زنان مصر

زنان مصری از گذشته‌­های دور در حیات اجتماعی و اقتصادی مشارکت داشته­‌اند. در جوامع روستایی، زنان نقش عمده در اقتصاد خانواده و تربیت فرزندان دارند و به طور کلی رکن اساسی خانواده‌اند. زنان مصری در دوران معاصر نیز حضوری فعال و تأثیرگذار در تحولات سیاسی اجتماعی داشته­‌اند؛ از جمله می‌توان به نقش ­آفرینی در انقلاب ضداستعماری سال 1919 اشاره کرد که تعدادی از آنان نیز با گلوله سربازان انگلیسی کشته شدند. از دهه­‌های اولیه قرن بیستم اقدامات گسترده برای حضور و مشارکت فعال زنان در صحنه‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی صورت گرفته است و علاوه بر تدوین قوانین و وضع سیاست­‌های خاص، مؤسسات و نهادهای متعددی برای تحقق این هدف تأسیس و تلاش‌­هایی برای برداشتن هر گونه تبعیض و نابرابری میان مردان و زنان انجام شده است. طی دهه‌های پایانی قرن گذشته اضافه بر مؤسسات و سازمان­‌های دولتی، نهادها و مؤسسات غیردولتی متعددی در حوزه مسائل زنان فعال شدند که این فعالیت‌ها شامل: آموزش، بهداشت، حقوق بشر، رسانه، کودک و نوجوان بوده است. در سال 1994 با گردهمایی حدود 22 مؤسسه از مؤسسات مردم نهاد مصری و با هدف هماهنگی و سامان دادن به فعالیت­ های مربوط به امور زنان و توسعه امکانات و توانمندی­ های موجود، شورای هماهنگی مؤسسه توسعه مسائل زنان تأسیس شد. از جمله اقداماتی که برای حمایت از زنان صورت گرفته است می­توان به: تأسیس شورای ملی زنان، شورای ملی حمایت از مادران و کودکان با هدف توانمندسازی اقتصادی، اجتماعی و حمایت از مشارکت زنان در فرآیندهای توسعه، صدور قانون تأسیس دادگاه خانواده که نوعی امنیت قضائی برای خانواده‌­ها و به طور خاصی زنان فراهم کرده است، صدور قانون سال 2004 مبنی بر تأسیس صندوق بیمه خانواده که پرداخت نفقه را برای زنان تضمین می­‌کند و مانع از هم پاشیدگی خانواده می­‌شود، نام برد. همچنین شورای ملی زنان با هدف آماده ­سازی زنان برای مشارکت سیاسی و تربیت کادرهای زن فعال در حوزه سیاست و امکان حضور در انتخابات، اقدام به تأسیس مرکز آموزش‌­های سیاسی کرده است. دولت مصر نیز برای فعال کردن مشارکت زنان در پروژه‌های کوچک اقدام به تأسیس صندوق اجتماعی توسعه کرده است. برنامه­‌های حمایتی این صندوق که عمدتا به مهارت‌های حرفه‌­ای و صنایع دستی اختصاص یافته، سهم قابل توجهی در فقرزدایی و ارتقاء سطح معیشتی خانواده‌ها داشته است.

طی دهه‌های اخیر ، زنان مصری در جایگاه‌­های تصمیم­ سازی و ساختار حکومت چون: وزارت، نمایندگی مجلس، وکالت، مدیریت‌های دولتی در سطوح گوناگون و مراکز آموزشی و دانشگاه‌ها حضوری نسبتا فعال داشته­‌اند. آنان در فعالیت­‌های حوزه جامعه مدنی نیز حضوری قابل توجه دارند. در سال 2007، 3% از پست­‌های وزارتی، 16،7% از پست­‌های معاونت وزیر، 17،8% از مدیریت‌های عالی و 15% از مدیریت‌های کل در اختیار زنان بوده است. زنان مصری توانسته‌­اند از سال 1961 تا پیروزی انقلاب سال 2011، پست­‌های دیپلماتیک متعددی را در اختیار گیرند. تعداد خانم‌هایی که در سمت­‌های دیپلماتیک (سفیر، کنسول، سرکنسول و ...) خدمت کرده‌­اند به 195 نفر می­‌رسد که این رقم حدود 20% از مجموع دیپلمات­‌های این کشور را در خارج در طول سال­‌های مزبور تشکیل می‌­دهد. از این تعداد، 15 نفر سفیر و یا سرکنسول (رئیس هیئت نمایندگی)، 19 نفر دارای پست‌­های مدیریتی در ادارات کل وزارت امور خارجه، 6 نفر نیز با رتبه سفیر در پست معاون وزیر و نیز تعداد 158 تن از آنان دارای پست وزیر مختار بوده‌اند.

