شهرهای مهم بنگلادش

داکا

شهر داکا پایتخت و بزرگترین شهر بنگلادش است. این شهر در قرن دهم میلادی بنا نهاده شد و از سال 1608 تا 1704، پایتخت مغول در بنگال بود. قبل از این که در سال 1765 زیر سیطره دولت بریتانیا قرار گیرد، این شهر مرکز تجاری بریتانیا، فرانسه و هلند بود. سپس در سال 1905 مجدداً  پایتخت و مرکز نامیده شد و در سال 1956 پایتخت پاکستان شرقی شد. در سال 1971 به هنگام جنگ برای استقلال، خسارات زیادی را متحمل شد. در سال 1982، تلفظ نام داکا از " Dacca" به " Dhaka"  تغییر یافت. این شهر از نظر جغرافیایی در مرکز کشور و در ناحیه دلتایی رودخانه‌های «گنگ» و «براهماپوترا»  قرار گرفته است. موقعیت شهر از نظر آب و هوایی بیشتر بارانی است. میانگین سالانه بارندگی حدود 80  درصد در طول سال و مربوط به ماه‌های می تا سپتامبر می‌باشد.

از نظر کشاورزی شهر داکا یکی از نواحی تولید برنج و کنف است. از جاذبه های شهر داکا، مساجد آن است که دارای بیش از صدها مسجد است و از میان آن‌ها مسجد بیت الملکرم، مسجد ملی است. مساجد و مراکز مهم تاریخی و دیدنی داکا، از نظر معماری و فضا و قدمت، عبارت اند از: هفت گنبد(بنگلادش فعلی)، مسجد ستاره در قرن هیجدهم (Star Mosque)، قلعه لال باغ (1678)، پارک بهادر شاه، موزه ملی، موزه احسن منزل، سالز کروزن، ساختمان قدیمی دادگاه عالی، باغ وحش، باغ بوتانیکال (باغ کشاورزی)، پارک ملی، شهید منار، قبر شاعر ملی قاضی نذرالاسلام، باغ سهروردی، اقامتگاه مخصوص ریاست جمهوری در سال 1904 (Banya Bhavan) ، پارک رامنا، ساختمان مجلس ملی (jatiyja sangsad)، موزه علوم، بنای یاد بود ملی.

راجشاهی

نام قبلی این شهر «رامپور بوالیا» (Rampur Boalia) بود. شهر راجشاهی در بخش غرب بنگلادش واقع شده است. این شهر در کنار رودخانه پادما (Padma) قرار گرفته است. راجشاهی در سال 1876 میلادی تأسیس شد و در حال حاضر، شهری صنعتی و فرهنگی و آموزشی است. این شهر دارای یک کالج پزشکــــی، انستیتو پـــرورش کــرم ابریشم، دانشگاه راجــــشاهی ( 1953م)، و تعدادی کالج بسیار خوب و معروف است. شهرت شهر راجشاهی بخاطر ابریشم، میوه، بخصوص منگو و لیچی (Lichi) است. از محصولات مهم کشاورزی این منطقه می‌توان، برنج، کنف، نیشکر را ذکر کرد.

هنر صنایع دستی معروف راجشاهی، بافندگی، چوب کاری، نقره کاری و سفال سازی است. نواحی زیر مجموعه راجشاهی شهرهای نائوگائون (Naogaon) ، ناتور، چاپایی، نواب گنج، دیناجپور، پنچه گر (Panchagarh)، تاکوگائون (Thakuogan)، رنگ پور، گیلباندا(Gailbandha)، نیل پامارای، لال مونیر، کوری گرام (Kurigram)، پابنا، سراج گنج، بورا و حالی پورات می‌باشند. راجشاهی دارای 13 ناحیه است و بیش از 2407 کیلومتر مربع وسعت دارد. جمعیت آن حدود 18/870/150 نفر است.

نمایی از شهر بندری چیتاگنگ ، قابل بازیابی از https://www.globalconstructionreview.com/chittagongs-pioneering-road-tunnel-to-be-completed-in-september/

چیتاگنگ

چیتاگنگ شهر بندری و مرکز تجاری و صنعتی بنگلادش است. این شهر در سال 1986، 1/750/000 نفر جمعیت داشته است. این شهر در کنار رودخانه کارنافول که حدود 19 کیلومتر تا دهانه خلیج بنگال ادامه دارد، واقع شده است. بندر چیتاگنگ قطب اقتصادی کشور و مهم ترین و اصلی ترین بندر بنگلادش است. از سوی دیگر، چیتاگنگ شهری باستانی است و دوره تاریخی این شهر از زمان تیپرا (Tippera) که به دوره بودایی معروف است، شروع شده و سپس به دوره های تسلط و سیطره آراکان ( هندوها ) و مغول ( دوره مسلمانان ) تقسیم بندی شده است.

