خوشنویسان مشهور چین باستان

هنرمندان و خوشنویسان مشهور چین باستان عبارت است از:

وانگ شی جی

«وانگ شی جی»، در خانواده­ای اصیل به دنیا آمد. وقتی وی از شغل دولتی استعفا کرد، در شَن یین (Shanyin)، گویجی(Guiji)(شائوشینگ(Shaoxing) کنونی استان جه جیانگ (Zhejiang) اقامت گزید. او در سال­‌های نخست زندگی، خوشنویسی را از «وِی­فورِن (Wei Furen)» فراگرفت. بعدها خط نویسی مرسوم و شکسته را از «جانگ­یو (Zhang You)» و «جانگ جی (Zhang Zhi)» آموخت. وی نقاط قوت هر یک از اساتید را فراگرفت تا سبک خاص خودش را ایجاد کند. ارزش آثار او با استفاده از نوشتار رسمی، کاراکتر­های معمولی، پیوسته نویسی و خط شکسته، از سطح هنری اساتید پیشین خوشنویسی فراتر رفت. او توسعه­‌ی خوشنویسی را از مسیر طبیعی به سمت یادگیری مهارت­‌های جدید هدایت و آن را به کمال رساند. وی در دوران حیات خود مشهور و در نسل­‌های بعد به عنوان«حکیم خوشنویس واقعی» محترم شمرده می‌شد.

«پیش به سوی عمارت کوشک فانوسی» مشهور ترین نمونه‌­ی آثار پیوسته نویسی «وانگ شی جی» است. این اثر به عنوان «نخستین اثر پیوسته نویسی زیر آسمان» شمرده می‌شود.

گفته می‌شود که «وانگ» این اثر را بار­ها باز نویسی کرد، ولی احساس کرد نمی‌تواند آن اثر اصلی را که می‌خواهد به وجود آورد. این اثر به یک گنجینه‌­ی گران‌بهای خانوادگی تبدیل شد. بعد­ها، این اثر به «جی یونگ (Zhiyong)»، هفتمین نسل از باز ماندگان «وانگ شی جی» که او هم یک خوشنویس مشهوری بود، تقدیم شد.

وانگ شیان جیان

«وانگ شیان جیان» پسر هفتم «وانگ شی جی» هم خوشنویس خوبی بود، او به ویژه، در نوشتن خط پیوسته و خط شکسته شهرت داشت. وی با به ارث بردن دستاوردهای پدرش، سبک­‌های ابتدایی و دشوار خوشنویسی را توسعه داد. وی ظریف و برجسته می‌نوشت و سبکش تأثیر فراوانی در نسل­‌های بعدی گذاشت. آثار خوشنویسی دو وانگ هنوز هم به‌­صورت وسیع چاپ و منتشر می‌شود و آخرین چاپ آن«مجموعه‌­ی کامل آثار خوشنویسی چینی»، است که در هنرکده­‌ی رونگ بائوزَی (Rongbaozai)پکن به چاپ رسید که دو جلد از آن مربوط به آثار این دو نفر است.

چوسویلیانگ

«چوسویلیانگ»(659 یا 658-596 میلادی) یکی از وزرای خوشنویس دوران امپراتوری تانگ بود. وی وقتی از کار برکنار و از دربار اخراج شد، فوت کرد. او ابتدا سبک خوشنویسی «شی لیانگ» و «اویانگ شون» و سپس «یو­شی نان» را مورد مطالعه قرار داد. او در پایان، آثار دو وانگ را مطالعه و سبک مختص به خود را ابداع کرد. وی در سال‌­های باقی مانده از زندگیش، سبک موج دار و خط نویسی معمولی را که نسل‌­های بعد را به شدت تحت تأثیر قرار داد، به وجود آورد.«چوسویلیانگ» به همراه «اویانگ شون»، «یو شی نان» و «شووِجی»(713-649 میلادی)، به عنوان چهار خوشنویس بزرگ دوران اولیه‌­ی تانگ مشهور هستند. مورد احترام ترین اثر وی «پیش به سوی بتکده­‌ی قو­های وحشی آموزه­‌های مقدس» است.

یان جِن چینگ

«یان جِن چینگ» (Yan Zhenqing)وزیر و خوشنویس دربار تانگ، در خانواده­ای معتبر به دنیا آمد. وی در دوران حکمرانی امپراتور دِزونگ (Dezong) به دست وزیری خیانتکار به قتل رسید. وی خوشنویسی را از خانواده و «جانگ شو»، خوشنویس مشهور فراگرفت. او از تجربیات تمام استادان پیشین بهره برده و سبک خاص خود را در هر دو زمینه­‌ی نوشتار معمولی و پیوسته نویسی ایجاد کرد. سبک یان، قوی، سنگین و ظریف بوده و نشان دهنده‌­ی موفقیت و قدرت سلسله‌­ی تانگ است. اگرچه او خوشنویسی آماتور بود، ولی پرکار بود. طبق اسناد تاریخی، وی 138 اثر خلق کرد، ولی تنها 70 مورد از آن­ها تا کنون باقی مانده است.

