سازمان های اجتماعی چین: تفاوت میان نسخه‌ها

از دانشنامه ملل
(صفحه‌ای تازه حاوی «امروزه انواع سازمان­های اجتماعی در کنار دولت و بخش تجارت و اقتصاد، به قدرت سوم تأثیر گذاری در جوامع مختلف تبدیل شده است. این سازمان­ها، در سه سطح داخلی، بین المللی و تلفیقی از این دو، نه تنها در زمینه­های رفاهی و اجتماعی، بلکه در زمینه­های سیا...» ایجاد کرد)
 
بدون خلاصۀ ویرایش
 
(۸ نسخهٔ میانی ویرایش شده توسط ۳ کاربر نشان داده نشد)
خط ۱: خط ۱:
امروزه انواع سازمان­های اجتماعی در کنار دولت و بخش تجارت و اقتصاد، به قدرت سوم تأثیر گذاری در جوامع مختلف تبدیل شده است. این سازمان­ها، در سه سطح داخلی، بین المللی و تلفیقی از این دو، نه تنها در زمینه­های رفاهی و اجتماعی، بلکه در زمینه­های سیاسی، فرهنگی، آموزشی، دینی، محیط­زیست و... در داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور و یا در سطح بین المللی، به عنوان ابزاری کارآمد جهت پیشرفت کشورهای در حال توسعه و یا عاملی در دست قدرت­های بزرگ برای تغییر دولت­ها مورد استفاده قرار می­گیرد. این دولت و حاکمیت یک کشور است که می­تواند با تدوین قوانین و مقررات درست و هدایت و کنترل و نظارت بر فعالیت­های اینگونه نهادها از آن به­عنوان فرصت استفاده کند و یا با مقابله­ی غیر منطقی و یا وادادگی در مقابل آن­ها از آن تهدیدی جدی برای حاکمیت خود به وجود آورد. کشور چین نیز از این موضوع استثنا نبوده و به­ویژه پس از اجرای اصلاحات و تا حدودی توسعه­ی آزادی­های اجتماعی و اقتصادی از اواخر دهه­ی1970میلادی، با این پدیده رو به­رو شده و از آن برای رفع محرومیت اجتماعی در مناطق فقیر کشور استفاده نموده است. آن چه در پی می­آید گزارشی از وضعیت و نحوه­ی فعالیت سازمان­های اجتماعی در چین پس از اصلاحات است.


== انواع سازمان­های اجتماعی فعال در چین ==
با توسعه­ی آزادی­های نسبی اجتماعی در کشور چین پس از اجرای اصلاحات، نهادهای اجتماعی سنتی با شکل و شمایل تازه در این کشور تجدید حیات یافته و نقش اینگونه نهادها در تأمین رفاه اجتماعی و حفاظت از محیط زیست و رفع محرومیت از مناطق دور افتاده به ویژه جنوب غرب چین افزایش یافته است. سازمان­های اجتماعی در چین را که عمدتا غیر سیاسی هستند[i]، می­توان به3گروه سازمان­های اجتماعی وابسته به دولت[ii]؛ سازمان­های اجتماعی مردم نهاد[iii]؛ و سازمان­های مردم نهاد و غیر انتفاعی بین المللی[iv]؛ تقسیم کرد. میان دولت و این سازمان­ها تقسیم وظایف و مسئولیت صورت گرفته و هرکدام در حیطه­ی وظایف خود عمل می­کنند. نهادهای دولتی که مسئولیت نظارت بر این سازمان­ها را بر عهده دارند وزارت امور اجتماعی[v] که توسعه، تدوین و نظارت بر مقررات مربوط به سمن­ها، بنیادها و نهادهای غیر انتفاعی خصوصی را بر عهده دارد و سازمان امور ادیان[vi] که بررسی جایگاه و مسایل تئوریک اعتقادات مذهبی، تدوین، نظارت و تبلیغ مقررات و سیاست­های دینی و جلوگیری از فعالیت های غیر قانونی مذهبی را عهده دار است. برای دولت و سمن­ها[vii]توان و نقش مختلفی در ارایه­ی خدمات و رفاه اجتماعی تعریف شده است. دولت نقش مهم و اصلی در1-تهیه و تدوین سیاست­های رفاهی و طرح­های خدماتی؛ 2-اجرای قوانین و مقررات؛ 3-تخصیص منابع[viii]؛ 4-نظارت و ارزیابی کیفیت خدمات ارایه شده؛ 5-تعیین مناطق مورد نیاز برای ارایه خدمات را ایفا می کند، و نقش سمن­ها اساسا در1-ارایه­ی خدمات رفاهی؛ 2-اجرای پروژه­های رفاه اجتماعی تعیین شده از سوی دولت؛ 3-کشف منابع جدید رفاهی؛ 4-ارایه­ی مشاوره به دولت در روند تهیه و تدوین قوانین و مقررات رفاه اجتماعی؛ 5-پیشگام شدن در ارایه­ی خدمات رفاهی جدید، توصیه به رعایت حقوق بشر، و عدالت و برابری اجتماعی خلاصه می شود.


