيم کرده بود.
هشتم تشرین دوم از سال 1989 همیشه در ذهن مردم اردن می ماند؛ در این تاریخ انتخابات مجلس نمایندگان انجام گرفت که احزاب اردنی در آن مشارکت کردند و دوره جدیدی در تاریخ سیاسی [[اردن]] آغاز شد. در این دوره آزادی نسبی بیان تحقق یافت و در سال 1993 قانون جدید مطبوعات صادر شد. این قانون به مطبوعات اجازه می‌داد تا درصورتی که حکومت تصمیمی مخالف با آزادی آن‌ها بگیرد بتوانند اعتراض کنند<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 168</ref>.


- روزنامه هاي روزانه انتشار گسترده اي يافتند به گونه اي که شمارگان سه روزنامه اصلي ''الدستور''، ''الرأي'' و ''صوت الشعب'' به دويست هزار نسخه رسيد و تعداد خوانندگان شان افزايش يافت.
در سایه این فضای نسبتاً باز و قانون 1993، مطبوعات هفتگی و روزانه متنوع و متعددی ظهور کردند؛ برخی مستقل و برخی دیگر وابسته به احزاب بودند. هم‌چنین دو روزنامه الدستور و الرأی به کار خود ادامه دادند و انتشار گسترده‌ای یافتند<ref>فرهنگ، خلاقیت و بازار: گزارش جهانی فرهنگ 1378/ 1998/ نویسنده گروه نویسندگان؛ ترجمه گروه مترجمان. تهران: کمیسیون ملی یونسکو در ایران،مرکز انتشارات، 1379، ص. 666</ref>. در سال‌های اولیه دموکراسی، آزادی‌های فراوانی به مطبوعات اردنی داده شد<ref>برگرفته از<nowiki/>https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 9</ref>. هم زمان با شکوفایی مطبوعات روزنامه‌های خصوصی و غیر دولتی متعددی پدید آمد و رقابت شدیدی بین روزنامه‌های دولتی و غیر‌دولتی بوجود آمد؛ روزنامه‌های خصوصی بیشتر به موضوع آزادی می‌پرداختند؛ موضوعی که روزنامه‌های دولتی کمتر به آن بها می‌دادند.


- ميزان آگهي هاي اين روزنامه ها افزايش يافت به طوري که 45 درصد حجم آنها را اشغال مي کرد و به آنها استقلال مالي مي بخشيد. (114)
همچنین روزنامه‌های خصوصی سعی می‌کردند تا نظرات گروه‌های مختلف سیاسی را ارائه دهند و در این زمینه نقشی اساسی ایفا می‌کردند و در تلاش بودند تا فساد موجود در بخش‌های مختلف جامعه را نشان دهند؛ به این ترتیب که در صفحات اول خود مقالاتی را به چاپ می‌رساندند که فساد مسئولان بزرگ و کوچک جامعه را بیان می‌کرد. در این برهه روزنامه‌های خصوصی مسائلی مانند تعدد زوجات را که مردم به دانستن آن‌ها علاقه نشان می‌دادند و موضوعاتی را که اختلاف برانگیز بود، به آسانی چاپ می‌کردند. هم‌چنین برای بالا بردن حجم فروش، داستان‌هایی را منتشر می‌کردند که روزنامه‌های دولتی نمی‌توانستند به چاپ برسانند<ref>برگرفته از<nowiki/>https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص.  10</ref>.


- تعداد صفحات آنها به20-30 صفحه افزايش يافت.
'''دوره 1997 تا 2000'''


- علاوه بر اردن، در خارج از اردن نيز انتشار يافتند.
در این دوره آزادی مطبوعات به پایان رسید و دولت [[اردن]] با این اعتقاد که مطبوعات خطری برای تصویر [[اردن]] و امنیت قومی و اخلاق عمومی هستند، حملات زیادی را ضد‌ مطبوعات انجام داد<ref>برگرفته از<nowiki/>https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10</ref>. اولین شکست در ایار 1997 متوجه روزنامه‌ها شد؛ زمانی که دولت عبدالسلام المجالی قانون جدید موقت مطبوعات را تصویب کرد که به دنبال آن 13 روزنامه توقیف شد. این قانون در سال 1998 به تصویب رسید. قانونی که موجی از انتقادات داخلی و بین‌المللی را به همراه داشت. با آمدن [[ملک عبدالله دوم]] اصلاحاتی در این قانون صورت گرفت ولی به طور کلی همان قانون سال 1998 به قوت خود باقی ماند<ref>برگرفته از<nowiki/>https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10</ref>.


- براي نشر اخبار از خبرگزاري هاي عربي و جهاني کمک مي گرفتند. (115)
پیش از آزادی نسبی که منجر به پیدایش احزاب شد، صرفا چهار روزنامه نیمه رسمی به نام‌های الدستور، الرأی، الشعب و جوردن تایمز و چند هفته نامه چون شیخان و الدواء منتشر می‌شد. روزنامه الرأی و الدستور فلسطینی الاصل بودند و در کرانه باختری تحت نام‌های الدفاع و الجهاد منتشر می‌شدند، ولی در حال حاضر در پایتخت [[اردن]] چاپ می‌شوند که در جدول روزنامه‌ها هنوز صدرنشین می‌باشند. این روزنامه‌ها به شکل سهامی اداره می‌شوند و دولت 25 تا 35 درصد در آن‌ها سهیم است. در سال‌های اخیر به روزنامه‌های مذکور روزنامه اقتصادی الاسواق افزوده شده است<ref>پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت بین الملل، مرکز بین‌المللی تبلیغ، ص. 59</ref>. در خصوص تیراژ گفته می‎‌شود برخی روزنامه‌ها تا 65 هزار نسخه تیراژ دارند که در مقایسه با جمعیت شش میلیونی [[اردن]] به نظر می‌رسد استقبال مردم از جراید قابل توجه می‌باشد.


'''روزنامه ها در سايه آزادي هاي نسبي که پس از آغاز بهار عربي در اردن يافتند (1997 - 1989):'''
حجم مقاله‌ها و تحلیل‌های موجود در این جراید به حدی است که در هر یک از آنان بین 5 تا 15 مقاله مستدل و غیر ترجمه‌ای مشاهده می‎‌شود؛ این مقالات عمدتا در خصوص اوضاع داخلی [[اردن]]، اسرائیل، نیروی ملی، فلسطین، عراق، [[مصر]] و کشورهای حوزه خلیج فارس است. مقالاتی نیز در خصوص سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مشاهده می‎‌شود که متاثر از تبلیغات منفی جهانی و به ویژه بیانیه‌های سازمان مجاهدین و حمایت‌های مالی آن‌هاست. البته تجارب سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مطبوعات محلی نشان داده است که در صورت ارائه حقایق و تغذیه مستمر اصحاب جراید، تریبون‌های بسیاری برای آن‌ها وجود دارد هرچند در نوع خود اقدامی ظریف تلقی می‎‌شود. از سوی دیگر باید اضافه کرد مطبوعات [[اردن]] همانند مطبوعات غربی غالبا از دو ابزار خبر و تصاویر غیراخلاقی و تبلیغات تجاری استفاده می‌کنند تا بتوانند تیراژ خود را افزایش دهند. برخی دیگر نیز از سوی احزاب یا کشورهای همسایه تغذیه مالی می‌شوند تا جهت‌گیری سیاسی خاصی را دنبال کنند<ref>پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت بین الملل، مرکز بین‌المللی تبلیغ، ص. 60</ref>.


