پیشاور

نمایی از کهن شهر پیشاور، برگرفته از آلبوم شخصی محمد مهدی توسلی

پیشاور یا پشاور، نام شهری کهن در پاکستان و مرکز ایالت سرحد شمال غربی این کشور است. نام این شهر باستانی در متابع تاریخی و جغرافیایی به نام ­های برشاور، یارشاور، پوروشاپورا و بگرام باستانی آمده است. این شهر در فاصله 174 کیلومتری غرب پایتخت (اسلام ­آباد) بر سر راه اصلی پایتخت به کابل و در حدود 20 کیلومتری مشرق دره خیبر قرار گرفته است.

این شهر از زمان هخامنشیان مورد توجه بود و بخشی از بیستمین ساتراپی ایران هخامنشی بود و نقطه پایانی چاپارخانه هخامنشیان در شرق محسوب می­ شد. در زمان اسکندر مقدونی مورد هجوم سپاهیان او قرار گرفت و مدتی کوتاه به تصرف اسکندر درآمد.

نه تنها آثار معماری بخش­ هایی از پیشاور تا اسلام ­آباد متاثر از فرهنگ ایران باستان (مانند تپه هخامنشی در تکسیلا) که آثار معماری ایرانی - اسلامی است؛ مانند مسجد مهابت خان مربوط به دوره بابریان که متاثر از ویژگی های معماری مساجد اصفهان و شیراز است.

زبان رسمی مردم این شهر، زبان ملی پاکستان یعنی اردو است، اما در عین حال گویشوران گروه های قومی آن به زبان های پشتو، بلوچی، براهویی، فارسی دری و هندو گفتگو می­ کنند. پیشاور در طول تاریخ گرفتار حوادث بی شمار بوده است. رشد زبان فارسی در زمان غزنویان و سپس در دوره امپراتوری مغولان اعظم (بابریان/ تیموریان هند)، رونق بسیار یافت و بدین سبب شاعران و نویسندگان و عالمان و ادیبان بسیاری از گویشوران معروف این زبان در پیشاور شدند. این شهر موزه پرباری شامل آثار پیش از تاریخ شبه قاره تا زمان معاصر دارد.

نیز نگاه کنید به

بزم سخن (پیشاور)؛ کراچی؛ راولپندی

نویسنده مقاله

محمد مهدی توسلی