(New breakthrough for grassroots Charity Groups ،2011)
امروزه انواع سازمان­‌های اجتماعی در کنار دولت و بخش تجارت و اقتصاد، به قدرت سوم تأثیر گذاری در جوامع مختلف تبدیل شده است. این سازمان‌­ها، در سه سطح داخلی، بین المللی و تلفیقی از این دو، نه تنها در زمینه‌­های رفاهی و اجتماعی، بلکه در زمینه­‌های سیاسی، فرهنگی، آموزشی، دینی، محیط­ زیست و... در داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور و یا در سطح بین المللی، به عنوان ابزاری کارآمد جهت پیشرفت کشورهای در حال توسعه و یا عاملی در دست قدرت­‌های بزرگ برای تغییر دولت­‌ها مورد استفاده قرار می­‌گیرد. این دولت و حاکمیت یک کشور است که می­‌تواند با تدوین قوانین و مقررات درست و هدایت و کنترل و نظارت بر فعالیت‌­های این‌گونه نهادها از آن به­ عنوان فرصت استفاده کند و یا با مقابله­‌ی غیر منطقی و یا وادادگی در مقابل آن­‌ها از آن تهدیدی جدی برای حاکمیت خود به وجود آورد. کشور [[چین]] نیز از این موضوع استثنا نبوده و به­ ویژه پس از اجرای اصلاحات و تا حدودی توسعه­‌ی آزادی­‌های اجتماعی و اقتصادی از اواخر دهه­‌ی1970میلادی، با این پدیده رو به­ رو شده و از آن برای رفع محرومیت اجتماعی در مناطق فقیر کشور استفاده نموده است. آن چه در پی می ­آید گزارشی از وضعیت و نحوه­‌ی فعالیت سازمان­‌های اجتماعی در [[چین]] پس از اصلاحات است.


== مقررات ثبت سمن در چین ==
=== [[انواع سازمان های اجتماعی چین|انواع سازمان­‌های اجتماعی فعال در چین]] ===
دولت چین، برای به ثبت رساندن هر سازمان اجتماعی غیر دولتی در این کشور قانون و مقررات خاصی را وضع کرده و آن را 3بار اصلاح نموده است که در این­جا مجالی برای بررسی این مقررات وجود ندارد، ولی اصولا در این کشور به 3 نوع سازمان غیر دولتی اجازه­ی فعالیت داده می­شود: سازمان­های اجتماعی؛ واحدهای خصوصی غیر انتفاعی؛ و بنیادها و شعب سازمان­های مردم نهاد بین المللی. اساسی­ترین شرط ثبت یک نهاد اجتماعی، پیدا کردن یک نهاد دولتی که اولا، از نظر موضوع فعالیت مرتبط با اهداف و اساسنامه­ی نهاد پیشنهادی باشد؛ ثانیا، مسئولیت حمایت و نظارت بر فعالیت­های سازمان مذکور را به پذیرد. به همین خاطر بسیاری از سمن­ها به سختی می­توانند یک نهاد دولتی حامی پیدا کنند، چون اصولا، پذیرش این مسئولیت به معنای تقبل حجم کار بیشتر و درد سر بیشتر برای آن نهاد دولتی است. از این رو اغلب سمن­ها بدون اخذ مجوز لازم و ثبت قانونی به فعالیت خود ادامه می­دهند. البته، سیاست دولت نیز در قبال سمن­های ثبت نشده« عدم ارتباط رسمی با اینگونه سمن­ها، به رسمیت نشناختن آن­ها، و غیر قانونی اعلام نکردن آن­ها» است و برای آن­ها نقش مثبتی در میان جامعه قایل است. از این رو، تخمین زده می­شود که در این کشور تعداد سمن­های به ثبت قانونی نرسیده10 برابر سمن­های به ثبت رسیده باشد. (Xu Ying and Zhao Liton,2010) ذکر این نکته نیز ضروری است که سازمان­های غیر دولتی فعال در زمینه­ی مذهبی، بیش از سایر سازمان­ها تحت کنترل دولت قرار می­گیرند.  
با توسعه‌­ی آزادی­‌های نسبی اجتماعی در [[چین|کشور چین]] پس از اجرای اصلاحات، نهادهای اجتماعی سنتی با شکل و شمایل تازه در این کشور تجدید حیات یافته و نقش اینگونه نهادها در تأمین [[رفاه اجتماعی در چین|رفاه اجتماعی]] و حفاظت از محیط زیست و رفع محرومیت از مناطق دور افتاده به ویژه جنوب غرب [[چین]] افزایش یافته است. سازمان­‌های اجتماعی در [[چین]] را که عمدتا غیر سیاسی هستند(Non Political Organizations, NPO)، می­‌توان به3گروه سازمان­‌های اجتماعی وابسته به دولت(Governmental Social Organizations, GOSO)؛ سازمان­‌های اجتماعی مردم نهاد(Non Governmental Organizations, NGO)؛ و سازمان­‌های مردم نهاد و غیر انتفاعی بین المللی(International Non Governmental Organizations, IOGO)؛ تقسیم کرد.


