فرهنگ كتابت، كتابداری و كتابخانه در چین: تفاوت میان نسخه‌ها
بدون خلاصۀ ویرایش |
|||
| خط ۴۳: | خط ۴۳: | ||
=== [[متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه‌هاي عمومي چین]] === | === [[متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه‌هاي عمومي چین]] === | ||
پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوري نوين اطلاع رسانی، تحول جديدي در توسعه‌ی كتابخانه‌هاي چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زيادي از كتابخانه‌هاي اين كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌ای، از فناوري ديجيتالي استفاده مي‌كند. در عصر انفجار اطلاعات، يك كتابخانه در صورتي مي‌تواند به حيات مدرن خود ادامه داده و با همتايان خود به رقابت بپردازد كه از سيستم‌هاي جدید فنآوری ديجيتالي به بهترين نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه‌های بزرگ و حرفه‌ای در سطح جهاني و ملي ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سيستم كتابخانهی ديجيتالي با سرعت هرچه تمام‌تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه مي‌كوشد تا سيستم مديريت اطلاع رساني، سايت اينترنتي، و خدمات دیجیتالی خود را ايجاد و به روز کند. در اين زمینه، [[كتابخانهی ملي چین]]، [[مركز اطلاع رساني و اسناد آكادمي علوم چین]] و [[كتابخانهی دانشگاه چینگخوا]]، نه تنها پيشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه‌های گسترده‌ی کتابخانه‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعيت زياد كشور چین و گستردگي خوانندگان كتاب، تعدادي كتابخانهی تخصصي با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه‌های کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه‌ی خاص تخصص داشته و خدمات ویژه‌ای ارایه می‌کنند نیز راه‌اندازي شده است. براي نمونه، [[كتابخانهی ملی چین]] و [[كتابخانهی شانگهاي]]، به لحاظ تنوع، گستردگي، دارا بودن مجموعه‌هاي فراگير كتاب و تسهيلات پيشرفته، برتري‌هاي زيادي نسبت به ساير كتابخانه‌ها دارند و كتابخانهی «تيَنيي» و کتابخانه‌ی جدید پایتخت نيز از نظر ارائه‌ی كتب قديمي و نادر و كمياب براي علاقه‌مندان جذابيت زيادي دارد. | پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوري نوين اطلاع رسانی، تحول جديدي در توسعه‌ی كتابخانه‌هاي چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زيادي از كتابخانه‌هاي اين كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌ای، از فناوري ديجيتالي استفاده مي‌كند. در عصر انفجار اطلاعات، يك كتابخانه در صورتي مي‌تواند به حيات مدرن خود ادامه داده و با همتايان خود به رقابت بپردازد كه از سيستم‌هاي جدید فنآوری ديجيتالي به بهترين نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه‌های بزرگ و حرفه‌ای در سطح جهاني و ملي ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سيستم كتابخانهی ديجيتالي با سرعت هرچه تمام‌تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه مي‌كوشد تا سيستم مديريت اطلاع رساني، سايت اينترنتي، و خدمات دیجیتالی خود را ايجاد و به روز کند. در اين زمینه، [[كتابخانهی ملي چین]]، [[مركز اطلاع رساني و اسناد آكادمي علوم چین]] و [[كتابخانهی دانشگاه چینگخوا]]، نه تنها پيشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه‌های گسترده‌ی کتابخانه‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعيت زياد كشور چین و گستردگي خوانندگان كتاب، تعدادي كتابخانهی تخصصي با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه‌های کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه‌ی خاص تخصص داشته و خدمات ویژه‌ای ارایه می‌کنند نیز راه‌اندازي شده است. براي نمونه، [[كتابخانهی ملی چین]] و [[كتابخانهی شانگهاي]]، به لحاظ تنوع، گستردگي، دارا بودن مجموعه‌هاي فراگير كتاب و تسهيلات پيشرفته، برتري‌هاي زيادي نسبت به ساير كتابخانه‌ها دارند و [[كتابخانهی «تيَنيي»]] و کتابخانه‌ی جدید پایتخت نيز از نظر ارائه‌ی كتب قديمي و نادر و كمياب براي علاقه‌مندان جذابيت زيادي دارد. | ||