مشارکت زنان مصری در فعالیت های سیاسی

زنان مصری در جریان انقلاب و تحولات پس از آن حضوری چشمگیر داشتند. علیرغم خشونت‌های فیزیکی و روانی بسیاری که در رویدادهای پیش و پس از آن نسبت به زنان مشارت کننده صورت گرفت، حضور آنان نقش تعیین کننده در سقوط نظام حسنی مبارک و موفقیت­‌های پس از آن داشت. به ویژه مادران شهیدان رویدادهای انقلاب، نقش مؤثری در تقویت انگیزه انقلاب برای ادامه حرکت تا کسب پیروزی داشتند. حضور 18 روزه زنان مصری از همه گرایش‌های مذهبی و سیاسی در فراز و فرودهای انقلاب به عنوان پزشک و پرستار، تظاهر کننده در صنوف مقدم، عضویت در کمیته‌های تأمین غذا و دیگر کمیته‌­های مردمی انقلاب، ویژگی خاصی به آن بخشیده بود و البته آنها در این راه سختی­‌ها و مشکلاتی که گاه برای مردان هم غیرقابل تحمل بود، به جان خریدند و شهیدان و مجروحان بسیاری هم تقدیم کردند. علیرغم چنین حضوری ، سهم زنان پس از پیروزی در اداره امور کشور بسیار ناچیز و نسبت به سهم آنان در حوزه‌­های مختلف سیاسی و مدیریتی پیش از سقوط نظام حسنی مبارک، بسیار کمتر بود. به عنوان مثال، زنان مصری پس از پیروزی انقلاب مجموعا 8 کرسی از مجموع 498 کرسی مجلس نمایندگان را در سال 2012 به خود اختصاص دادند. در حالی که پیش از انقلاب سهم تعیین شده برای زنان در مجلس، 64 کرسی (حدود 12%) از مجموع کرسی‌­ها بود، در اولین مجلس پس از پیروزی انقلاب این نسبت به 2% فرو کاسته شد.

زنان تاثیر گذار مصر

در روز 16 مارس 1919، زنان مصری در جریان تظاهرات انقلابی علیه استعمار انگلیس حضوری چشمگیر داشتند. در این تظاهرات که به عنوان اولین تظاهرات زنان در تاریخ مصر ثبت شده است، زنان مصری در حمایت از بازگشت سعد زغلول، رهبر قیام ملی و نیز آزادی و استقلال شعار می­ دادند که در پی برخورد پلیس، خانم «حمیده خلیل» مورداصابت قرار گرفت و نام او به عنوان اولین زن شهید مصری در جریان این قیام مردمی ماندگار شد. در روز 16 مارس 1922 نیز خانم هدی شعراوی اتحادیه زنان مصر را تشکیل داد که هدف آن بهبود وضعیت آموزش زنان، تأمین مساوات اجتماعی و سیاسی، کسب حق آموزش در دبیرستان و دانشگاه و اصلاح قوانین مربوط به ازدواج و ... بود. در 16 مارس 1956 و در پی تصویب قانون اساسی، زنان مصری از حق انتخاب و نامزدی برای نمایندگی مجلس برخوردار شدند که یکی از خواسته ­های زنان مصری بود. بدین سان روز 16 مارس در تاریخ معاصر مصر به عنوان روز بزرگداشت زن ثبت شده است.

نیز نگاه کنید به

• جامعه و نظام اجتماعی مصر
• جامعه مصر
• زنان در ژاپن
• زنان در روسیه
• زنان در کانادا
• زنان در لبنان
• وضعیت زنان در چین
• زنان در تونس
• زنان در افغانستان
• زنان در تونس
• زنان در سنگال