هشتم تشرين دوم از سال 1989 هميشه در ذهن مردم اردن مي ماند؛ در اين تاريخ انتخابات مجلس نمايندگان انجام گرفت که احزاب اردني در آن مشارکت کردند و دوره جديدي در تاريخ سياسي اردن آغاز شد. در اين دوره آزادي نسبي بيان تحقق يافت و در سال 1993 قانون جديد مطبوعات صادر شد. (116) اين قانون به مطبوعات اجازه مي داد تا درصورتي که حکومت تصميمي مخالف با آزادي آنها بگيرد بتوانند اعتراض کنند.(117)
بر اساس آمار [https://www.unesco.org/en یونسکو] برای هر یک میلیون نفر شهروند اردنی در سال 2000 تنها یک عنوان روزنامه و در سال 2004 تنها 0/7 عنوان روزنامه وجود داشته است. بر همین اساس رقم نماینده آزادی مطبوعات در سال 2008 به ترتیب 63 و 36 نشان داده شده است؛ گفتنی است که رقم اخیر نسبت معکوس با آزادی مطبوعات دارد؛ این رقم در کره شمالی 96/5 و در آمریکای شمالی و کانادا به ترتیب 8 و 3/3 امده است<ref>World Report, investing in cultural diversity and intercultural dialogue, United Nations Educational, (UNESCO) 332-2009)</ref>. اما مطابق آخرین آمار اداره آمار [[اردن]] کم و کیف وضعیت نشر مطبوعات در سال 2013 بدین شرح است:


در سايه اين فضای نسبتاً باز و قانون 1993، مطبوعات هفتگي و روزانه متنوع و متعددي ظهور کردند؛ برخي مستقل و برخي ديگر وابسته به احزاب بودند. هم چنين دو روزنامه ''الدستور'' و ''الرأي'' به کار خود ادامه دادند و انتشار گسترده اي يافتند. (118)
جدول شماره 14. آمار اداره آمار [[اردن]] کم و کیف وضعیت نشر مطبوعات در سال 2013
 
در سال هاي اوليه دموکراسي، آزادي هاي فراواني به مطبوعات اردني داده شد. (119) هم زمان با شکوفايي مطبوعات روزنامه هاي خصوصي و غير دولتي متعددي پديد آمد و رقابت شديدي بين روزنامه هاي دولتي و غير دولتي بوجود آمد؛ روزنامه هاي خصوصي بيشتر به موضوع آزادي مي پرداختند؛ موضوعي که روزنامه هاي دولتي کمتر به آن بها مي دادند.
 
همچنين روزنامه هاي خصوصي سعي مي کردند تا نظرات گروه هاي مختلف سياسي را ارائه دهند و در اين زمينه نقشي اساسي ايفا مي کردند و در تلاش بودند تا فساد موجود در بخش هاي مختلف جامعه را نشان دهند؛ به اين ترتيب که در صفحات اول خود مقالاتي را به چاپ مي رساندند که فساد مسوولان بزرگ و کوچک جامعه را بيان مي کرد.
 
در اين برهه روزنامه هاي خصوصي مسائلي مانند تعدد زوجات را که مردم به دانستن آنها علاقه نشان مي دادند و موضوعاتي را که اختلاف برانگيز بود، به آساني چاپ مي کردند. هم چنين براي بالا بردن حجم فروش، داستان هايي را منتشر مي کردند که روزنامه هاي دولتي نمي توانستند به چاپ برسانند. (120)
 
'''دوره 1997-2000:'''
 
در اين دوره آزادي مطبوعات به پايان رسيد و دولت اردن با اين اعتقاد که مطبوعات خطري براي تصوير اردن و امنيت قومي و اخلاق عمومي هستند، حملات زيادي را ضد مطبوعات انجام داد. (121)
 
اولين شکست در ايار 1997 متوجه روزنامه ها شد؛ زماني که دولت عبدالسلام المجالي قانون جديد موقت مطبوعات را تصويب کرد که به دنبال آن 13 روزنامه توقيف شد. اين قانون در سال 1998 به تصويب رسيد. قانوني که موجي از انتقادات داخلي و بين المللي را به همراه داشت. با آمدن [[ملک عبدالله دوم]] اصلاحاتي در اين قانون صورت گرفت ولي به طور کلي همان قانون سال 1998 به قوت خود باقي ماند.(123)
 
پيش از آزادي نسبي كه منجر به پيدايش احزاب شد، صرفا چهار روزنامه نيمه رسمي به نام هاي ''الدستور، الرأي، الشعب و جوردن تايمز'' و چند هفته نامه چون ''شيخان و الدواء'' منتشر مي شد. روزنامه ''الرأي'' و ''الدستور'' فلسطيني الاصل بودند و در كرانه باختري تحت نام هاي ''الدفاع'' و ''الجهاد'' منتشر مي شدند، ولي در حال حاضر در پايتخت اردن چاپ مي‌شوند که در جدول روزنامه ها هنوز صدرنشين مي باشند. اين روزنامه ها به شكل سهامي اداره مي شوند و دولت 25 تا 35 درصد در آنها سهيم است. در سال هاي اخير به روزنامه هاي مذكور روزنامه اقتصادي ''الاسواق'' افزوده شده است.(124) در خصوص تيراژ گفته مي شود برخي روزنامه ها تا 65 هزار نسخه تيراژ دارند که در مقايسه با جمعيت شش ميليوني اردن به نظر می‌رسد استقبال مردم از جرايد قابل توجه مي باشد.
 
حجم مقاله ها و تحليل هاي موجود در اين جرايد به حدي است كه در هر يك از آنان بين 5 تا 15 مقاله مستدل و غير ترجمه اي مشاهده مي شود؛ اين مقالات عمدتا در خصوص اوضاع داخلي اردن، اسرائيل، نيروي ملي، فلسطين، عراق، [[مصر]] و كشورهاي حوزه خليج فارس است. مقالاتي نيز در خصوص سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران مشاهده مي شود كه متاثر از تبليغات منفي جهاني و به ويژه بيانيه هاي سازمان مجاهدين و حمايت هاي مالي آنهاست. البته تجارب سفارت جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با مطبوعات محلي نشان داده است كه در صورت ارائه حقايق و تغذيه مستمر اصحاب جرايد، تريبون هاي بسياري براي آنها وجود دارد هرچند در نوع خود اقدامي ظريف تلقي مي شود. از سوي ديگر بايد اضافه كرد مطبوعات اردن همانند مطبوعات غربي غالبا از دو ابزار خبر و تصاوير غيراخلاقي و تبليغات تجاري استفاده مي كنند تا بتوانند تيراژ خود را افزايش دهند. برخي ديگر نيز از سوي احزاب يا كشورهاي همسايه تغذيه مالي مي شوند تا جهت گيري سياسي خاصي را دنبال كنند. (125)
 