=== [[كتابخانهی ملي چین]] === | === [[كتابخانهی ملي چین]] === | ||
كتابخانهی ملي كنوني چین، همان «كتابخانهی سلطنتی پايتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «[[گوانگخوا]]» در [[پكن]] احداث و سپس به خيابان «وِنجين (Wenjin)» منتقل و به بزرگترين كتابخانهی مدرن چین تبديل گرديد. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، کتابخانه‌ی ملی بِیپینگ (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام | كتابخانهی ملي كنوني چین، همان «كتابخانهی سلطنتی پايتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «[[گوانگخوا]]» در [[پكن]] احداث و سپس به خيابان «وِنجين (Wenjin)» منتقل و به بزرگترين كتابخانهی مدرن چین تبديل گرديد. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، [[کتابخانه‌ی ملی بِیپینگ]] (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «[[کتابخانه‌ی ملی چین]]» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌ی شورای وزیران چین این نام رسمیت یافت. در طول سال‌هاي سپري شده، تعدادي از محققان و دانشمندان برجستهی چینی، از جمله «[[ليانگ چيچائو]]»، «[[چاي يوان پي]]»، «[[لوشون]]» در خدمت اين كتابخانه بوده و رياست آن را بر عهده داشته‌اند. | ||
كتابخانهی ملي | [[كتابخانهی ملي چین]]، پس از تأسيس [[جمهوري خلق چین]] در سال 1949، به كتابخانهی پكن تغيير نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش چین، و افزايش تقاضاي مردم براي فراگيري علوم، كتابخانهی پكن نيز در دهه‌هاي 1950 و 1960 توسعه‌ی بيشتري يافت. در سال 1975 براساس تصمیم «[[چوئنلاي]]» نخست وزير وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانهی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جديد كتابخانه در فضايي به مساحت 170 هزار متر مربع تكميل و به یکی از بزرگترين كتابخانه‌های جهان تبديل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكيل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نيز در 5 طبقه از ساختمان استقرار يافته‌اند. افزون بر اینها، دو تالار نمايشگاهی و دو محوطه‌ی سبز نيز در زمين 14 هكتاري كتابخانه وجود دارد. بخش‌هاي مختلف آن عبارتند از: | ||
1- بخش منابع الكترونيكي. دو تالار منابع الكترونيكي در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتيب 20 و 63 رايانه دارند. بسياري از لوحهاي فشرده و سايت‌هاي اينترنتي در اين تالارها قابل دسترسي هستند. استفاده از رايانه‌ها با پرداخت هزينه‌هاي تعيين شده، مخصوص اعضا بوده و اعضاي جديد پس از طي دوره‌هاي آموزش رايانه، مجاز به بهره‌برداري هستند. امكان دسترسي پيوسته به فهرست همگاني (اپك) نيز ميسر است. | 1- بخش منابع الكترونيكي. دو تالار منابع الكترونيكي در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتيب 20 و 63 رايانه دارند. بسياري از لوحهاي فشرده و سايت‌هاي اينترنتي در اين تالارها قابل دسترسي هستند. استفاده از رايانه‌ها با پرداخت هزينه‌هاي تعيين شده، مخصوص اعضا بوده و اعضاي جديد پس از طي دوره‌هاي آموزش رايانه، مجاز به بهره‌برداري هستند. امكان دسترسي پيوسته به فهرست همگاني (اپك) نيز ميسر است. | ||
| خط ۵۴: | خط ۵۴: | ||
2- بخش خدمات تهيهی اسناد. وظيفهی اين مركز، ارائه‌ی خدمات اطلاع‌رساني به طرح‌هاي تحقيقاتي بزرگ ملي، واحدهاي توليدي، و عموم مردم در قالب تهيه، بازيابي، و اشاعه‌ی اطلاعات مورد نياز آنها، در قبال دريافت هزينه‌هاي مربوط است. امانت بين كتابخانه‌هاي داخل و خارج از كشور، از ديگر وظايف اين مركز به شمار می‌رود. | 2- بخش خدمات تهيهی اسناد. وظيفهی اين مركز، ارائه‌ی خدمات اطلاع‌رساني به طرح‌هاي تحقيقاتي بزرگ ملي، واحدهاي توليدي، و عموم مردم در قالب تهيه، بازيابي، و اشاعه‌ی اطلاعات مورد نياز آنها، در قبال دريافت هزينه‌هاي مربوط است. امانت بين كتابخانه‌هاي داخل و خارج از كشور، از ديگر وظايف اين مركز به شمار می‌رود. | ||
3- بخش ترجمه. اين بخش وظيفهی ترجمه‌ی منابع كتابخانه‌اي به زبان‌هاي گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت اين مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها يا به زبان‌هاي مختلف از جمله | 3- بخش ترجمه. اين بخش وظيفهی ترجمه‌ی منابع كتابخانه‌اي به زبان‌هاي گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت اين مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها يا به زبان‌هاي مختلف از جمله [[زبان انگليسي|انگليسي]]، [[زبان روسي|روسي]]، [[زبان ژاپني|ژاپني]]، [[زبان آلماني|آلماني]]، [[زبان فرانسوي|فرانسوي]]، [[زبان كره‌اي|كره‌اي]]، [[زبان اسپانيولي|اسپانيولي]]، [[زبان ايتاليايي|ايتاليايي]]، [[زبان هندي|هندي]]، و جز آن مي‌پردازند. | ||
4- بخش صوتی و تصویری. این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.<ref>www.nlc.gov.cn</ref> | 4- بخش صوتی و تصویری. این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.<ref>www.nlc.gov.cn</ref> | ||
| خط ۶۰: | خط ۶۰: | ||
كتابخانهی ملي چين، افزون بر اينكه يك كتابخانهی تحقيقاتي جامع و گنجينه‌ی ملي انتشارات داخلي است، مركز تحقيقات و توسعه‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني كتابخانه‌ها نيز به‌شمار مي‌رود. تهيهی كتابشناسي ملي، نظام رده‌بندي چيني، اجراي توافقات رسمي فرهنگي، و همكاري با ساير كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بين‌المللي، از وظايف اين كتابخانه است. كتابخانهی ملی، مركز ملي شابک و شماره‌ی استاندارد ملي پيايندها (آي.اس.اس.ان.) نيز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداري مواد كتابخانه‌ای از اهداف اين كتابخانه است. از اين رو، كتاب‌هاي مهم و نادر، به منظور حفظ و نگهداري مطلوب، به ريزنگار تبديل مي‌شوند. اين كتابخانه علاوه بر برخورداري از قانون واسپاري انتشارات داخلي (از سال 1920)، به گردآوري انتشارات خارجي، انتشارات سازمان‌هاي بين‌المللي و دولت‌هاي خارجي، انواع ريزنگار و مواد ديداري - شنيداري، لوح فشرده، و انتشارات الكترونيكي نيز می‌پردازد. همچنين مجموعه‌هاي بزرگي از انتشارات در زمينه‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني؛ سالنامه‌هاي چيني؛ و مجموعه‌هاي خاص انتشارات [[هنگ‌كنگ]]، [[تايوان]]، و [[ماكائو]] را گردآوري كرده است. افزون بر این، كتابخانهی ملي چين مركز واسپاري رساله‌هاي دكتراي چيني و انتشارات سازمان ملل متحد نيز هست. | كتابخانهی ملي چين، افزون بر اينكه يك كتابخانهی تحقيقاتي جامع و گنجينه‌ی ملي انتشارات داخلي است، مركز تحقيقات و توسعه‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني كتابخانه‌ها نيز به‌شمار مي‌رود. تهيهی كتابشناسي ملي، نظام رده‌بندي چيني، اجراي توافقات رسمي فرهنگي، و همكاري با ساير كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بين‌المللي، از وظايف اين كتابخانه است. كتابخانهی ملی، مركز ملي شابک و شماره‌ی استاندارد ملي پيايندها (آي.اس.اس.ان.) نيز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداري مواد كتابخانه‌ای از اهداف اين كتابخانه است. از اين رو، كتاب‌هاي مهم و نادر، به منظور حفظ و نگهداري مطلوب، به ريزنگار تبديل مي‌شوند. اين كتابخانه علاوه بر برخورداري از قانون واسپاري انتشارات داخلي (از سال 1920)، به گردآوري انتشارات خارجي، انتشارات سازمان‌هاي بين‌المللي و دولت‌هاي خارجي، انواع ريزنگار و مواد ديداري - شنيداري، لوح فشرده، و انتشارات الكترونيكي نيز می‌پردازد. همچنين مجموعه‌هاي بزرگي از انتشارات در زمينه‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني؛ سالنامه‌هاي چيني؛ و مجموعه‌هاي خاص انتشارات [[هنگ‌كنگ]]، [[تايوان]]، و [[ماكائو]] را گردآوري كرده است. افزون بر این، كتابخانهی ملي چين مركز واسپاري رساله‌هاي دكتراي چيني و انتشارات سازمان ملل متحد نيز هست. | ||
اين كتابخانه در تمامي روزهاي سال به روي مراجعان باز بوده و روزانه | اين كتابخانه در تمامي روزهاي سال به روي مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار فقره مادهی كتابخانه‌اي استفاده مي‌کنند. همچنين، خدمات پيوستهی آن 24 ساعته از طريق شبكه‌هاي چندرسانه‌اي گوناگون و نيز اينترنت قابل دسترسي است. در 1999، قريب به 15000 كارمند در اين كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزديك به 10 درصد آنها داراي تخصص كتابداري بوده‌اند. | ||
كتابخانهی ملي چين، مركز ملي پيشينهی كتابشناختي است و وظيفهی انتشار «[[كتابشناسي ملي چين]]»، فهرستگان‌هاي ملي، و فهرست مجموعه‌هاي موجود در اين كتابخانه را بر عهده دارد. اين كتابخانه از سال 1927 و به ويژه از سال 1957 «[[فهرستگان ملي چين]]» را گردآوري كرده است. در سال 1997 «[[مركز فهرستنويسي كتابخانهی پيوسته]]»، به‌منظور سازماندهي فهرست نويسي رايانه‌اي در سطح كشور، مديريت شبكهی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختي در آن تأسيس شد. انتشار فهرست برگه‌ی كتاب‌هاي چيني با فرمت مارك نيز از وظايف اين مركز به شمار مي‌رود. تا پايان سال 1997 حدود 73 نفر در اين مركز اشتغال داشته‌اند. | |||
كتابخانهی ملي چين همچنين موظف به تهيهی بيش از 30 عنوان كتابشناسي است؛ از جمله: «كتابشناسي ملي چين»، «كتابشناسي عمومي كتاب‌هاي منتشر شده بين سال‌هاي 1911-1949»، و «كتابشناسي كتاب‌هاي قديمي و كمياب». | |||
اين كتابخانه با همكاري ساير كتابخانه‌هاي چين، پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي گذشته‌نگر چين (1949 تا 1987) را ايجاد كرده‌است كه در كنار پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي چين كه توسط كتابخانهی ملي چين راه‌اندازي شده‌است، بزرگترين و جامع‌ترين پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي انتشارات چين را تشكيل مي‌دهد. كتابخانه ملي چين همچنین، رياست هيئت تحريريه رده‌بندي كتابخانهی چيني را برعهده دارد كه زير نظر وزارت فرهنگ چين تشكيل مي‌شود. تحقيق، تأليف، بازبيني، و اصلاح طرح رده‌بندي چيني و موضوعات وابسته، از وظايف اين هيئت به‌شمار مي‌رود. | اين كتابخانه با همكاري ساير كتابخانه‌هاي چين، پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي گذشته‌نگر چين (1949 تا 1987) را ايجاد كرده‌است كه در كنار پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي چين كه توسط كتابخانهی ملي چين راه‌اندازي شده‌است، بزرگترين و جامع‌ترين پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي انتشارات چين را تشكيل مي‌دهد. كتابخانه ملي چين همچنین، رياست هيئت تحريريه رده‌بندي كتابخانهی چيني را برعهده دارد كه زير نظر وزارت فرهنگ چين تشكيل مي‌شود. تحقيق، تأليف، بازبيني، و اصلاح طرح رده‌بندي چيني و موضوعات وابسته، از وظايف اين هيئت به‌شمار مي‌رود. | ||
نسخهٔ ۱۱ نوامبر ۲۰۲۳، ساعت ۱۳:۲۳
از گذشته‌هاي دور گفته شده است كه كتاب نردبان پيشرفت بشريت است و به همين سبب كتابت و كتاب، هر محتوا و شكلي كه داشته باشد، بيانگر رشد و خلاقيت و انديشه‌مندي و توسعه‌ی فرهنگ هر ملتي به شمار می‌رود. بنابراين، توسعه‌ی فرهنگ كتابداري و كتابخانه نيز در هر كشوري بازتابي از میزان پیشرفت و توسعه‌ی فرهنگ و تمدن آن قوم است.