لیو گونگ چوان

«لیو گونگ چوان» خوشنویس عصر تانگ بود. وی به خاطر نوشتن کاراکتر­های منظم و مرتب معروف بود. او با به کار گیری ساختار به هم پیوسته­‌ی سبک «اویانگ­شون» و توسعه‌­ی حرکت قلم مویِ سبک «یان جِن چینگ »، سبک خاص لیویِ خود را ابداع کرد. خوشنویسی او سبک استخوان دار و توانمند با چارچوبی استوار و حرکاتی قدرتمند بوده، و بر ایده‌­ای قوی و ساخت­دار تأکید دارد. کار­های او اغلب به کار «یان جِن چینگ » ارتباط داده می‌شود. «رگ‌های یان و استخوان لیو» نماد ویژگی اصلی این دو سبک بزرگ نوشتاری قاعده مند سلسله­‌ی تانگ است. لیو هم مثل یان خیلی پرکار بود.

معروف ترین اثر وی «لوح بتکده‌ی شوانبی»است که داستان استاد مانک داد (اDada)، کسی که مقرب امپراتوران سلسله­‌ی تانگ بود را بازگو می‌کند. این لوح سنگی در ماه دوازدهم سال 841 میلادی ساخته شده است. متن لوح به خط خوشنویسی معمولی نوشته و حکاکی شده است. در حال حاضر، این لوح در سالن شماره­‌ی 2 در موزه­‌ی جنگل ستون­‌های یاد بود شهر شی اَن نگهداری می­‌شود.

خوی سو    

«خوی سو» راهبی خوشنویس بود که از دوران کودکی به خطاطی علاقمند و به خاطر خط شکست‌ه­اش معروف بود. وی آنقدر نوشت که تعداد زیادی قلم مو و جوهر دان سنگی را شکست، لذا به جای کاغذ شروع به استفاده از برگ درخت موزی که خودش کاشته بود کرد. او هنرکده‌­اش را«خانه­‌ی آسمان سبز» می‌نامید. وی ابتدا رسم الخط «جونگ یوو(Zhong You)» و دو«وانگ» را تمرین کرد. بعدها خوشنویسیِ معمول«جانگ شو» را از «یان جِن چینگ » آموخت و خط شکسته‌­ی سبک خاص خود را ابداع کرده و هم­چون «جانگ شو» که به«جانگ خشن» و شخص دیگری که به «سو­یِ مست» معروف بود، شهرت یافت. خط شکسته­‌ی زمخت(کوانگ چائو (Kuang Cao)) سبکی است که کاملاً آزاد نوشته می‌شود. خطاط احساس و آرزوهایش را به وسیله‌­ی قلم مو بیان می‌کند، که بی نهایت خلاصه و مختصر است و اغلب چند کلمه با یک حرکت قلم نوشته می‌شود. این سبک بی نهایت شکسته نویسی است. سبک خوی سو، بدون زیرپا گذاشتن مقررات، متنوع تر از سبک «جانگ» است. این سبک هم­چنین بیشتر قابل تشخیص است لذا بیش از سبک «جانگ» در نسل‌­های بعدی تأثیرگذاشته است. اثر«طومار زندگینامه­‌ی سوبِن»بهترین کار او شمرده می‌شود.

سوشی

«سوشی»(1101-1037 میلادی) نویسنده، خطاط و نقاش سلسله­‌ی سونگ شمالی بود. اگرچه وی تلاش کرد تا شغلی دولتی به دست آورد، ولی اغلب بی نتیجه بود و همیشه تنزل مقام می‌یافت. او فردی با توانمندی‌­هایی هم­چون شاعر، ادیب، و خوشنویس بود و خدمات زیادی در این زمینه­‌ها داشت. او معروف به پیوسته نویسی و خوشنویسی معمولی بود و از سبک «لی یونگ (Li Yong)»(747-678 میلادی)، «شو خائو (Xu Hao)»(782-703 میلادی)، «یان جِن چینگ»، و «یانگ نینگشی (Yan Ningshi)»(954-873 میلادی) پیروی می‌کرد. وی هم­چنین سبک خاصی را با حس اشباع کننده و افسونگرانه ابداع کرد که در دوران‌­های سونگ و یوان به سبک ویژه­‌ی دارای مفهوم تبدیل شد. «سوشی»، «خوانگ تینگ جیان»، «می فِی»، و «چَی شیانگ (Cai Xiang)»(1067-1012 میلادی)به عنوان«چهار استاد خوشنویسی» آن زمان شناخته می‌شوند. اشعار نوشته شده در ماه آوریل در«خوانگ جو» نمونه‌­ای از کار­های پیوسته نویسی او به شمار می­آید.