بر اساس آمار يونسکو براي هر يک ميليون نفر شهروند اردني در سال 2000 تنها يک عنوان روزنامه و در سال 2004 تنها 7/0 عنوان روزنامه وجود داشته است. بر همين اساس رقم نماينده آزادي مطبوعات در سال 2008 به ترتيب 63 و 36 نشان داده شده است؛ گفتني است که رقم اخير نسبت معکوس با آزادي مطبوعات دارد؛ اين رقم در کره شمالي 5/96 و در آمريکاي شمالي و [[کانادا]] به ترتيب 8 و 3/3 امده است. (126) اما مطابق اخرين آمار اداره آمار اردن کم وکيف وضعيت نشر مطبوعات در سال 2013 بدين شرح است.
{| class="wikitable"
{| class="wikitable"
|'''نشريات'''
|نشریات
|'''مجموع'''
|مجموع
|'''روزنامه'''
|روزنامه
|'''هفتگي'''
|هفتگی
|'''ماهنامه'''
|ماهنامه
|'''فصلنامه'''
|فصلنامه
|-
|-
|'''روزنامه'''
|روزنامه
|
|
|
|
خط ۲۵۹: خط ۲۲۷:
|
|
|-
|-
|روزنامه سياسي
|روزنامه سیاسی
|51
|51
|9
|9
خط ۲۶۶: خط ۲۳۴:
|4
|4
|-
|-
|رزونامه حزبي
|رزونامه حزبی
|18
|18
|0
|0
خط ۲۷۳: خط ۲۴۱:
|3
|3
|-
|-
|'''مجلات و ادواري ها'''
|مجلات و ادواری ها
|
|
|
|
خط ۲۹۴: خط ۲۶۲:
|40
|40
|-
|-
|نظامي - پليسي
|نظامی - پلیسی
|0
|0
|0
|0
خط ۳۰۸: خط ۲۷۶:
|2
|2
|-
|-
|فرهنگ و تحصيلي
|فرهنگ و تحصیلی
|66
|66
|0
|0
خط ۳۱۵: خط ۲۸۳:
|32
|32
|-
|-
|مذهبي
|مذهبی
|10
|10
|0
|0
خط ۳۲۲: خط ۲۹۰:
|3
|3
|-
|-
|علمي
|علمی
|45
|45
|0
|0
خط ۳۲۹: خط ۲۹۷:
|35
|35
|-
|-
|مالي
|مالی
|0
|0
|0
|0
خط ۳۳۶: خط ۳۰۴:
|0
|0
|-
|-
|الجهادجهانگردي
|الجهادجهانگردی
|12
|12
|0
|0
خط ۳۴۹: خط ۳۱۷:
|211
|211
|197
|197
|}(127)
|}<ref>Year Book 2013, Department of statistics, p. 203</ref>
 
'''قانون مطبوعات سال 1997:'''
 
در 17مي 1997 عبدالسلام المجالي قانون موقت مطبوعات را ارائه نمود که براساس آن ميزان مساهمت و مشارکت دولت در مطبوعات که 30 درصد کاهش يافته بود، را لغو مي‌کرد. طبق اين قانون ميزان جريمه مطبوعات از 1000دينار به 15000 دينار و در شديدترين حالت به 50.000 دينار افزايش پيدا مي کرد. هم چنين هر گونه اخبار و تحليل و توضيح و کاريکاتوري که به اخلاق عمومي و وحدت ملي و دين و دستگاه هاي امنيتي و رؤساي دولت و خانواده پادشاهي مي پرداخت، مشمول مجازات مي شد. (128)
 
تحولاتي که پس از کشته شدن 7 دانش آموز اسرائيلي به دست احمد دقامسه در مارس 1997 اتفاق افتاد سهم زيادي در تصويب اين قانون داشت. بدين ترتيب دوماه بعد قانون مطبوعات تصويب شد که اعتراضات زيادي را به دنبال داشت.
 
صدور اين قانون سبب تظا[[هرات]] اصحاب رسانه شد که با زخمي و زنداني شدن شماري از اصحاب رسانه و شکسته شدن دوربين ها پايان يافت.(129)
 
براساس اين قانون، مطبوعات هفتگي مجبور بودند که ميزان سرمايه خود را از 15000 دينار به 300.000 دينار افزايش دهند. از آنجا که تهيه اين ميزان سرمايه کار دشواري بود سبب سقوط بسياري از مطبوعه ها يکي پس از ديگري شد.
 
در پي تصويب اين قانون دولت اردن اقدام به توقيف ''الصياد، الحياة، البلاد، صوت المراة، الامــة، الحدث، حوادث الساعــة، الميثاق، الاردن و طريق المستقبل'' کرد.
 
تا سال 1998 که دادگاه عالي عدالت رأي به عدم اجراي قانون مطبوعات 1997 داد، هيچ مطبوعه ديگري به عرصه مطبوعات نپيوست.(130)
 
'''قانون مطبوعات سال 1998:'''


در 26 ''يناير'' 1998 دادگاه عالي عدالت رأي به عدم اجراي قانون موقت مطبوعات 1997 داد. اين تغييرات که مستند به ماده 94 قانون اساسي بود و در غياب پارلمان بر روي قانون 1993 اعمال شد مورد قبول دادگاه واقع نگرديد.(131)
'''قانون مطبوعات سال 1997'''


در آن زمان فاروق کيلاني رئيس دادگاه، قوانين جديدي تدوين و بين قضات پخش کرد که با مخالفت ملک حسين روبرو شد ولي پس از اعتراضات شديد اصحاب رسانه به ناچار آنها را در ظاهر پذيرفت.
در 17می 1997 عبدالسلام المجالی قانون موقت مطبوعات را ارائه نمود که براساس آن میزان مساهمت و مشارکت دولت در مطبوعات که 30 درصد کاهش یافته بود، را لغو می‌کرد. طبق این قانون میزان جریمه مطبوعات از 1000دینار به 15000 دینار و در شدیدترین حالت به 50.000 دینار افزایش پیدا می‌کرد. هم‌چنین هر گونه اخبار و تحلیل و توضیح و کاریکاتوری که به اخلاق عمومی و وحدت ملی و دین و دستگاه‌های امنیتی و رؤسای دولت و خانواده پادشاهی می‌پرداخت، مشمول مجازات می‌شد<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10و 11</ref>.