فرهنگ كتابت در چین
مردم سرزمين چین را بايد جزو ملت‌هايي به شمار آورد كه از آغاز دوره‌ی احساس نياز انسان به انتقال ايده و انديشه‌ی خود به ديگران از طرق مختلف، به فكر كشف راه‌هايي پرداخت كه بتواند از طريق ثبت انديشه‌ها، خود را جاودان سازد. همچنین، برآورد شده است که چین تا سال 1750 میلادی، به تنهایی بیشتر از تمام دنیا اثر نوشته‌ای ایجاد کرده است که اکثر آنها جنبه‌ی اخلاقی و فلسفی داشته است.[۱] طبق اسناد و مدارك به اثبات رسيده و مورد قبول باستان‌شناسان، قديميترين دست نوشته‌هاي بشري كه به وضوح و طبق قاعده و قانون در بردارنده‌ی پيام است، در جنوب عراق و بين‌النهرين كشف شده كه متعلق به 5200 سال قبل است. ساكنان اين منطقه با اختراع نوعی خط يا تصوير نگاري و علايم نوشتاري براي انتقال ايده و انديشه‌هاي خود به ديگران، آنان را بر روي لوحهاي سفالين و گِلين حك كرده‌اند كه در كاوش‌هاي باستاني به عمل آمده از اين منطقه به دست آمده است. گفته مي‌شود كتابت در کشور چین نیز حدود 2000 سال پس از كشف و مورد استفاده قرار گرفتن علايم نوشتاري در بين‌النهرين آغاز شده است، يعني حدود 3000 سال پيش. نخستین نوشته‌هاي چینی تحت عنوان «جیاگو وِن (Jiagu Wen)» كه در واقع حروف تصويري بوده و بر روي كاسه‌ی لاكپشت‌ها حكاكي شده‌اند ،متعلق به دوران سلسله‌ی شانگ است كه در قرن‌هاي 11 تا 16 پیش از ميلاد حكمرانی مي‌كرده‌اند. ولي چنانچه كشفيات اخيري كه از منطقه اي بنام «جیاخو (Jiahu)» در سال 1962 به دست آمده است، از سوي دانشمندان مورد تأييد قرار گيرد، تاريخ كتابت و استفاده از علايم نوشتاري انسان‌هاي اوليه در چین به 8600 سال پیش بازخواهد گشت كه در آن صورت قدمت نوشته‌هاي كشف شده از «جیاخو» 3000 سال پيشتر از آثار منطقه‌ی بين‌النهرين خواهد بود، چون كربن‌هاي به دست آمده از اين منطقه، متعلق به 7000 سال تا 5800 سال پیش از ميلاد است.