براین اساس، ثبت سمن­هایی که در زمینه­هایی هم­چون محیط زیست، مبارزه با فقر، مراقبت از سالمندان، مبارزه با بی­سوادی، ارایه­ی خدمات رفاهی و اجتماعی، فرهنگی، تفریح و سرگرمی، بهداشت، آموزش و پژوهش، خدمات عمومی اجتماعی، فعالیت­های تجاری و تخصصی و... فعالیت می­کنند، خیلی آسان و فعالیتشان با آزادی عمل بیشتری مواجه است،(Carol Lee Hamrin,2009) ولی سمن­هایی که در زمینه­های مذهبی، سیاسی، جوانان، کارگران و زنان فعالیت می­کنند از همه مشکل­تر و با محدودیت و کنترل بیشتری مواجه هستند(Idb).
میان دولت و این سازمان­‌ها تقسیم وظایف و مسئولیت صورت گرفته و هرکدام در حیطه­‌ی وظایف خود عمل می­‌کنند. نهادهای دولتی که مسئولیت نظارت بر این سازمان­‌ها را بر عهده دارند وزارت امور اجتماعی(Ministry of Social Affairs of the Peoples Republic of China) که توسعه، تدوین و نظارت بر مقررات مربوط به سمن­‌ها، بنیادها و نهادهای غیر انتفاعی خصوصی را بر عهده دارد و سازمان امور ادیان(State Administration of Religious Affairs of the PRC) که بررسی جایگاه و مسایل تئوریک اعتقادات مذهبی، تدوین، نظارت و تبلیغ مقررات و سیاست‌­های دینی و جلوگیری از فعالیت های غیر قانونی مذهبی را عهده دار است. برای دولت و سمن‌­ها(سازمان­‌های مردم نهاد)توان و نقش مختلفی در ارایه‌­ی خدمات و [[رفاه اجتماعی در چین|رفاه اجتماعی]] تعریف شده است.  


== تعداد سازمان­های اجتماعی فعال در چین ==
دولت نقش مهم و اصلی در موارد ذیل را دارد:
براساس آمار منتشره از سوی وزارت امور اجتماعی چین، در سال2009میلادی، در این کشور بالغ بر 414هزار[ix] سازمان اجتماعی به ثبت رسیده که از این تعداد 230هزار سازمان­های اجتماعی، 138 هزار نهادهای اجتماعی خصوصی غیر انتفاعی، و 1614مورد نیز بنیادهای رفاه اجتماعی و یا شعب سمن­های خارجی و بین المللی بوده­اند. (Bureau of Civil Organizations of China, 2008) طبق این آمار، در سال1993میلادی، به ازای هر یک میلیون نفر2/1 نفر عضو سازمان­های مردم نهاد بوده­اند، در حالی­که این رقم در سال2003میلادی، به9/1نفر افزایش یافته است(60درصد). لازم به گفتن است­که به دلایل ذکر شده در فوق، تعداد سازمان­های اجتماعی ثبت نشده در این کشور بیش از ده برابر نهادهای ثبت شده و قانونی هستند که دولت به دلیل استفاده­ای که از قِبَل آن­ها می­برد، تا چندی که فعالیت­ها این سازمان­ها مخل سیاست­های کلی و قوانین این کشور نباشد، با آن­ها با اغماض رفتار می­کند، و هرگاه کوچک­ترین خطایی، به ویژه در زمینه­های سیاسی و امنیتی از آن­ها سر بزند، برخورد قانونی می­کند.


هم­چنین، طبق گزارش تحقیقی صورت گرفته از سوی مرکز تحقیقات سازمان­های مردم نهاد دانشگاه چینگ­هوا، در حال­حاضر بین3000 تا6000سمن خارجی و بین المللی، مانند آکسفام، بنیاد فورد، بنیاد راکفلر، نجات کودکان[1] و... در چین فعالیت می­کنند که بسیاری از آن­ها ثبت قانونی نشده­اند. از این تعداد 2000مورد بنیادهای بین المللی و حدود 1000سازمان و نهاد هم به فعالیت­های مذهبی(مسیحی) می­پردازند.
* تهیه و تدوین سیاست­‌های رفاهی و طرح­‌های خدماتی؛
* اجرای قوانین و مقررات؛
* تخصیص منابع(دولت صرفا به آن دسته از سمن­‌ها از بودجه ی دولتی کمک می کند که با دولت رابطه ی خوبی داشته و در چارچوب سیاست های دولت حرکت کنند.)؛
* نظارت و ارزیابی کیفیت خدمات ارایه شده؛
* تعیین مناطق مورد نیاز برای ارایه خدمات را ایفا می کند.