در حزيران 1998 دولت اردن اعلام کرد که قانون جديدي براي مطبوعات صادر خواهد کرد؛ اما اين قانون همان قانون موقت مطبوعات بود که مطبوعات را تحت فشار قرار مي داد. در بند 50 آن ماده اي اضافه شده بود که به دادگاه در صورت لزوم اجازه مي داد که طي مراحلي بتواند روزنامه ها را توقيف کند.(132)
تحولاتی که پس از کشته شدن 7 دانش آموز اسرائیلی به دست احمد دقامسه در مارس 1997 اتفاق افتاد سهم زیادی در تصویب این قانون داشت. بدین ترتیب دوماه بعد قانون مطبوعات تصویب شد که اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. صدور این قانون سبب تظاهرات اصحاب رسانه شد که با زخمی و زندانی شدن شماری از اصحاب رسانه و شکسته شدن دوربین‌ها پایان یافت<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 11</ref>. براساس این قانون، مطبوعات هفتگی مجبور بودند که میزان سرمایه خود را از 15000 دینار به 300.000 دینار افزایش دهند. از آنجا که تهیه این میزان سرمایه کار دشواری بود سبب سقوط بسیاری از مطبوعه‌ها یکی پس از دیگری شد. در پی تصویب این قانون دولت [[اردن]] اقدام به توقیف الصیاد، الحیاة، البلاد، صوت المراة، الامــة، الحدث، حوادث الساعــة، المیثاق، الاردن و طریق المستقبل کرد. تا سال 1998 که دادگاه عالی عدالت رأی به عدم اجرای قانون مطبوعات 1997 داد، هیچ مطبوعه دیگری به عرصه مطبوعات نپیوست<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 11</ref>.


طبق اين قانون، هرگونه اخبار و تحليل و توضيح و کاريکاتوري که به اخلاق عمومي و وحدت ملي و دين و دستگاه هاي امنيتي و رؤساي دولت و خانواده پادشاهي مي‌پرداخت، مشمول مجازات مي شد؛ بندي که در قانون 1997 نيز آمده بود.(133)
'''قانون مطبوعات سال 1998'''


بند ديگري نيز به اين قانون اضافه شده بود که برطبق آن ،مطبوعات اجازه نداشتند اتفاقات دادگاه ها را منعکس کنند مگر آنکه دادگاه اجازه اين کار را بدهد.(134)
در 26 ینایر 1998 دادگاه عالی عدالت رأی به عدم اجرای قانون موقت مطبوعات 1997 داد. این تغییرات که مستند به ماده 94 قانون اساسی بود و در غیاب پارلمان بر روی قانون 1993 اعمال شد مورد قبول دادگاه واقع نگردید<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 12</ref>. در آن زمان فاروق کیلانی رئیس دادگاه، قوانین جدیدی تدوین و بین قضات پخش کرد که با مخالفت ملک حسین روبرو شد ولی پس از اعتراضات شدید اصحاب رسانه به ناچار آن‌ها را در ظاهر پذیرفت.


'''قانون مطبوعات 1999:'''
در حزیران 1998 دولت [[اردن]] اعلام کرد که قانون جدیدی برای مطبوعات صادر خواهد کرد؛ اما این قانون همان قانون موقت مطبوعات بود که مطبوعات را تحت فشار قرار می‌داد. در بند 50 آن ماده‌ای اضافه شده بود که به دادگاه در صورت لزوم اجازه می‌داد که طی مراحلی بتواند روزنامه‌ها را توقیف کند<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 12</ref>. طبق این قانون، هرگونه اخبار و تحلیل و توضیح و کاریکاتوری که به اخلاق عمومی و وحدت ملی و دین و دستگاه‌های امنیتی و رؤسای دولت و خانواده پادشاهی می‌پرداخت، مشمول مجازات می‌شد؛ بندی که در قانون 1997 نیز آمده بود<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 13</ref>. بند دیگری نیز به این قانون اضافه شده بود که برطبق آن، مطبوعات اجازه نداشتند اتفاقات دادگاه‌ها را منعکس کنند مگر آنکه دادگاه اجازه این کار را بدهد<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 13</ref>.


پس از به روي کار آمدن ملک عبدالله دوم در شباط 1999 با شعار صلح و سازش، به دليل اعتراضات گسترده ملي و بين المللي نسبت به قانون مطبوعات 1998 ، پادشاه تصميم گرفت اصلاحاتي در قانون مطبوعات انجام دهد.
'''قانون مطبوعات 1999'''


در اين راستا از يک طرف دولت سعي مي کرد تا سردبيران و رؤساي روزنامه ها و اتحاديه هاي روزنامه نگاران را دور هم جمع کند و از طرف ديگر ديوان پادشاهي ترتيب ملاقات اصحاب رسانه با پادشاه را فراهم آورد.
پس از به روی کار آمدن [[ملک عبدالله دوم]] در شباط 1999 با شعار صلح و سازش، به دلیل اعتراضات گسترده ملی و بین‌المللی نسبت به قانون مطبوعات 1998 ، پادشاه تصمیم گرفت اصلاحاتی در قانون مطبوعات انجام دهد. در این راستا از یک طرف دولت سعی می‌کرد تا سردبیران و رؤسای روزنامه‌ها و اتحادیه‌های روزنامه‌نگاران را دور هم جمع کند و از طرف دیگر دیوان پادشاهی ترتیب ملاقات اصحاب رسانه با پادشاه را فراهم آورد.


در نهایت در 17 مارس 1999 اتحاديه روزنامه نگاران ديداري با پادشاه داشتند که در خلال آن پيشنهادهاي متعددي رد و بدل شد و متعاقب آن قانون جديد مطبوعات به تصويب رسيد که مورد استقبال نمايندگان و اعضاي مجلس سنا و روزنامه نگاران قرار گرفت.(135) برطبق اين قانون ميزان سرمايه روزنامه ها بايد 500.000 دينار و مطبوعات هفتگي 50.000 دينار باشد. برطبق ماده 11 هيچ غير اردني نمي تواند در اردن صاحب امتياز روزنامه باشد.(136)
در نهایت در 17 مارس 1999 اتحادیه روزنامه‌نگاران دیداری با پادشاه داشتند که در خلال آن پیشنهادهای متعددی رد و بدل شد و متعاقب آن قانون جدید مطبوعات به تصویب رسید که مورد استقبال نمایندگان و اعضای مجلس سنا و روزنامه‌نگاران قرار گرفت<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 14</ref>. برطبق این قانون میزان سرمایه روزنامه‌ها باید 500.000 دینار و مطبوعات هفتگی 50.000 دینار باشد. برطبق ماده 11 هیچ غیر اردنی نمی‌تواند در [[اردن]] صاحب امتیاز روزنامه باشد<ref>برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 19</ref>.