فرهنگ جمع‌آوري كتاب در چین
براساس مدارك موجود، تاريخ جمع‌آوري و نگهداري کتاب و نوشته‌ها در چین، بسيار طولاني است و اين سنت حسنه كه قدمت آن به سه هزار سال پيش و به دوران حكمرانی سلسله‌ی «جو» باز مي‌گردد، مراحل مختلفي چون توسعه، تقويت، موفقيت‌ها و فرود و فرازها و دگرگوني‌هاي متعددي را پشت سر گذاشته است. جمع‌آوري كتاب در چین كه ابتدا از اهتمام دربار امپراتوران مختلف چین به امر جمع‌آوري و نگهداري آنان به عنوان يك گنج ثروت و در اختيار داشتن علوم و آگاهي‌هاي روز آغاز شده بود، رفته رفته به ساير قشرهاي جامعه از جمله برخي از شخصيت‌هاي علمي و انديشمندان درباري، روحانيان معابد مختلف، مراكز نشر و گسترش علوم و معارف و در نهايت مجموعه‌داران خصوصي ثروتمندي كه براي بدست آوردن يك جلد كتاب حاضر بودند بخش مهمي از ثروت خود را بپردازند، تأثير گذاشته و بدين صورت فرهنگ كتاب اندونزي در خانواده‌های سطح متوسط به بالای چین از هر قشر و گروهي نهادينه گرديد و مجموعه كتب با ارزش قديمي عظيم موجود در كتابخانه‌هاي مهم امروزين چین و جهان كه به عنوان ذخاير تمدن و فرهنگ چین به شمار مي‌آيد، بخشي از همان مجموعه‌هاي شخصي، درباري و معبدي علاقمندان به جمع آوري كتاب در چین باستان است، كه بخش عظيمتر آن بر اثر جنگ‌ها و آتش سوزي‌ها و بلايا و حوادث طبيعي و كينه و عداوت‌های قومي و قبيله‌ای و شخصی، از بين رفته است.
كتابخانه‌هاي سنتي و يا «برج كتاب» در چین
در كنار فرهنگ جمع‌آوري و نگهداري كتاب، كم كم سيستم‌ها و شبكه‌هاي خاص نسخه‌برداري، توزيع، خريد و فروش، شناسايي كتب معتبر و از همه مهمتر حفاظت از اين كتاب‌ها نيز شكل گرفته و توسعه يافت. تأسيس كتابخانه‌هاي شخصي و يا برج‌هاي كتاب كه براي مدت 2500 سال، از دوران پيش از حكمراني سلسله‌ی «چین (Qin)» تا اواخر قرن نوزدهم ادامه يافت نيز در همين راستا بوده است. در طول تاريخ، اين كتابخانه‌ها در واقع صرفا محل جمع‌آوري كتاب بوده و هدف از احداث برج‌هاي كتاب، ايجاد محلي براي محافظت از آنها و احيانا، استفاده‌ی صاحب كتابخانه و يا افراد مورد تأييد وي بوده است، نه ارايه‌ی خدمات كتابداري به علاقه‌مندان به مطالعه و افراد عادي و معمولي. به همين سبب، تقريبا در تمامي برج‌هاي كتاب، قوانين و مقررات سختي برای استفاده از کتاب‌ها به اجرا گذاشته مي‌شد و از ورود افراد متفرقه و غير مجاز، به ویژه زنان (در چین باستان که فرهنگ مردسالاری حاکم بود، مردم براین باور بودند که زن هرچه محدودتر در خانه باشد، بهتر است.) به كتابخانه‌ها ممانعت به عمل مي‌آمد و امانت بردن كتاب نيز ممنوع بود. در اين كتابخانه‌ها مقرر بود كه كتب موجود پس از مرگ صاحب اصلي، نبايد بين وراث تقسيم شود، نبايد نسخه‌هايي از آن به خارج از كتابخانه منتقل شود و تنها افراد مجاز آن هم در ساعاتي معين و در داخل همان برج‌ها مي‌توانستند از ذخاير موجود در آن استفاده نمايند (در افسانه‌های چینی گفته می‌شود که دختری عاشق کتاب بود، ولی نمی‌توانست به تنها کتابخانه‌ی موجود دسترسی داشته باشد. لذا با پسر صاحب کتابخانه ازدواج کرد تا از این طریق بتواند به کتاب‌های