در قرن شانزدهم میلادی پرتغالی‌ها به این ناحیه هجوم آوردند و مدتی در این ناحیه ماندند. سپس در سال 1760 چیتاگنگ تحت تسلط و سیطره بریتانیا در آمد. از محصولات این ناحیه، کتان، کنف، برنج، چای و بامبو می‌باشد. چیتاگنگ دارای تپه‌های سرسبز و جنگلی و سواحل بسیار زیبایی است. این منطقه توسط خلیج بنگال و رودخانه‌ها احاطه شده است و ارتفاع تپه‌های آن به بیش از 1200 متر از سطح دریا می‌رسد. میانگین ریزش باران در این منطقه 2/870 میلیمتر در سال است. از مراکز مهم و تاریخی این شهر، مقبره بایزید بسطامی، قبرستان 700 سرباز کشورهای مشترک المنافع و ژاپن، دریاچه فویز (Foys lake) ، موزه باستان شناسی، سیتاکوندا (Sitakunda) در 40 کیلومتری چیتاگنگ از مقبره‌های مهم هندوها و یکی از قدیمی‌ترین معابد در شبه قاره، آرامگاه شاه امانت، شاهی جامع مسجد(Shahi jame Mosque)، مسجد چاندانپورا، زرادخانه پرتغالی‌ها، مناطق بندری، آکادمی مارین و بیپونی بیتان (Biponi Bitan) می‌باشند.

کولنا

شهر کولنا در جنوب غربی بنگلادش و در مسیر رودخانه بزرگ بای لب (Bhailab) واقع شده است. بر روی این رودخانه پل هوایی بزرگی نصب شده است که هم امکان تردد برای اتومبیل‌ها و هم عبور قطار را ممکن ساخته است. این مسیر امکان تماس و ارتباط میان شهرهای بزرگ را از شمال به جنوب فراهم کرده است. شهر کولنا (خولنا) در ساحل پوپشا (Pupsha) می‌باشد که موقعیت مهم تجاری، بندری و انبار کالاهای تولیدی دارد.

صنایع مهم جنگلی این منطقه شامل کنف، دانه های روغنی، کتان و کاغذ است که مواد اولیه آن ها از مناطق سوندربان تامین می‌شوند. کولنا در سال 1884 میلادی تأسیس شد. شهرهای زیر مجموعه کولنا شامل نواحی ساتخیرا(Satkhira)، باقرات(Bagerhat)، جیسور، جینایدا(jhinaidah)،ماگورا (Magura)، نارائیل(Narail)، کوشتیا(Kustia)، چوادانگا (Chuadanga)، مهرپور (Meherpur) می‌باشند. کولنا دارای 14 ناحیه است و مجموعا 43 کیلومتر مربع وسعت و 21 میلیون نفر جمعیت دارد.

نمایی از شهر سیلهت ، قابل بازیابی از https://aiph.org/green-city-case-studies/sylhet-bangladesh/

سیلهت

سیلهت در شمال شرقی بنگلادش واقع شده است. این شهر اولین نقطه‌ای است که توجه همه توریست‌ها را به خود جلب می‌کند. سیلهت در میان تپه‌های خاسیا (Khasia) و جینتیا (Jaintia) در شمال و تپه‌های تریپورا (Tripura)  در جنوب واقع شده است. این منطقه بر خلاف سایر مناطق که زمین آن‌ها مسطح می‌باشد، دارای پستی و بلندی‌ها بسیار و تپه‌های سرسبز چای است. در فصل سرما، این منطقه سرسبزی و یکرنگی زیبایی دارد. از نظر تاریخی، سیلهت سرگذشتی طولانی و مشهور دارد.