شايد بتوان گفت که مشکلات اقتصادي مهم ترين چالش روزنامه نگاران اردني است. از سال 1993 با بالا رفتن هزينه هاي گمرکي کاغذ (افزايش 25 درصدي) و گراني جهاني مواد چاپ قيمت روزنامه ها افزايش يافت بنابراین دولت در سال 1995 تصميم گرفت کاغذ را از پرداخت گمرگ معاف کند تا دست روزنامه نگاران اندکي باز شود. در سال 1997 دوباره قيمت کاغذ اوج گرفت و آثار سوء وهزينه هاي زيادي بر دوش روزنامه نگاران نهاد. (137)
شاید بتوان گفت که مشکلات اقتصادی مهم‌ترین چالش روزنامه‌نگاران اردنی است. از سال 1993 با بالا رفتن هزینه‌های گمرکی کاغذ (افزایش 25 درصدی) و گرانی جهانی مواد چاپ قیمت روزنامه‌ها افزایش یافت بنابراین دولت در سال 1995 تصمیم گرفت کاغذ را از پرداخت گمرگ معاف کند تا دست روزنامه‌نگاران اندکی باز شود. در سال 1997 دوباره قیمت کاغذ اوج گرفت و آثار سوء وهزینه‌های زیادی بر دوش روزنامه‌نگاران نهاد<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 185</ref>. هم‌چنین اختصاص بخشی از درآمدهای تبلیغاتی مطبوعاتی به اتحادیه روزنامه‌نگاران به ضعف بنیه اقتصادی مطبوعات کمک می کند<ref>الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 186</ref>. در این بین رقابت بین روزنامه‌های داخلی و هم‌چنین رقابت با روزنامه‌های خارجی را می‌توان بُعد دیگر معضل اقتصادی روزنامه نگاری در [[اردن]] نام برد. افزون بر این دشواری دسترسی به اطلاعات را می‌توان از مهم‌ترین چالش‌های نرم افزاری روزنامه نگاری در اردن دانست.


هم‌چنین اختصاص بخشي از درآمدهاي تبليغاتي مطبوعاتي به اتحاديه روزنامه نگاران به ضعف بنيه اقتصادي مطبوعات کمک مي کند. (138)
== نیز نگاه کنید به ==


در اين بين رقابت بين روزنامه هاي داخلي و هم چنين رقابت با روزنامه هاي خارجي را مي توان بُعد ديگر معضل اقتصادي روزنامه نگاري در اردن نام برد. افزون بر اين دشواري دسترسي به اطلاعات را مي توان از مهم ترين چالش هاي نرم افزاري روزنامه نگاري در اردن دانست.
== کتابشناسی ==

نسخهٔ ‏۹ اوت ۲۰۲۴، ساعت ۰۰:۵۳

ویژگی‌ها و خصوصیات روزنامه‌های اردن در عهد امارت (1921 تا 1946)

روزنامه‌های این دوره بیش از هرچیز به انتشار اخبار و تحلیل آن می‌پرداختند؛ نقش زیادی در بیداری مردم در مقابل استعمار و صهیونیسم و آگاهی از مسائل ملی و قومی و وطنی داشتند. میزان حجم موضوعات دو روزنامه الشرق العربی و الجزیره طی سال‌های 1921 تا 1946 به شرحی که در جدول دیده می‎‌شود:

جدول شماره 11. میزان حجم موضوعات دو نشریه الشرق العربی و الجزیره طی سال های 1921 تا 1946

موضوعات الشرق العربی

1924/8/25 - 1923/6/4

میلادی

الجزیره

1946/7/27 - 1946/1/25

میلادی

اخبار 50/6 درصد 34/79 درصد
تحلیل 18/1 درصد 50/00 درصد
آگهی 13/2 درصد 88/8 درصد

[۱]

خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌های مرحله اول (قبل از استقلال 1921 تا 1946)

  • روزنامه‌های دولتی راه را برای ظهور روزنامه‌های خصوصی هموار کردند؛
  • بزرگترین روزنامه‌نگاران اردن یا مردان عربی بودند که از کشورهای مجاور به اردن آمده بودند یا روزنامه‌نگارانی که در کشورهای خود امکان انتشار نداشتند که همگی سهم قابل‌توجهی در بنای جنبش مطبوعاتی اردن ایفا کردند؛
  • بیشتر این روزنامه‌ها هفتگی یا دوهفته یک بار یا یک روز در میان منتشر می‌شدند، به جز روزنامه «الجزیره» که به مدت یک ماه هرروز منتشر می‌شد؛
  • این روزنامه‌ها به دلایل مادی یا سیاسی دارای عمر کوتاهی بودند؛
  • این روزنامه‌ها در کنار اخبار سیاسی و اجتماعی، به نشر ادبیات، شعر، قصه و مقاله می‌پرداختند؛
  • شمارگان آن‌ها از دو یا سه هزار نسخه فراتر نمی‌رفت، به جز دهه چهل افزایش قابل‌توجهی یافت[۲].


روزنامه‌های پس از استقلال (1946 تا 1970)

اعلام استقلال اردن در تاریخ 25 ایار 1946 رخ داد که متعاقب آن قانون اساسی سال1947 جانشین قانون اساسی سال 1928 شد. احزابی ظهور کردند. نیروهای نظامی در جنگ فلسطین ضد‌صهیونیسم شرکت کردند و فلسطینیان زیادی به اردن مهاجرت نمودند. قانون اساسی جدید در سال 1952 تصویب شد که تاکنون نیز پابرجاست. در دهه شصت (در سال 1967) جنگ حزیران اتفاق افتاد و احزاب روزنامه‌هایی برای خود منتشر ساختند[۳]. در این مرحله روزنامه‌های روزانه و هفتگی و روزنامه‌های احزاب زیادی منتشر شدند. و روزنامه‌های ادبی و مدرسه‌ای و فلسطینی ظهور کردند. در سال 1947 مجموعه‌ای از روزنامه‌ها ظهور کردند که برخی از آن‌ها مربوط به بخش خصوصی و برخی حزبی بودند[۴]. از مهم‌ترین روزنامه‌های خصوصی این دوره، روزنامه النسر به دبیری صبحی جلال القطب بود که اولین بار در سال 1947 منتشر شد. در ابتدا هفتگی بود و سپس روزانه شد و در 6 حزیران 1950 متوقف شد[۵].

از دیگر روزنامه‌های خصوصی این دوره می‌توان روزنامه العهد به دبیری سلیمان نابلسی نام برد. این روزنامه سیاسی و اجتماعی در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد و تنها 30 شماره از آن منتشر شد[۶]. هم‌چنین روزنامه الحق به دبیری سعد جمعه در چهار صفحه در سال 1947 منتشر و در همان سال متوقف شد[۷].

روزنامه‌های حزبی و هفتگی

به دنبال استقلال اردن، حکومت به دو حزب برای تجربه دموکراسی اجازه فعالیت داد؛ حزب «النهضــة العربیه» و حزب «الشعب الاردنی». حزب «الشعب الاردنی» یک روزنامه و حزب «النهضــة العربیه» دو روزنامه منتشر کرد؛ یکی روزنامه الجهاد که در سال 1947 منتشر شد و صاحب امتیاز آن غازی خیر و سپس‌ هانی خیر و سردبیرش نظمی عبدالهادی بود. این روزنامه در پایان سال اول متوقف شد. هدف از انتشار آن ارائه مبادی و اصول حزب بود[۸]. دیگری روزنامه النهضــة بود که از حزیران 1949 تاپایان آب 1950 به شکل روزانه منتشر شد. صاحب امتیاز آن اسماعیل بلبیسی و سردبیرش اکرم خالدی و سپس معتصم بلبیسی بود[۹].