(Chen Jie، 2006)
نقش سمن­‌ها اساسا در موارد ذیل است:


در عین این­که تعداد سمن­های فعال در کشور چین به سرعت افزایش می­یابد، سئوال این است­که آیا دولت در آینده فضای فعالیت بیشتری برای آن­ها فراهم خواهد کرد، یا آن­ها با توجه به استقلال منابع مالی و اقبال عمومی، در فعالیت­های اجتماعی بیشتری درگیر خواهند شد؟ به نظر می­رسد حزب کمونیست در آینده­ی نزدیک در سیاست خود نسبت به فعالیت سمن­ها تجدید نظر کند. چون اگر این سازمان­ها به فعالیت غیر قانونی خود ادامه دهند، وضعیت کنونی موجب بروز مشکلات بیشتری خواهد شد. اگر دولتمردان این کشور درست عمل کرده و به همکاری با سمن­ها اعتماد و آن­ها را وادار به انجام فعالیت­های اجتماعی مورد پسند دولت کنند، از این تعامل سود بیشتری خواهند برد و با هم همپوشانی خواهند داشت.
* ارایه‌­ی خدمات رفاهی؛
----[1] - Save The Childrens.
* اجرای پروژه­‌های رفاه اجتماعی تعیین شده از سوی دولت؛
----[i] - Non Political Organizations(NPO)
* کشف منابع جدید رفاهی؛
* ارایه­‌ی مشاوره به دولت در روند تهیه و تدوین قوانین و مقررات [[رفاه اجتماعی در چین|رفاه اجتماعی]]؛
* پیشگام شدن در ارایه­‌ی [[رفاه اجتماعی در چین|خدمات رفاهی]] جدید، توصیه به رعایت حقوق بشر، و عدالت و برابری اجتماعی خلاصه می شود<ref>New breakthrough for grassroots Charity Groups ،2011</ref>.  


[ii] - Governmental Social Organizations. (GOSO)
=== مقررات ثبت سمن در [[چین]] ===
دولت [[چین]]، برای به ثبت رساندن هر سازمان اجتماعی غیر دولتی در این کشور قانون و مقررات خاصی را وضع کرده و آن را 3بار اصلاح نموده است که در این­جا مجالی برای بررسی این مقررات وجود ندارد، ولی اصولا در این کشور به 3 نوع سازمان غیر دولتی اجازه­‌ی فعالیت داده می­‌شود: سازمان­‌های اجتماعی؛ واحدهای خصوصی غیر انتفاعی؛ و بنیادها و شعب سازمان­‌های مردم نهاد بین المللی. اساسی­ ترین شرط ثبت یک نهاد اجتماعی، پیدا کردن یک نهاد دولتی که اولا، از نظر موضوع فعالیت مرتبط با اهداف و اساس نامه­‌ی نهاد پیشنهادی باشد؛ ثانیا، مسئولیت حمایت و نظارت بر فعالیت­‌های سازمان مذکور را به پذیرد. به همین خاطر بسیاری از سمن­‌ها به سختی می­‌توانند یک نهاد دولتی حامی پیدا کنند، چون اصولا، پذیرش این مسئولیت به معنای تقبل حجم کار بیشتر و درد سر بیشتر برای آن نهاد دولتی است. از این رو اغلب سمن­‌ها بدون اخذ مجوز لازم و ثبت قانونی به فعالیت خود ادامه می­‌دهند. البته، سیاست دولت نیز در قبال سمن­‌های ثبت نشده«عدم ارتباط رسمی با این گونه سمن­‌ها، به رسمیت نشناختن آن­‌ها، و غیر قانونی اعلام نکردن آن­ها» است و برای آن­ها نقش مثبتی در میان جامعه قایل است. از این رو، تخمین زده می­‌شود که در این کشور تعداد سمن­‌های به ثبت قانونی نرسیده10 برابر سمن­‌های به ثبت رسیده باشد<ref>Ying, X. and Liton, Z.(2010). China’s Rapidly Growing Non Governmental Organizations. ''EAI Background Brief''. No. 514.</ref>. ذکر این نکته نیز ضروری است که سازمان­‌های غیر دولتی فعال در زمینه‌­ی مذهبی، بیش از سایر سازمان­‌ها تحت کنترل دولت قرار می­‌گیرند.