خوانگ تینگ جیان

«خوانگ تینگ جیان»(1105-1045 میلادی)شاعر و خوشنویس سلسله‌­ی سونگ شمالی بود، که به عنوان یکی از «چهار استاد خوشنویسی دوران سونگ» شمرده می‌شود. وی پس از مطالعه­‌ی خط شکسته­‌ی «خوَی سو» و خوشنویسی معمول «یان جِن چینگ»، سبک نوشتاری پیوسته نویسی و خط شکسته­‌ی خاص خود را ابداع کرد. کتاب اشعار وی که به خط پیوسته نوشته شده است، اینک در موزه­‌ی کاخ تایپه نگهداری می­شود.

زندگی سخت و مأیوسانه‌ی «خوانگ تینگ جیان»، مثل «سوشی» بود. او هم اغلب از کار برکنار می‌شد. وی در سن 57 سالگی، به کوه «فَنشان» در «اِچِنگ» در استان «خوبِی» مسافرت کرد. در آنجا کوشکی پیدا کرد که نامش عمارت کوشکِ بادِ متمایل به جنوب غمناک بود که در وسط منظره­‌ی طبیعی زیبایی قرار داشت. منظره عمیقاً او را تحت تأثیر قرار داد و الهام بخش اشعارش شد که وی در آن نومیدی از کار برکنار شدن و اشتیاقش به آزادی را بیان کرده است.

جائو گوو

«جائو گوو»(Zhao Gou)(1187-1107 میلادی)، در دوران امپراتور گائوزونگِ سونگ جنوبی، از سال 1127 تا 1162 میلادی بر سرِ قدرت بود. وی و پدرش از نظر سیاسی بی لیاقت بودند ولی از نظر هنری موهبتی به شمار می‌­آمدند. خوشنویسی جائو گوو از پدرش هم بهتر بود، از گذشته بهره­‌ی زیادی برده و از خود بینش عمیقی به نمایش می‌گذاشت.

او نخست از سبک خوشنویسی«خوانگ تین جیانگ»، سپس«می­فِی»، پیروی کرد، و بعدها روی سبک «جونگ یائو (Zhong Yao)»، خوشنویس مشهور دوران سه پادشاهی، و «وانگ شی جی (Wang Xizhi)» تمرکز کرد. او به سختی کار می‌کرد. او گفته،«من در طول50 سال گذشته، هرگز حتی برای یک روز اگر کار مهمی نداشتم، قلمم را بر زمین نگذاشتم». «من سبک‌­های تمام خوشنویسان دوران­‌های «وِی»، «جین» و شش سلسله را آموختم». وی کتابی تحت عنوان «پیرامون خوشنویسی» نوشت، کتابی پُر از بصیرت و بینش.

جائو مِنگ فو

«جائو مِنگ فو»(Zhao Mengfu)(1322-1245 میلادی) خوشنویس دوران سلسله­‌ی یوان بود. او هم مثل «سوشی»، به روان و سلیس نویسی مشهور بود. او در سرودن شعر و ادبیات عالی، و اطلاعات خوبی از طریقت تائو و آیین بودا داشت. در نقاشی مهارت داشت و خوشنویس خوبی هم بود، به ویژه در نوشتن خط معمول و مرسوم، پیوسته نویسی و نوشتن کاراکتر­های کوچک. او سبک «لی یونگ (Li Yong)»، که مبتنی بر سبک دو وانگ بود را آموخت. گفته می‌شود که او می‌توانست روزی ده هزار کلمه خوشنویسی کند و آثار قلمی او به سبک «جائو» معروف بود. او به همراه «یان جِن چینگ»، «لیو گونگ چوان» و «اویانگ شون»، یکی از «چهار استاد خوشنویسی در نوشتن کاراکتر­های رسمی» بود. «جائو» در سن 63 سالگی، از طرف امپراتور مأمور شد تا لوح سنگی «دَنبا» را به خط رسمی بنویسد که اینک در موزه­‌ی کاخ پکن نگهداری می‌شود.

«جائو مِنگ فو» از باز ماندگان خانواده­‌ی امپراتوری سونگ بود، ولی با حاکمان فاتح سلسله­‌ی یوان هم­­کاری می‌کرد، لذا یاد آوری خاطرات گذشته همیشه او را ناراحت می‌کرد. او با غوطه ور شدن در خوشنویسی به دنبال رهایی از احساس متضاد درون خود بود.

نیز نگاه کنید به

هنر در چین؛ هنر خوشنویسی چینی؛ هنرمندان و خوشنویسان مشهور چین باستان

منبع اصلی

_{سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی هنری و انتشاراتی بین الملی الهدی.}

نویسنده مقاله

علی محمد سابقی