میزان حجم موضوعات روزنامه‌های المنار و الجهاد و فلسطین در طی این دوره (1946 تا 1970) به شرحی است که در جدول مشاهده می‎‌شود:

جدول شماره 12. میزان حجم موضوعات روزنامه‌های المنار و الجهاد و فلسطین طی سال های 1946 تا 1970

موضوعات روزنامه‌ها المنار الجهاد فلسطین
اخبار 46/96 درصد 43/00 درصد 43/08 درصد
تحلیل 11/34 درصد 4/00 درصد 15/69 درصد
آگهی 33/77 درصد 39/00 درصد 25/49 درصد
ادبیات 1/84 درصد 00/10 درصد 00/19 درصد

این جدول نشان می‌دهد که اخبار بخش اعظم موضوعات این روزنامه‌ها را به خود اختصاص داده است و ادبیات بخش کمی را داراست[۱۰].

خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌های مرحله دوم ( 1946 تا 1970)

  • در این مرحله بیشتر روزنامه‌ها روزانه شدند؛
  • روزنامه‌ها فقط در پایتخت به چاپ نمی‌رسید بلکه قدس به مرکز اصلی انتشار روزنامه‌ها مبدل شد؛
  • قوانین 1953 و 1955 به روزنامه‌های با عقاید وگرایش‌ها و جریانات مختلف اجازه ظهور می‌داد؛
  • این دوره با آزادی فکر و بیان به ویژه در دهه پنجاه شناخته می‎‌شود[۱۱]؛
  • قانون جدید مطبوعات در سال 1967 صادر شد که به وخامت وضع مطبوعات انجامید و مجلس اجازه اجرای آن را نداد؛
  • اخبار به موضوع اصلی روزنامه‌ها تبدیل شد[۱۲]؛
  • اولین روزنامه اردن به زبان انگلیسی در این دوره منتشر شد؛
  • مجلات متعددی از سوی نهادهای دولتی و گروه‌های اجتماعی به طبع رسید[۱۳].

روزنامه‌های مرحله سوم ( 1971 تا 1989)

در این مرحله مطبوعات تابع قانون 1973 شدند؛ قانونی همانند قانون 1967 که شرط انتشار روزنامه‌های روزانه را سرمایه 10 هزار دینار و برای روزنامه‌های هفتگی نیز سرمایه 3 هزار دینار تعیین می‌کرد. سه روزنامه الدستور و الرأی و صوت الشعب در کنار روزنامه الاردن نقش مهمی در این مرحله ایفا کردند. تنوع موضوعات در روزنامه‌های این دوره ( 1971 تا 1989) به میزانی است که در جدول مشاهده می‎‌شود:

جدول شماره 13. تنوع موضوعات در روزنامه‌های مرحله سوم ( 1971 تا 1989) اردن

موضوعات المنار الجهاد فلسطین الدفاع الدستور الاخبار الرای
اخبار 46.96 درصد 43.00 درصد 43.08 درصد 35.03 درصد 3.22 درصد 25.9 درصد 34.70 درصد
تحلیل 11.34 درصد 00 و 4 درصد 15.96 درصد 26.38 درصد 14.95 درصد 3.5 درصد 17.35 درصد
آگهی 33.77 درصد 39.00 درصد 25.49 درصد 24.11 درصد 37.13 درصد 19.6 درصد 25.30 درصد
عکس و نقاشی 4.33 درصد 9.60 دردصد 9.92 درصد 11.05 درصد 8.49 درصد 12.5 درصد 6.5 درصد
سرگرمی 0.87 درصد 3.00 دردصد 2.04 درصد 0.46 درصد 2.15 درصد 4.1 درصد 5.15 درصد
ادبیات 1.84 درصد 0.10 درصد 0.19 درصد 1.25 درصد 2.14 درصد 3.9 درصد 5.10 درصد
خدمات 1.84 درصد 1.30 درصد 3.32 درصد 1.72 درصد 4.92 درصد 3.5 درصد 5.90 درصد
مجموع 99.95 درصد 1.00 درصد 100 درصد 100 درصد 100 درصد 100 درصد 100 درصد

[۱۴]

خلاصه ویژگی‌های روزنامه‌ها در این دوره (1971 تا 1989)

  • اخبار موضوع اصلی این روزنامه‌ها را تشکیل می‌داد؛
  • مطبوعات به بیان درد‌ها و رنج‌های مردم و زندگی آنان پرداختند؛
  • گرایش به رمز و نماد در بیان گسترش یافت؛
  • روزنامه‌ها رشد اقتصادی فزاینده داشتند به طوری که سرمایه آن‌ها به میلیون دینار رسید؛
  • روزنامه‌ها تابع قانون 1973 شدند؛ قانونی که همانند قانون 1967 سختگیر بود و مجلس آن را در عمل عقیم کرده بود؛
  • روزنامه‌های روزانه انتشار گسترده‌ای یافتند به گونه‌ای که شمارگان سه روزنامه اصلی الدستور، الرأی و صوت الشعب به دویست هزار نسخه رسید و تعداد خوانندگان شان افزایش یافت؛
  • میزان آگهی‌های این روزنامه‌ها افزایش یافت به طوری که 45 درصد حجم آن‌ها را اشغال می‌کرد و به آن‌ها استقلال مالی می‌بخشید[۱۵]؛
  • تعداد صفحات آن‌ها به 30-20 صفحه افزایش یافت؛
  • علاوه بر اردن، در خارج از اردن نیز انتشار یافتند؛
  • برای نشر اخبار از خبرگزاری‌های عربی و جهانی کمک می‌گرفتند[۱۶].

روزنامه‌ها در سایه آزادی‌های نسبی که پس از آغاز بهار عربی در اردن یافتند (1989 تا 1997)

هشتم تشرین دوم از سال 1989 همیشه در ذهن مردم اردن می ماند؛ در این تاریخ انتخابات مجلس نمایندگان انجام گرفت که احزاب اردنی در آن مشارکت کردند و دوره جدیدی در تاریخ سیاسی اردن آغاز شد. در این دوره آزادی نسبی بیان تحقق یافت و در سال 1993 قانون جدید مطبوعات صادر شد. این قانون به مطبوعات اجازه می‌داد تا درصورتی که حکومت تصمیمی مخالف با آزادی آن‌ها بگیرد بتوانند اعتراض کنند[۱۷].

در سایه این فضای نسبتاً باز و قانون 1993، مطبوعات هفتگی و روزانه متنوع و متعددی ظهور کردند؛ برخی مستقل و برخی دیگر وابسته به احزاب بودند. هم‌چنین دو روزنامه الدستور و الرأی به کار خود ادامه دادند و انتشار گسترده‌ای یافتند[۱۸]. در سال‌های اولیه دموکراسی، آزادی‌های فراوانی به مطبوعات اردنی داده شد[۱۹]. هم زمان با شکوفایی مطبوعات روزنامه‌های خصوصی و غیر دولتی متعددی پدید آمد و رقابت شدیدی بین روزنامه‌های دولتی و غیر‌دولتی بوجود آمد؛ روزنامه‌های خصوصی بیشتر به موضوع آزادی می‌پرداختند؛ موضوعی که روزنامه‌های دولتی کمتر به آن بها می‌دادند.

همچنین روزنامه‌های خصوصی سعی می‌کردند تا نظرات گروه‌های مختلف سیاسی را ارائه دهند و در این زمینه نقشی اساسی ایفا می‌کردند و در تلاش بودند تا فساد موجود در بخش‌های مختلف جامعه را نشان دهند؛ به این ترتیب که در صفحات اول خود مقالاتی را به چاپ می‌رساندند که فساد مسئولان بزرگ و کوچک جامعه را بیان می‌کرد. در این برهه روزنامه‌های خصوصی مسائلی مانند تعدد زوجات را که مردم به دانستن آن‌ها علاقه نشان می‌دادند و موضوعاتی را که اختلاف برانگیز بود، به آسانی چاپ می‌کردند. هم‌چنین برای بالا بردن حجم فروش، داستان‌هایی را منتشر می‌کردند که روزنامه‌های دولتی نمی‌توانستند به چاپ برسانند[۲۰].

دوره 1997 تا 2000

در این دوره آزادی مطبوعات به پایان رسید و دولت اردن با این اعتقاد که مطبوعات خطری برای تصویر اردن و امنیت قومی و اخلاق عمومی هستند، حملات زیادی را ضد‌ مطبوعات انجام داد[۲۱]. اولین شکست در ایار 1997 متوجه روزنامه‌ها شد؛ زمانی که دولت عبدالسلام المجالی قانون جدید موقت مطبوعات را تصویب کرد که به دنبال آن 13 روزنامه توقیف شد. این قانون در سال 1998 به تصویب رسید. قانونی که موجی از انتقادات داخلی و بین‌المللی را به همراه داشت. با آمدن ملک عبدالله دوم اصلاحاتی در این قانون صورت گرفت ولی به طور کلی همان قانون سال 1998 به قوت خود باقی ماند[۲۲].

پیش از آزادی نسبی که منجر به پیدایش احزاب شد، صرفا چهار روزنامه نیمه رسمی به نام‌های الدستور، الرأی، الشعب و جوردن تایمز و چند هفته نامه چون شیخان و الدواء منتشر می‌شد. روزنامه الرأی و الدستور فلسطینی الاصل بودند و در کرانه باختری تحت نام‌های الدفاع و الجهاد منتشر می‌شدند، ولی در حال حاضر در پایتخت اردن چاپ می‌شوند که در جدول روزنامه‌ها هنوز صدرنشین می‌باشند. این روزنامه‌ها به شکل سهامی اداره می‌شوند و دولت 25 تا 35 درصد در آن‌ها سهیم است. در سال‌های اخیر به روزنامه‌های مذکور روزنامه اقتصادی الاسواق افزوده شده است[۲۳]. در خصوص تیراژ گفته می‎‌شود برخی روزنامه‌ها تا 65 هزار نسخه تیراژ دارند که در مقایسه با جمعیت شش میلیونی اردن به نظر می‌رسد استقبال مردم از جراید قابل توجه می‌باشد.

حجم مقاله‌ها و تحلیل‌های موجود در این جراید به حدی است که در هر یک از آنان بین 5 تا 15 مقاله مستدل و غیر ترجمه‌ای مشاهده می‎‌شود؛ این مقالات عمدتا در خصوص اوضاع داخلی اردن، اسرائیل، نیروی ملی، فلسطین، عراق، مصر و کشورهای حوزه خلیج فارس است. مقالاتی نیز در خصوص سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مشاهده می‎‌شود که متاثر از تبلیغات منفی جهانی و به ویژه بیانیه‌های سازمان مجاهدین و حمایت‌های مالی آن‌هاست. البته تجارب سفارت جمهوری اسلامی ایران در ارتباط با مطبوعات محلی نشان داده است که در صورت ارائه حقایق و تغذیه مستمر اصحاب جراید، تریبون‌های بسیاری برای آن‌ها وجود دارد هرچند در نوع خود اقدامی ظریف تلقی می‎‌شود. از سوی دیگر باید اضافه کرد مطبوعات اردن همانند مطبوعات غربی غالبا از دو ابزار خبر و تصاویر غیراخلاقی و تبلیغات تجاری استفاده می‌کنند تا بتوانند تیراژ خود را افزایش دهند. برخی دیگر نیز از سوی احزاب یا کشورهای همسایه تغذیه مالی می‌شوند تا جهت‌گیری سیاسی خاصی را دنبال کنند[۲۴].

بر اساس آمار یونسکو برای هر یک میلیون نفر شهروند اردنی در سال 2000 تنها یک عنوان روزنامه و در سال 2004 تنها 0/7 عنوان روزنامه وجود داشته است. بر همین اساس رقم نماینده آزادی مطبوعات در سال 2008 به ترتیب 63 و 36 نشان داده شده است؛ گفتنی است که رقم اخیر نسبت معکوس با آزادی مطبوعات دارد؛ این رقم در کره شمالی 96/5 و در آمریکای شمالی و کانادا به ترتیب 8 و 3/3 امده است[۲۵]. اما مطابق آخرین آمار اداره آمار اردن کم و کیف وضعیت نشر مطبوعات در سال 2013 بدین شرح است:

جدول شماره 14. آمار اداره آمار اردن کم و کیف وضعیت نشر مطبوعات در سال 2013

نشریات مجموع روزنامه هفتگی ماهنامه فصلنامه
روزنامه
روزنامه سیاسی 51 9 33 5 4
رزونامه حزبی 18 0 15 0 3
مجلات و ادواری ها
کودکان 15 0 1 12 2
اقتصاد 112 0 23 49 40
نظامی - پلیسی 0 0 0 0 0
جوانان و هنر 12 0 4 6 2
فرهنگ و تحصیلی 66 0 6 28 32
مذهبی 10 0 0 7 3
علمی 45 0 0 10 35
مالی 0 0 0 0 0
الجهادجهانگردی 12 0 3 12 6
متفرقه 507 4 95 211 197

[۲۶]

قانون مطبوعات سال 1997

در 17می 1997 عبدالسلام المجالی قانون موقت مطبوعات را ارائه نمود که براساس آن میزان مساهمت و مشارکت دولت در مطبوعات که 30 درصد کاهش یافته بود، را لغو می‌کرد. طبق این قانون میزان جریمه مطبوعات از 1000دینار به 15000 دینار و در شدیدترین حالت به 50.000 دینار افزایش پیدا می‌کرد. هم‌چنین هر گونه اخبار و تحلیل و توضیح و کاریکاتوری که به اخلاق عمومی و وحدت ملی و دین و دستگاه‌های امنیتی و رؤسای دولت و خانواده پادشاهی می‌پرداخت، مشمول مجازات می‌شد[۲۷].