[iii] - Non Governmental Organizations. (NGO)
براین اساس، ثبت سمن­‌هایی که در زمینه­‌هایی هم­چون محیط زیست، مبارزه با فقر، مراقبت از [[سالمندان در کانادا|سالمندان]]، مبارزه با بی­سوادی، ارایه‌­ی [[رفاه اجتماعی در چین|خدمات رفاهی و اجتماعی]]، فرهنگی، [[تفریحات و سرگرمی‌­های اجتماعی مردم چین در ایام تعطیل|تفریح و سرگرمی]]، [[وضعیت بهداشت و سلامت جامعه در چین|بهداشت]]، [[نظام آموزش، تحقیقات و فناوری چین|آموزش و پژوهش]]، [[نظام اجتماعی معاصر چین|خدمات عمومی اجتماعی]]، فعالیت­‌های تجاری و تخصصی و... فعالیت می­‌کنند، خیلی آسان و فعالیتشان با آزادی عمل بیشتری مواجه است<ref name=":0">Hamrin , C.L.(2009).The Rebirth of Civil Society in China: Lessons from the Golden age of Chinese Protestanism . China: Global China Centre, </ref>،ولی سمن­‌هایی که در زمینه­‌های مذهبی، سیاسی، جوانان، کارگران و زنان فعالیت می‌­کنند از همه مشکل­‌تر و با محدودیت و کنترل بیشتری مواجه هستند<ref name=":0" />.


[iv] - International Non Governmental Organizations. (IOGO)
=== تعداد سازمان­‌های اجتماعی فعال در [[چین]] ===
براساس آمار منتشره از سوی وزارت امور اجتماعی [[چین]]، در سال2009میلادی، در این کشور بالغ بر 414هزار(سخنرانی وزیر امور خارجه ی [[چین]] در مراسم افتتاح هفتمین فوروم آسیا-اروپا در تاریخ13 اکتبر2008 در [[پکن]] <ref>www.ebeijing.gov.cn</ref> سازمان اجتماعی به ثبت رسیده که از این تعداد 230هزار سازمان­‌های اجتماعی، 138 هزار نهادهای اجتماعی خصوصی غیر انتفاعی، و 1614مورد نیز بنیادهای [[رفاه اجتماعی در چین|رفاه اجتماعی]] و یا شعب سمن­‌های خارجی و بین المللی بوده‌­اند<ref>Bureau of Civil Organizations of China(2008). Social Organizations in China. Ministry of Civil Affairs of the PRC.</ref>.


[v] - Ministry of Social Affairs of the Peoples Republic of China.
طبق این آمار، در سال1993میلادی، به ازای هر یک میلیون نفر2/1 نفر عضو سازمان­‌های مردم نهاد بوده‌­اند، در حالی­ که این رقم در سال2003میلادی، به9/1نفر افزایش یافته است(60درصد). لازم به گفتن است­ که به دلایل ذکر شده در فوق، تعداد سازمان­‌های اجتماعی ثبت نشده در این کشور بیش از ده برابر نهادهای ثبت شده و قانونی هستند که دولت به دلیل استفاده‌­ای که از قِبَل آن­ها می‌­برد، تا چندی که فعالیت­‌ها این سازمان­‌ها مخل سیاست­‌های کلی و قوانین این کشور نباشد، با آن‌­ها با اغماض رفتار می­‌کند، و هرگاه کوچک ­ترین خطایی، به ویژه در زمینه­‌های سیاسی و امنیتی از آن­ها سر بزند، برخورد قانونی می­‌کند.


[vi] - State Administration of Religious Affairs of the PRC.
هم­چنین، طبق گزارش تحقیقی صورت گرفته از سوی مرکز تحقیقات سازمان­‌های مردم نهاد دانشگاه چینگ ­هوا، در حال­ حاضر بین3000 تا6000سمن خارجی و بین المللی، مانند آکسفام، بنیاد فورد، بنیاد راکفلر، نجات کودکان(Save The Childrens) و... در [[چین]] فعالیت می‌­کنند که بسیاری از آن­ها ثبت قانونی نشده‌­اند. از این تعداد 2000مورد بنیادهای بین المللی و حدود 1000سازمان و نهاد هم به فعالیت‌­های مذهبی(مسیحی) می­‌پردازند<ref>Jie, C.(2006). The NGO Community in China. Political Science</ref>.


