هندوها در بنگلادش
از کل جمعیت بنگلادش[۱]، حدود 15 درصد را هندوها تشکیل می دهند. هندوها به گروهها و طبقاتی تقسیم شدهاند. طبقه برهمنها در راس همه طبقات این دین و روحانی هندوها میباشند. اجرای مراسم دینی و مذهبی، نکاح و مراسم تشییع میت و سوزاندن آن و...، در دست برهمن هاست. طبقه شاتریاها بعد از طبقه برهمنها میباشد. در گذشته این گروه (شاتریاها) متصدی امور کشوری و لشکری بودند. طبقه کسبه و تجار (ویشیا) نیز بعد از طبقه شاتریاست. این طبقه به انواع داد و ستد و کسب و کار مشغولاند.
مذهب هندو
مذهب هندو از حیث قدمت، کهنترین مذهب زنده جهان است و اکنون 15 در صد جمعیت بنگلادش را شامل میشود. این مذهب شارع و پیامبر ویژهای ندارد و اساسا مذهب بومی و ارثی است و تاریخ آن مانند پیروانش در طول زمان و اعصار دستخوش انقلاب و دگرگونی شده است و در نتیجه «هندویی» با افسانههای گذشتگان و رسوم و عادات نیاکانی و قومی به گونهای در آمیخته شده که اصول و فروع آن را به آسانی از یکدیگر نمیتوان تشخیص داد.
هندویی فقط اسلوبی از اخلاق و مذهب نیست، هر چند قانون اخلاقی و اوامر ونواحی آن، آرام بخش قلوب صدها میلیون تن پیروانش میباشد. مذهب هندو، مکتبی ماورای طبیعی است؛ از این رو هدفش تنها این نیست که پیروانش در این دنیا وجود مقدسی باشند و در عقبی از نعمتهای بهشت برخوردار گردند؛ بلکه علت نهایی و منظور اصلی آن است که هر هندو به حقیقت مطلق که در عرف آنان عبارت از روح کلی و ابدی و ماورای هر گونه تمایز و برتر از اسباب وعلل و زمان ومکان و خیر و شر و ضد است، واصل شود. برای وصول به این مقاصد عالی، هر هندو باید در تزکیه نفس بکوشد و اعمال و رفتار و اخلاق خود را به خیر و صلاح و نیکوکاری و بیآزاری مشتاق و راغب گرداند تا از باز پیداییها یعنی تولد و مرگ پی در پی آزاد شود و نجات یابد.
سه فرقه عمده میان هندوها وجود دارد که عبارتند از:
ویشنو / ویشنوان (Vaisnavas)، یعنی پرستندگان ویشنو (Visnu) و شیوا/ شیوان (Saivas)، یعنی پرستندگان شیوا (Siva)، و شاکتیان (Saktas)، یعنی پرستندگان الهه شکتی (Sakti). هر یک از این سه فرقه به گروهها یا فرقه های فرعی منقسم میشوند. فرقههای ویشنوپرستان حداقل به بیست شاخه و فرقه شیواپرستان به ده شعبه و شاکتیان به پنج فرقه مختلف منشعب شدهاند.
علاوه بر فرق مذکور، دست کم پانزده فرقه عمده دیگر هم میان پیروان مذهب هندو موجود است. از این گذشته، جامعه هندو از نظر تکالیف و وظایف مذهبی به چهار طبقه برهمن و شتریا (Ksatriya) و ویشیا (Vaisya) و شودرا (Sudra) منقسم شدهاند و اعضای هر طبقهای وظایف و تکالیف خود را باید انجام دهند.
مهم ترین و معتبرترین نوشتههای مقدس مشترک هندوان، کتب ودا(Vedas)، براهمنا (Brahmana)، آرایناک (Aranyaka)، اوپانیشاد ( Upanisad)، پورانا (Purdna) ها به ویژه کتاب بهگوت گیتا(Bhagavant Giyta) و حماسه راماینه (Ramayana) و مهابهارت (Mahabaharata) است.
نوشتههای مقدس دیگری هم از قبیل آگم (Agamas) ها و پانکارا(Pancara) و تنتره (Tantras) وجود دارند که مورد قبول پیروان فرقههای شیوا پرستان و شاکتیان و و یشنوان است، اما مورد قبول سایر فرق هندو نیست. این نوشتهها در یک زمان فراهم نیامده و متعلق به ازمنه متوالی است و در یک عرض با هم قرار ندارند. مثلا سرودهای ریگ ودا یک دفعه سروده نشد و مولود فکر و اندیشه یک شخص نیست، بلکه اندیشه و اثر گویندگان و شعرای عدیده است که غالبا با هم معاصر نبودند.
در آغاز سرودها به کتابت در نیامد و گویندگان و بازماندگان ایشان پدر به پدر آنها را در سینهها محفوظ میداشتند و قرنها بدین سان گذشت، ولی بعدها مکتوب شدند و پس ازآن در مجموعهها گرد آمدند. با گذشت زمان به عللی و عواملی که پوشیده است، به تدریج سه خدای «برهما» و «ویشنو» و «شیوا» مظهر سه صفت ذات مطلق (Guna)، یعنی آفرینش، بقا و فنا واقع شدند[۲].
همان طور که در بخش تاریخ این کتاب آمده است، بنگال از زمان امپراتوری شاهان گوپتا که هندو بودند شکل گرفت. شاهان گوپتا ابتدا در شمال بنگال و سپس بیهار امپراتوری بزرگ گوپتا را بنیان نهادند. هندوها در سراسر کشور پراکنده بودند، اما در منطقه جنوب مرکزی شامل شهرستانهای فریدپور، نادری پور، شریعت پور، گوپال گنج و راجپاری و منطقه جنوب غربی شامل شهرستانهای گوبان گنج و ساتخیرا، هندوها دارای اکثریت هستند.
نیز نگاه کنید به
آیین بودا در بنگلادش؛ تشیع در بنگلادش؛ تسنن در بنگلادش
کتابشناسی
منبع اصلی
توسلی، محمد مهدی، علی زاده کندی، عزیز، توسلی، سینا(1391). جامعه و فرهنگ بنگلادش. تهران: سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی( در دست انتشار).
نویسندگان مقاله
محمد مهدی توسلی، عزیز علی زاده کندی و سینا توسلی