تحولاتی که پس از کشته شدن 7 دانش آموز اسرائیلی به دست احمد دقامسه در مارس 1997 اتفاق افتاد سهم زیادی در تصویب این قانون داشت. بدین ترتیب دوماه بعد قانون مطبوعات تصویب شد که اعتراضات زیادی را به دنبال داشت. صدور این قانون سبب تظاهرات اصحاب رسانه شد که با زخمی و زندانی شدن شماری از اصحاب رسانه و شکسته شدن دوربین‌ها پایان یافت[۲۸]. براساس این قانون، مطبوعات هفتگی مجبور بودند که میزان سرمایه خود را از 15000 دینار به 300.000 دینار افزایش دهند. از آنجا که تهیه این میزان سرمایه کار دشواری بود سبب سقوط بسیاری از مطبوعه‌ها یکی پس از دیگری شد. در پی تصویب این قانون دولت اردن اقدام به توقیف الصیاد، الحیاة، البلاد، صوت المراة، الامــة، الحدث، حوادث الساعــة، المیثاق، الاردن و طریق المستقبل کرد. تا سال 1998 که دادگاه عالی عدالت رأی به عدم اجرای قانون مطبوعات 1997 داد، هیچ مطبوعه دیگری به عرصه مطبوعات نپیوست[۲۹].

قانون مطبوعات سال 1998

در 26 ینایر 1998 دادگاه عالی عدالت رأی به عدم اجرای قانون موقت مطبوعات 1997 داد. این تغییرات که مستند به ماده 94 قانون اساسی بود و در غیاب پارلمان بر روی قانون 1993 اعمال شد مورد قبول دادگاه واقع نگردید[۳۰]. در آن زمان فاروق کیلانی رئیس دادگاه، قوانین جدیدی تدوین و بین قضات پخش کرد که با مخالفت ملک حسین روبرو شد ولی پس از اعتراضات شدید اصحاب رسانه به ناچار آن‌ها را در ظاهر پذیرفت.

در حزیران 1998 دولت اردن اعلام کرد که قانون جدیدی برای مطبوعات صادر خواهد کرد؛ اما این قانون همان قانون موقت مطبوعات بود که مطبوعات را تحت فشار قرار می‌داد. در بند 50 آن ماده‌ای اضافه شده بود که به دادگاه در صورت لزوم اجازه می‌داد که طی مراحلی بتواند روزنامه‌ها را توقیف کند[۳۱]. طبق این قانون، هرگونه اخبار و تحلیل و توضیح و کاریکاتوری که به اخلاق عمومی و وحدت ملی و دین و دستگاه‌های امنیتی و رؤسای دولت و خانواده پادشاهی می‌پرداخت، مشمول مجازات می‌شد؛ بندی که در قانون 1997 نیز آمده بود[۳۲]. بند دیگری نیز به این قانون اضافه شده بود که برطبق آن، مطبوعات اجازه نداشتند اتفاقات دادگاه‌ها را منعکس کنند مگر آنکه دادگاه اجازه این کار را بدهد[۳۳].

قانون مطبوعات 1999

پس از به روی کار آمدن ملک عبدالله دوم در شباط 1999 با شعار صلح و سازش، به دلیل اعتراضات گسترده ملی و بین‌المللی نسبت به قانون مطبوعات 1998 ، پادشاه تصمیم گرفت اصلاحاتی در قانون مطبوعات انجام دهد. در این راستا از یک طرف دولت سعی می‌کرد تا سردبیران و رؤسای روزنامه‌ها و اتحادیه‌های روزنامه‌نگاران را دور هم جمع کند و از طرف دیگر دیوان پادشاهی ترتیب ملاقات اصحاب رسانه با پادشاه را فراهم آورد.

در نهایت در 17 مارس 1999 اتحادیه روزنامه‌نگاران دیداری با پادشاه داشتند که در خلال آن پیشنهادهای متعددی رد و بدل شد و متعاقب آن قانون جدید مطبوعات به تصویب رسید که مورد استقبال نمایندگان و اعضای مجلس سنا و روزنامه‌نگاران قرار گرفت[۳۴]. برطبق این قانون میزان سرمایه روزنامه‌ها باید 500.000 دینار و مطبوعات هفتگی 50.000 دینار باشد. برطبق ماده 11 هیچ غیر اردنی نمی‌تواند در اردن صاحب امتیاز روزنامه باشد[۳۵].

شاید بتوان گفت که مشکلات اقتصادی مهم‌ترین چالش روزنامه‌نگاران اردنی است. از سال 1993 با بالا رفتن هزینه‌های گمرکی کاغذ (افزایش 25 درصدی) و گرانی جهانی مواد چاپ قیمت روزنامه‌ها افزایش یافت بنابراین دولت در سال 1995 تصمیم گرفت کاغذ را از پرداخت گمرگ معاف کند تا دست روزنامه‌نگاران اندکی باز شود. در سال 1997 دوباره قیمت کاغذ اوج گرفت و آثار سوء وهزینه‌های زیادی بر دوش روزنامه‌نگاران نهاد[۳۶]. هم‌چنین اختصاص بخشی از درآمدهای تبلیغاتی مطبوعاتی به اتحادیه روزنامه‌نگاران به ضعف بنیه اقتصادی مطبوعات کمک می کند[۳۷]. در این بین رقابت بین روزنامه‌های داخلی و هم‌چنین رقابت با روزنامه‌های خارجی را می‌توان بُعد دیگر معضل اقتصادی روزنامه نگاری در اردن نام برد. افزون بر این دشواری دسترسی به اطلاعات را می‌توان از مهم‌ترین چالش‌های نرم افزاری روزنامه نگاری در اردن دانست.

نیز نگاه کنید به

کتابشناسی

  1. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 105
  2. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 108
  3. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 111
  4. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 112
  5. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 112
  6. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 114
  7. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 115
  8. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 116
  9. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 117
  10. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 136
  11. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 137
  12. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 138
  13. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 139
  14. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 160
  15. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 161
  16. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 162
  17. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 168
  18. ↑ فرهنگ، خلاقیت و بازار: گزارش جهانی فرهنگ 1378/ 1998/ نویسنده گروه نویسندگان؛ ترجمه گروه مترجمان. تهران: کمیسیون ملی یونسکو در ایران،مرکز انتشارات، 1379، ص. 666
  19. ↑ برگرفته ازhttps://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 9
  20. ↑ برگرفته ازhttps://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10
  21. ↑ برگرفته ازhttps://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10
  22. ↑ برگرفته ازhttps://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10
  23. ↑ پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت بین الملل، مرکز بین‌المللی تبلیغ، ص. 59
  24. ↑ پادشاهی اردن، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی، معاونت بین الملل، مرکز بین‌المللی تبلیغ، ص. 60
  25. ↑ World Report, investing in cultural diversity and intercultural dialogue, United Nations Educational, (UNESCO) 332-2009)
  26. ↑ Year Book 2013, Department of statistics, p. 203
  27. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 10و 11
  28. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 11
  29. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 11
  30. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 12
  31. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 12
  32. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 13
  33. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 13
  34. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 14
  35. ↑ برگرفته از https://arab.org/directory/arab-archives-institute/ الکیلانی سائدة، حریــة الصحافــة فی الاردن، ص. 19
  36. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 185
  37. ↑ الموسی عصام سلیمان(1998)، تطور الصحافــة الاردنیــة، منشورات اللجنــة العلیا لکتابــة تاریخ الأردن، ص. 186
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=ویژگی_های_روزنامه_های_اردن_در_ادوار_مختلف&oldid=57548»