[vii] - سازمان­های مردم نهاد.
در عین این­که تعداد سمن­‌های فعال در کشور [[چین]] به سرعت افزایش می‌­یابد، سئوال این است ­که آیا دولت در آینده فضای فعالیت بیشتری برای آن­ها فراهم خواهد کرد، یا آن­ها با توجه به استقلال منابع [[مالی]] و اقبال عمومی، در فعالیت­‌های اجتماعی بیشتری درگیر خواهند شد؟ به نظر می‌­رسد [[حزب کمونیست و احیای هویت ملی چین|حزب کمونیست]] در آینده‌­ی نزدیک در سیاست خود نسبت به فعالیت سمن­‌ها تجدید نظر کند. چون اگر این سازمان­‌ها به فعالیت غیر قانونی خود ادامه دهند، وضعیت کنونی موجب بروز مشکلات بیشتری خواهد شد. اگر دولتمردان این کشور درست عمل کرده و به همکاری با سمن‌­ها اعتماد و آن­ها را وادار به انجام فعالیت­‌های اجتماعی مورد پسند دولت کنند، از این تعامل سود بیشتری خواهند برد و با هم همپوشانی خواهند داشت.<ref>سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ [[چین]]. تهران: [https://alhoda.ir موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی]، جلد1، ص.306-311.</ref>


[viii] - دولت صرفا به آن دسته از سمن­ها از بودجه ی دولتی کمک می کند که با دولت رابطه ی خوبی داشته و در چارچوب سیاست های دولت حرکت کنند.
== نیز نگاه کنید به ==
[[نظام اجتماعی معاصر چین]]؛ [[انواع سازمان های اجتماعی چین]]؛ [[تعداد سازمان های اجتماعی فعال در چین]]


[ix] - سخنرانی وزیر امور خارجه ی چین در مراسم افتتاح هفتمین فوروم آسیا-اروپا در تاریخ13 اکتبر2008 در پکن.www.ebeijing.gov.cn.
== کتابشناسی ==

نسخهٔ کنونی تا ‏۲ سپتامبر ۲۰۲۴، ساعت ۱۷:۳۸


امروزه انواع سازمان­‌های اجتماعی در کنار دولت و بخش تجارت و اقتصاد، به قدرت سوم تأثیر گذاری در جوامع مختلف تبدیل شده است. این سازمان‌­ها، در سه سطح داخلی، بین المللی و تلفیقی از این دو، نه تنها در زمینه‌­های رفاهی و اجتماعی، بلکه در زمینه­‌های سیاسی، فرهنگی، آموزشی، دینی، محیط­ زیست و... در داخل مرزهای جغرافیایی یک کشور و یا در سطح بین المللی، به عنوان ابزاری کارآمد جهت پیشرفت کشورهای در حال توسعه و یا عاملی در دست قدرت­‌های بزرگ برای تغییر دولت­‌ها مورد استفاده قرار می­‌گیرد. این دولت و حاکمیت یک کشور است که می­‌تواند با تدوین قوانین و مقررات درست و هدایت و کنترل و نظارت بر فعالیت‌­های این‌گونه نهادها از آن به­ عنوان فرصت استفاده کند و یا با مقابله­‌ی غیر منطقی و یا وادادگی در مقابل آن­‌ها از آن تهدیدی جدی برای حاکمیت خود به وجود آورد. کشور چین نیز از این موضوع استثنا نبوده و به­ ویژه پس از اجرای اصلاحات و تا حدودی توسعه­‌ی آزادی­‌های اجتماعی و اقتصادی از اواخر دهه­‌ی1970میلادی، با این پدیده رو به­ رو شده و از آن برای رفع محرومیت اجتماعی در مناطق فقیر کشور استفاده نموده است. آن چه در پی می ­آید گزارشی از وضعیت و نحوه­‌ی فعالیت سازمان­‌های اجتماعی در چین پس از اصلاحات است.

انواع سازمان­‌های اجتماعی فعال در چین

با توسعه‌­ی آزادی­‌های نسبی اجتماعی در کشور چین پس از اجرای اصلاحات، نهادهای اجتماعی سنتی با شکل و شمایل تازه در این کشور تجدید حیات یافته و نقش اینگونه نهادها در تأمین رفاه اجتماعی و حفاظت از محیط زیست و رفع محرومیت از مناطق دور افتاده به ویژه جنوب غرب چین افزایش یافته است. سازمان­‌های اجتماعی در چین را که عمدتا غیر سیاسی هستند(Non Political Organizations, NPO)، می­‌توان به3گروه سازمان­‌های اجتماعی وابسته به دولت(Governmental Social Organizations, GOSO)؛ سازمان­‌های اجتماعی مردم نهاد(Non Governmental Organizations, NGO)؛ و سازمان­‌های مردم نهاد و غیر انتفاعی بین المللی(International Non Governmental Organizations, IOGO)؛ تقسیم کرد.