این منطقه قبل از پیروزی و تسلط مسلمانان، توسط رؤسای قبیله و بزرگان هر قوم اداره می شد. در سال 1303 یکی از علمای بزرگ به نام حضرت شاه جلال به همراه 360 نفر از شاگردان و مریدان خود از دهلی برای تبلیغ و ترویج اسلام به این منطقه هجرت کرد و طی زندگانی پر برکت خود، جمعیت بسیاری را به دین مبین اسلام درآورد. سیلهت نه تنها بیش از 150 باغ بزرگ چای دارد بلکه افتخار دارد که سه باغ از بزرگ‌ترین باغ‌های چای در دنیا، از نظر میزان تولید و مساحت، در این منطقه موجود می‌باشد.

جدول 1. نام ایالت ها و شهرهای مهم

*نام ایالت نام شهر	مساحت کیلومتر مربع	تعداد جمعیت (مردان)	تعداد جمعیت(زنان)	میزان باسوادی(سن بالای 7)
*باریسال
1-بارگونا	1832	442	440	52/5
2-شهرباریسال	2791	1291	1239	56/8
3-بولا	3403	873	824	36/6
4  -جالاکاتی	758	380	375	63/2
5-پاتواخالی	3205	719	710	47
6-پیروجپور	1308	603	595	63/6
*چیتاگنگ
7-بندر بان	4479	149	126	39/2
8-برهمان باریا	1927	1267	1229	43/1
9-چاندرپور	1704	1174	1179	45/8
10-شهرچیتاگنگ	5283	3401	3004	53/7
11-کومیلا	3085	2499	2331	43/3
12-کوکس بازار	2492	875	802	41/1
13-فنی	928	642	639	57/4
14-خاجراچاری	2700	215	196	40/9
15-لاکشمی پور	1456	767	761	49/8
16-نواخالی	3601	1278	1307	54/6
17-نگاماتی	6116	261	216	54/4
*سیلهت
18-هابی گنج	2637	888	869	38/9
19-ملوی بازار	2799	805	778	46/1
20-سنام گنج	3670	100	965	40/1
21-شهرسیلهت	3410	1288	1224	48
*داکا
22-شهر داکا	1464	4358	3540	73/6
23-فریدپور	2073	869	837	43/5
24-قاضی پور	1741	1001	926	57/4
25-گوپال گنج	1490	596	590	48/2
26-جمال پور	2032	1099	1050	35
27-کیشورگنج	2689	1330	1289	38/5
28-مداری پور	1145	613	594	46/3
29-منیک گنج	1379	662	666	40/8
30-منشی گنج	955	678	648	46/9
31-میمنسینگ	4363	2316	2231	39/6
32-ناراران گنج	759	1089	948	58/3
33-نارسینگدی	1141	983	920	41/8
34-نتروکونا	2810	1005	969	40/3
35-راجباری	1119	495	48	41/5
36-شریعت پور	1181	540	532	40
37-شعرپور	1364	665	639	30/3
38-تان جبل	3414	1742	1690	39/2
*کولنا
39-باگرات	3959	835	800	51/2
40-جودانگا	1158	483	453	37/4
41-جی سور	2567	1253	1173	48
42-جنایادا	1961	808	767	38/8
43-کولنا	4395	1258	1169	62/2
44-کوشتیا	1621	889	836	40/2
45-ماگورا	1049	424	407	39/2
46-مهرپور	716	287	275	36/6
47-ساتخیرا	3858	919	892	45/3
راجشاهی
48-بوگرا	2920	1595	1534	47/2
49-دیناجپور	3438	1352	1271	43/1
50-گایل باندا	2179	1141	1122	35/4
51-جوی پورات	965	460	431	57/6
52-کوریگرام	2296	928	923	35/8
53-لالمونیرات	1242	536	508	41
54-نائوگائون	3436	1268	1225	48/2
55-ناتور	1896	780	746	43/4
56-نواب گنج	1702	694	676	35/2
57-فیلفاماری	1641	797	757	38/4
58-پابنا	2371	1140	1071	47/6
59-پانچاگاری	1405	398	381	43/1
60-راجشاهی	2407	1171	1126	51/7
61-رنگ پور	2308	1294	1229	36/9
62-سراج گنج	2498	134	1273	41
63-تاگور گنج	1809	596	563	40/8

*- نام ایالت‌ها در بالای شهرهای هر ایالت با علامت ستاره (*) مشخص شده‌اند. بنگلادش به شش ایالت تقسیم می‌شود.

نیز نگاه کنید به

داكا؛ راجشاهی؛ چيتاگنگ؛ کولنا؛ سیلهت

منبع اصلی

توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).

نویسندگان مقاله

محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی