جامعه افغانستان: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
جز (The LinkTitles extension automatically added links to existing pages (https://github.com/bovender/LinkTitles).) |
||
| خط ۲۲: | خط ۲۲: | ||
=== [http://wiki.icro.ir/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ازدواج] === | === [http://wiki.icro.ir/%D8%A7%D8%B2%D8%AF%D9%88%D8%A7%D8%AC%20%D8%AF%D8%B1%20%D8%A7%D9%81%D8%BA%D8%A7%D9%86%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D9%86 ازدواج] === | ||
معمولا در درون طایفه، [[اقلیت های قومی افغانستان|قوم]]، گروه و مذهب و اغلب در بین اقوام درجه اول، مانند فرزندان عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها صورت می‌گیرد و عروس و داماد از اقوام نزدیک یکدیگرند. در مرحله بعد، در درون طایفه و سپس قوم و پس از آن در درون مذهب صورت می‌گیرد و به‌ندرت پیش می‌آید که شیعه با دختر سنی یا سنی با دختر شیعه ازدواج‌کند، حتی بین [[گروه های قومی هزاره افغانستان|هزاره]]<nowiki/>های شیعه و سنی، هزارهای اسماعیلیه و اثنی‌عشری معمولا با یکدیگر ازدواج نمی‌کنند؛ ولی گاهی پیش می‌آید که ازدواج در خارج از قوم هم صورت گیرد؛ برای مثال، ازدواج [[گروه‌های قومی پشتون افغانستان|پشتون]] با تاجیک، [[گروه های قومی تاجیک افغانستان|تاجیک]] با هزاره و [[گروه های قومی هزاره افغانستان|هزاره]] با [[قوم اُزبک افغانستان|ازبک]]. | معمولا در درون طایفه، [[اقلیت های قومی افغانستان|قوم]]، گروه و مذهب و اغلب در بین اقوام درجه اول، مانند فرزندان عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها صورت می‌گیرد و عروس و داماد از اقوام نزدیک یکدیگرند. در مرحله بعد، در درون طایفه و سپس قوم و پس از آن در درون مذهب صورت می‌گیرد و به‌ندرت پیش می‌آید که شیعه با دختر سنی یا سنی با دختر شیعه ازدواج‌کند، حتی بین [[گروه های قومی هزاره افغانستان|هزاره]]<nowiki/>های شیعه و سنی، هزارهای [[اسماعیلیه]] و اثنی‌عشری معمولا با یکدیگر ازدواج نمی‌کنند؛ ولی گاهی پیش می‌آید که ازدواج در خارج از قوم هم صورت گیرد؛ برای مثال، ازدواج [[گروه‌های قومی پشتون افغانستان|پشتون]] با تاجیک، [[گروه های قومی تاجیک افغانستان|تاجیک]] با هزاره و [[گروه های قومی هزاره افغانستان|هزاره]] با [[قوم اُزبک افغانستان|ازبک]]. | ||
انتخاب همسر برای دختر معمولا توسط والدین، در درجه اول پدر دختر، صورت می‌گیرد؛ رسوم دیرینه هیچ‌گاه این اجازه را به دختر نمی‌دهد که در مورد شوهر انتخابی پدر و مادرش، تردیدی به خود راه دهد. [[ازدواج در افغانستان|ازدواج]] مسئله‌ای مهم است؛ ازاین‌رو، وی مجاز نیست که تنها با خواسته‌های شخصی با آن مواجه شود.<ref>سی‌گریفیتز،جان.افغانستان کلید یک قاره.ص۱۱۱.</ref> | انتخاب همسر برای دختر معمولا توسط والدین، در درجه اول پدر دختر، صورت می‌گیرد؛ رسوم دیرینه هیچ‌گاه این اجازه را به دختر نمی‌دهد که در مورد شوهر انتخابی پدر و مادرش، تردیدی به خود راه دهد. [[ازدواج در افغانستان|ازدواج]] مسئله‌ای مهم است؛ ازاین‌رو، وی مجاز نیست که تنها با خواسته‌های شخصی با آن مواجه شود.<ref>سی‌گریفیتز،جان.افغانستان کلید یک قاره.ص۱۱۱.</ref> | ||
نسخهٔ ۱ مارس ۲۰۲۴، ساعت ۱۳:۰۲
پدرسالاری
در افغانستان پدرسالاری تقریبا در بین همه اقوام رایج است و پدر از اختیارات کامل برخوردار است، جامعه افغانستان، جامعه‌ای پدرسالار، پدرتبار و پدربوم توصیف شده و در کنار خود با نمودهایی از نظام مادرسالار نیز آمیخته است.
ساختار اجتماعی افغانستان، مردسالار است، مرد (در مقایسه با زن) از قدرت زیادی در خانواده و جامعه برخوردار است و این قدرت به پول و ثروت مرد یا موقعیت اجتماعی او ارتباطی ندارد و اگر فرد ساده و فقیر هم باشد باز بر خانواده حاکمیت و فرمانروایی کامل دارد، سالخوردگان و ریش‌سفیدان هم جایگاه ویژه‌ای در خانواده و جامعه دارند و از احترام بالایی برخوردارند و تا پایان عمر درکنار فرزندان و نوه‌ها زندگی می‌کنند، مردم حرف‌شنوی فوق‌العاده‌ای از آنان دارند و مسائل و مشاجرات خانوادگی به دست سالخوردگان و ریش‌سفیدان حل‌وفصل می‌شود.
خانواده
در افغانستان خانواده دارای بنیانی بسیار قوی است. افراد خانواده، حتی بعد از ازدواج (پسران) با یکدیگر زندگی می‌کنند و به‌ندرت از هم جدا می‌شوند. افراد خانواده روابط نزدیکی با یکدیگر داشته و در همه حالات از همدیگر حمایت می‌کنند.
عشق به وطن و آزادی
مردم افغانستان در درجه اول به سرزمین قومی و در درجه بعدی به کشور خود علاقه ویژه‌ای دارند و هیچ جای دنیا را مانند آن نمی‌دانند. عشق به آزادی نیز از ویژگی‌های بارز مردم افغانستان است و در زندگی و رفتار آنان مشاهده می‌شود و تحت هیچ شرایطی حاضر به ازدست‌دادن آن و پذیرش زور نیستند.
مردمانی پرطاقت
افغانستان سرزمینی است کوهستانی، صعب‌العبور و خشن؛ مردمانی هم که در این محیط جغرافیایی زندگی می‌کنند بسیار پرطاقت، مقاوم و سخت‌کوش‌اند و در برابر شرایط نامساعد، ایستادگی کرده در آن زندگی می‌کنند.
خشونت‌گرایی
چند دهه جنگ و استبداد، خشونت‌گرایی و روحیه جنگی را بر کشور حاکم کرده است. علاوه‌براین، حاکمیت‌های انحصاری و استبدادی گذشته، نظام‌های اقتدارگرایانه قومی و سیاسی و نظام‌های مستبد و تحمیلی نیز سبب‌ساز روحیه جنگی، انتقام‌جویی و بروز خشونت در جامعه بوده و اجازه نداده‌اند جامعه روی امن و آرامش را ببیند.
مهمان‌نوازی
آداب‌ورسوم مردم افغانستان برگرفته از فرهنگ و ارزش‌های اسلامی است. با نظر به احترام ویژه فرهنگ اسلامی به مهمان، مردم افغانستان عموما مهمان‌نوازند و در حد توان و امکانات موجود خود، نهایت پذیرایی را از مهمان به عمل می‌آورند. مردم افغانستان به خارجیان، در صورت مهمان‌بودن احترام زیادی می‌گذارند؛ ولی وقتی مهمان به دشمن تبدیل شود با خشونت هرچه تمام‌تر با آن رفتار می‌کنند.
میهمانی‌ها در گذشته ساده بود؛ ولی در سال‌های اخیر، از حالت سنتی و ساده خارج شده، جنبه رقابت و چشم‌وهم‌چشمی به خود گرفته و در نتیجه برگزاری مهمانی را برای میزبان خیلی مشکل و پرهزینه ساخته است.
ازدواج
معمولا در درون طایفه، قوم، گروه و مذهب و اغلب در بین اقوام درجه اول، مانند فرزندان عموها، عمه‌ها، خاله‌ها و دایی‌ها صورت می‌گیرد و عروس و داماد از اقوام نزدیک یکدیگرند. در مرحله بعد، در درون طایفه و سپس قوم و پس از آن در درون مذهب صورت می‌گیرد و به‌ندرت پیش می‌آید که شیعه با دختر سنی یا سنی با دختر شیعه ازدواج‌کند، حتی بین هزاره‌های شیعه و سنی، هزارهای اسماعیلیه و اثنی‌عشری معمولا با یکدیگر ازدواج نمی‌کنند؛ ولی گاهی پیش می‌آید که ازدواج در خارج از قوم هم صورت گیرد؛ برای مثال، ازدواج پشتون با تاجیک، تاجیک با هزاره و هزاره با ازبک.
انتخاب همسر برای دختر معمولا توسط والدین، در درجه اول پدر دختر، صورت می‌گیرد؛ رسوم دیرینه هیچ‌گاه این اجازه را به دختر نمی‌دهد که در مورد شوهر انتخابی پدر و مادرش، تردیدی به خود راه دهد. ازدواج مسئله‌ای مهم است؛ ازاین‌رو، وی مجاز نیست که تنها با خواسته‌های شخصی با آن مواجه شود.[۱]
ازدواج در میان اقوام مختلف افغانستان متفاوت است؛ اما آنچه بین همه مشترک و یکسان است موارد کلی، مانند خواستگاری، مهریه، شیربها، برگزاری محفل عروسی و تعیین ساقدوش است. ازدواج با خواستگاری، که معمولا بدون حضور داماد است، شروع می‌شود. در خیلی جاها مرد نمی‌تواند تا زمان عروسی همسرش را ببیند. پس از توافق اولیه بین خانواده عروس و داماد، شیربها مطرح می‌شود. تعدادی از خانواده‌ها اصراری بر گرفتن شیربها ندارند؛ ولی معمولا گرفته می‌شود و گاهی مقدار آن خیلی زیاد است؛ به‌گونه‌ای که برای عروس حالت خریدوفروش پیدا می‌کند. مهریه حتما تعیین می‌شود. در سال‌های اخیر، مقدار مهریه خیلی سنگین شده و به یک مشکل اجتماعی تبدیل شده است و به مبالغی رسیده که مورد تأیید اسلام و شریعت نیست، در گذشته، تره‌کی برای حل این مشکل، مهریه زنان را طی فرمان شماره هفت خود، ۳۶۰ افغانی تعیین کرد که سبب آشفتگی و پریشانی خانواده‌ها شد.
پس از آن مراسم عروسی برگزار می‌شود و بسته به تمکن خانواده‌ها تا هفت روز جشن و شادی برپا می‌کنند. حنابندان نیز جزء مراسم عروسی است، جشن عروسی از مفصل‌ترین جشن‌ها در افغانستان است؛ ولی در سال‌های اخیر چشم‌وهم‌چشمی در این مراسم راه یافته و هزینه‌های آن خیلی سنگین، کمرشکن و تحمل‌ناپذیر شده و به یکی از مشکلات و موانع ازدواج تبدیل شده است.
سن ازدواج در افغانستان به‌تدریج در حال افزایش است. در گذشته بخش اعظم ازدواج‌ها در دختران در سن قبل از پانزده‌سالگی (از ۹ سالگی به بعد) و در پسران قبل از ۲۰ سالگی (از ۱۵ سالگی به بعد) صورت می‌گرفت؛ ولی اخیرا سن ازدواج، به‌ویژه در شهرها و در میان اقشار تحصیل‌کرده رو به افزایش بوده است، بیشتر ازدواج‌ها در دختران در سنین بین ۱۶ تا ۲۰ سالگی صورت می‌گیرد. طبق ماده ۷۱ قانون مدنی افغانستان، «عقد نکاح صغیره کمتر از ۱۵ سال به‌هیچ‌وجه جواز ندارد» و ازدواج در سن کمتر از ۱۵ سال کامل با اجازه محکمه امکان‌پذیر است، در سطح جامعه نیز مردم به‌تدریج با مضرات و مشکلات ازدواج در سنین پایین، آشنا شده‌اند و حداقل در سطح شهرها سعی می‌شود دختران پس از بلوغ کافی شوهر داده شوند؛ هرچند در مناطق روستایی شرایط همچنان مانند گذشته است.
داشتن بیش از یک همسر یا چندهمسری برای مردان مجاز است و عیب شمرده نمی‌شود. شرع و عرف در صورت وجود تمکن مالی، گزینش همسران بیشتر (تا ۴ زن) را به مردان می‌دهد. در میان اقوام به‌ویژه در میان پشتون‌ها رسم است که برادر مرده، همسر او را به عقد خویش درمی‌آورد.
ولادت
بارداری و تولد در میان تمامی اقوام افغانستان با جشن‌ها و شادمانی‌های بسیار همراه است. در گذشته اکثر زایمان‌ها در خانه‌ها توسط قابله‌های زن صورت می‌گرفت. در سال‌های اخیر، با توسعه بیمارستان‌ها در شهرها، بخشی از زایمان‌ها در بیمارستان‌ها صورت می‌گیرد؛ ولی هنوز هم بسیاری از زایمان‌ها، به‌ویژه در مناطق روستایی و دورافتاده توسط قابله‌ها انجام می‌شود. روحانی یا بزرگ فامیل هنگام تولد نوزاد، در گوش راست او اذان و در گوش چپ اقامه می‌خواند و آیاتی از قرآن مجید تلاوت می‌کند؛ سپس چند روز و شب‌زنده‌داری می‌کنند؛ بعد ولیمه می‌دهند و طی مراسمی برای نوزاد نام می‌گذارند و چنانچه طفل پسر باشد بعدها برای او مراسم ختنه‌سوری اجرا می‌کنند. هزینه جشن ختنه‌سوری نیز زیاد شده است. نوزاد پسر در خانواده از امتیازات بیشتری برخوردار است. دختر در اندیشه مردان خانواده، جایگاه موقتی دارد؛ زیرا زمانی ازدواج کرده و از خانه می‌رود؛ ولی پسر همیشه در خانه می‌ماند.
طلاق
با آنکه اسلام طلاق را در شرایط ویژه مجاز دانسته، ولی اجرای آن در افغانستان عملا ناممکن است و خیلی کم صورت می‌گیرد و معمولا در مواقعی که اختلاف زن و مرد خیلی شدید است واقع می‌شود در سال‌های اخیر، با فعال‌شدن کمیسیون حقوق بشر افغانستان و توسعه تلاش‌ها برای افزایش حقوق زن، موارد طلاق رو به افزایش بوده است.
وفات
فردی که مرگ را نزدیک می‌بیند وصیت‌نامه خود را تدوین می‌کند. وفات طی مراسم خاصی برگزار می‌شود و با تلاوت قرآن مجید همراه است. شخص متوفی در خانه یا غسالخانه غسل داده شده و کفن می‌شود و با احترام و قرائت قرآن و ذکر دعاها درگورستان دفن می‌شود. پس از آن مجالس ختم قرآن و ترحیم از سوی خانواده متوفی برگزار می‌شود و روحانی مدعو سخنرانی می‌کند. مراسم ختم و فاتحه‌خوانی در مسجد، حسینیه یا خانه فرد انجام می‌شود و خانواده متوفی تا درب منزل‌شان بدرقه می‌شوند. ارث. مطابق مقررات اسلامی است و شامل: یک‌هشتم سهم همسر و مابقی بین فرزندان (دختر و پسر) تقسیم می‌شود؛ منتها پسران دو برابر دختران ارث می‌برند؛ یعنی دو سهم برای پسر و یک سهم برای دختر.[۲]