میان دولت و این سازمان­‌ها تقسیم وظایف و مسئولیت صورت گرفته و هرکدام در حیطه­‌ی وظایف خود عمل می­‌کنند. نهادهای دولتی که مسئولیت نظارت بر این سازمان­‌ها را بر عهده دارند وزارت امور اجتماعی(Ministry of Social Affairs of the Peoples Republic of China) که توسعه، تدوین و نظارت بر مقررات مربوط به سمن­‌ها، بنیادها و نهادهای غیر انتفاعی خصوصی را بر عهده دارد و سازمان امور ادیان(State Administration of Religious Affairs of the PRC) که بررسی جایگاه و مسایل تئوریک اعتقادات مذهبی، تدوین، نظارت و تبلیغ مقررات و سیاست‌­های دینی و جلوگیری از فعالیت های غیر قانونی مذهبی را عهده دار است. برای دولت و سمن‌­ها(سازمان­‌های مردم نهاد)توان و نقش مختلفی در ارایه‌­ی خدمات و رفاه اجتماعی تعریف شده است.

دولت نقش مهم و اصلی در موارد ذیل را دارد:

  • تهیه و تدوین سیاست­‌های رفاهی و طرح­‌های خدماتی؛
  • اجرای قوانین و مقررات؛
  • تخصیص منابع(دولت صرفا به آن دسته از سمن­‌ها از بودجه ی دولتی کمک می کند که با دولت رابطه ی خوبی داشته و در چارچوب سیاست های دولت حرکت کنند.)؛
  • نظارت و ارزیابی کیفیت خدمات ارایه شده؛
  • تعیین مناطق مورد نیاز برای ارایه خدمات را ایفا می کند.

نقش سمن­‌ها اساسا در موارد ذیل است:

  • ارایه‌­ی خدمات رفاهی؛
  • اجرای پروژه­‌های رفاه اجتماعی تعیین شده از سوی دولت؛
  • کشف منابع جدید رفاهی؛
  • ارایه­‌ی مشاوره به دولت در روند تهیه و تدوین قوانین و مقررات رفاه اجتماعی؛
  • پیشگام شدن در ارایه­‌ی خدمات رفاهی جدید، توصیه به رعایت حقوق بشر، و عدالت و برابری اجتماعی خلاصه می شود[۱].

مقررات ثبت سمن در چین

دولت چین، برای به ثبت رساندن هر سازمان اجتماعی غیر دولتی در این کشور قانون و مقررات خاصی را وضع کرده و آن را 3بار اصلاح نموده است که در این­جا مجالی برای بررسی این مقررات وجود ندارد، ولی اصولا در این کشور به 3 نوع سازمان غیر دولتی اجازه­‌ی فعالیت داده می­‌شود: سازمان­‌های اجتماعی؛ واحدهای خصوصی غیر انتفاعی؛ و بنیادها و شعب سازمان­‌های مردم نهاد بین المللی. اساسی­ ترین شرط ثبت یک نهاد اجتماعی، پیدا کردن یک نهاد دولتی که اولا، از نظر موضوع فعالیت مرتبط با اهداف و اساس نامه­‌ی نهاد پیشنهادی باشد؛ ثانیا، مسئولیت حمایت و نظارت بر فعالیت­‌های سازمان مذکور را به پذیرد. به همین خاطر بسیاری از سمن­‌ها به سختی می­‌توانند یک نهاد دولتی حامی پیدا کنند، چون اصولا، پذیرش این مسئولیت به معنای تقبل حجم کار بیشتر و درد سر بیشتر برای آن نهاد دولتی است. از این رو اغلب سمن­‌ها بدون اخذ مجوز لازم و ثبت قانونی به فعالیت خود ادامه می­‌دهند. البته، سیاست دولت نیز در قبال سمن­‌های ثبت نشده«عدم ارتباط رسمی با این گونه سمن­‌ها، به رسمیت نشناختن آن­‌ها، و غیر قانونی اعلام نکردن آن­ها» است و برای آن­ها نقش مثبتی در میان جامعه قایل است. از این رو، تخمین زده می­‌شود که در این کشور تعداد سمن­‌های به ثبت قانونی نرسیده10 برابر سمن­‌های به ثبت رسیده باشد[۲]. ذکر این نکته نیز ضروری است که سازمان­‌های غیر دولتی فعال در زمینه‌­ی مذهبی، بیش از سایر سازمان­‌ها تحت کنترل دولت قرار می­‌گیرند.

براین اساس، ثبت سمن­‌هایی که در زمینه­‌هایی هم­چون محیط زیست، مبارزه با فقر، مراقبت از سالمندان، مبارزه با بی­سوادی، ارایه‌­ی خدمات رفاهی و اجتماعی، فرهنگی، تفریح و سرگرمی، بهداشت، آموزش و پژوهش، خدمات عمومی اجتماعی، فعالیت­‌های تجاری و تخصصی و... فعالیت می­‌کنند، خیلی آسان و فعالیتشان با آزادی عمل بیشتری مواجه است[۳]،ولی سمن­‌هایی که در زمینه­‌های مذهبی، سیاسی، جوانان، کارگران و زنان فعالیت می‌­کنند از همه مشکل­‌تر و با محدودیت و کنترل بیشتری مواجه هستند[۳].

تعداد سازمان­‌های اجتماعی فعال در چین

براساس آمار منتشره از سوی وزارت امور اجتماعی چین، در سال2009میلادی، در این کشور بالغ بر 414هزار(سخنرانی وزیر امور خارجه ی چین در مراسم افتتاح هفتمین فوروم آسیا-اروپا در تاریخ13 اکتبر2008 در پکن [۴] سازمان اجتماعی به ثبت رسیده که از این تعداد 230هزار سازمان­‌های اجتماعی، 138 هزار نهادهای اجتماعی خصوصی غیر انتفاعی، و 1614مورد نیز بنیادهای رفاه اجتماعی و یا شعب سمن­‌های خارجی و بین المللی بوده‌­اند[۵].

طبق این آمار، در سال1993میلادی، به ازای هر یک میلیون نفر2/1 نفر عضو سازمان­‌های مردم نهاد بوده‌­اند، در حالی­ که این رقم در سال2003میلادی، به9/1نفر افزایش یافته است(60درصد). لازم به گفتن است­ که به دلایل ذکر شده در فوق، تعداد سازمان­‌های اجتماعی ثبت نشده در این کشور بیش از ده برابر نهادهای ثبت شده و قانونی هستند که دولت به دلیل استفاده‌­ای که از قِبَل آن­ها می‌­برد، تا چندی که فعالیت­‌ها این سازمان­‌ها مخل سیاست­‌های کلی و قوانین این کشور نباشد، با آن‌­ها با اغماض رفتار می­‌کند، و هرگاه کوچک ­ترین خطایی، به ویژه در زمینه­‌های سیاسی و امنیتی از آن­ها سر بزند، برخورد قانونی می­‌کند.

هم­چنین، طبق گزارش تحقیقی صورت گرفته از سوی مرکز تحقیقات سازمان­‌های مردم نهاد دانشگاه چینگ ­هوا، در حال­ حاضر بین3000 تا6000سمن خارجی و بین المللی، مانند آکسفام، بنیاد فورد، بنیاد راکفلر، نجات کودکان(Save The Childrens) و... در چین فعالیت می‌­کنند که بسیاری از آن­ها ثبت قانونی نشده‌­اند. از این تعداد 2000مورد بنیادهای بین المللی و حدود 1000سازمان و نهاد هم به فعالیت‌­های مذهبی(مسیحی) می­‌پردازند[۶].

در عین این­که تعداد سمن­‌های فعال در کشور چین به سرعت افزایش می‌­یابد، سئوال این است ­که آیا دولت در آینده فضای فعالیت بیشتری برای آن­ها فراهم خواهد کرد، یا آن­ها با توجه به استقلال منابع مالی و اقبال عمومی، در فعالیت­‌های اجتماعی بیشتری درگیر خواهند شد؟ به نظر می‌­رسد حزب کمونیست در آینده‌­ی نزدیک در سیاست خود نسبت به فعالیت سمن­‌ها تجدید نظر کند. چون اگر این سازمان­‌ها به فعالیت غیر قانونی خود ادامه دهند، وضعیت کنونی موجب بروز مشکلات بیشتری خواهد شد. اگر دولتمردان این کشور درست عمل کرده و به همکاری با سمن‌­ها اعتماد و آن­ها را وادار به انجام فعالیت­‌های اجتماعی مورد پسند دولت کنند، از این تعامل سود بیشتری خواهند برد و با هم همپوشانی خواهند داشت.[۷]

نیز نگاه کنید به

نظام اجتماعی معاصر چین؛ انواع سازمان های اجتماعی چین؛ تعداد سازمان های اجتماعی فعال در چین

کتابشناسی

  1. ↑ New breakthrough for grassroots Charity Groups ،2011
  2. ↑ Ying, X. and Liton, Z.(2010). China’s Rapidly Growing Non Governmental Organizations. EAI Background Brief. No. 514.
  3. ↑ ۳٫۰ ۳٫۱ Hamrin , C.L.(2009).The Rebirth of Civil Society in China: Lessons from the Golden age of Chinese Protestanism . China: Global China Centre,
  4. ↑ www.ebeijing.gov.cn
  5. ↑ Bureau of Civil Organizations of China(2008). Social Organizations in China. Ministry of Civil Affairs of the PRC.
  6. ↑ Jie, C.(2006). The NGO Community in China. Political Science
  7. ↑ سابقی، علی محمد(1392). جامعه و فرهنگ چین. تهران: موسسه فرهنگی، هنری و انتشاراتی بین المللی الهدی، جلد1، ص.306-311.
برگرفته از «https://dmelal.ir/index.php?title=سازمان_های_اجتماعی_چین&oldid=61787»