موجود در کتابخانه‌ی پدر شوهرش دسترسی پیدا کند، ولی علی‌رغم ازدواج با پسر خانه، هرگز به کتاب‌ها دسترسی پیدا نکرد.). تخطي‌كنندگان از این مقررات، به سختي در ملأ عام مجازات مي‌شدند. برخي از اين برج‌ها به خاطر داشتن كتاب‌هاي نفيس و متنوع و نایاب و اجراي سخت مقررات، از شهرت زيادي برخوردار بودند. در حقيقت می‌توان گفت، کشور چین ميراث فرهنگ مكتوب خود را مديون این مجموعه‌داران دولتي و غير دولتي كتاب بوده و پديده‌ی برج كتاب آيينه‌ی تمام نماي فرهنگ مكتوب و جمع‌آوري كتاب و بنيان‌هاي اوليه‌ی تشكيل كتابخانه‌هاي عمومي امروزين در اين كشور به حساب مي‌آيند. كار گردآوري كتاب به ويژه براي مجموعه‌داران خصوصي، به هيچ وجه سهل و آسان نبود، بلكه برخي اوقات، با خطرات جدي جاني و مالي روبرو مي‌شدند. ولي در عين حال، به دليل علاقه‌ی شخصي همه‌ی اين خطرات را به جان خريده و با عشق و علاقه به جمع آوري كتاب می‌پرداختند. به همين سبب بسياري از مجموعه‌داران و صاحبان برج‌هاي كتاب، براي به دست آوردن برخي از نسخه‌هاي مهم و با ارزش، بعضا تمام دارايي و ثروت خود را از دست مي‌دادند و در صورت نداشتن پول كافي، به تهيهی كپي يا نسخه بدل آن مبادرت مي‌کردند. لذا، گاهي شيوه‌ی افراطي پيش گرفته و به هر قيمتي كه بود مي‌خواستند نسخه‌ی مورد نظر را به دست آورند ولو از طریق ارتکاب جرم و جنايات و دزدي و غارت.
دوران كتاب سوزي در چین
_founder_of_the_Qin_dynasty_(-260_to_-_(MeisterDrucke-1054912).jpg)
نخستین امپراتور سلسله‌ی «چین» وقتی در سال (207 پیش از میلاد) به قدرت رسيد، براي پايان دادن به اختلافات فكري و سياسي و قومي و ايجاد وحدت و يكپارچگي در سراسر این کشور، تنها راه چاره را ممنوعيت هر گونه فكر و انديشه كه به گذشته تعلق دارد، به ويژه آنچه كه مربوط به انديشه‌هاي فكري كنفوسيوس بود دانست. لذا، به توصيه‌ی نخست وزيرش به نام «ليشي (Li Shi)» با صدور فرمان وحشیانه‌ي «كتاب‌ها را بسوزانيد و طرفداران و تبليغ‌كنندگان انديشه‌هاي كنفوسيوس را در آتش انداخته و دفن كنيد» فاجعه‌ی عظيم فرهنگي را به بار آورد كه با سوزاندن كتاب‌هاي غير قابل شمار و انهدام و به آتش كشيدن محل‌هاي نگهداري كتاب، خسارت غير قابل جبراني بر ميراث مكتوب ملت چین و گنجينه‌ی فکری و فرهنگي اين كشور و ضررهاي غير قابل شمارشی بر گنجينه‌داران و صاحبان مجموعه‌هاي كتاب وارد ساخته و در اين حركت ضد بشري، بسياري از كتاب‌هاي ارزشمند و گرانبها در آتش جهل و كينه و نفرت حكام وقت سوخت. در اين دوران بسياري از مجموعه‌داران براي حفاظت از كتاب‌ها، آنها را در كوه‌ها و يا بين شكاف‌های ديوار منازل و يا مناطق دور افتاده پنهان و دفن نمودند كه پس از مدتي بسياري از اين آثار در اثر رطوبت و عوارض طبيعي از بين رفت و نابود گرديد. برخی از آثار كنفوسيوس، از جمله «قطعات ادبي»، «كتاب تاريخ» و... قرن‌ها بعد از ديوار خانه‌ی محل سكونت كنفوسيوس كشف و مورد استفاده قرار گرفت.
احياي مجدد سنت گردآوري كتاب
در دوران حكمراني سلسله‌ی تانگ با توجه به رشد اقتصادي و ثبات اجتماعي موجود، تلاش براي جمع‌آوري كتاب و ايجاد برج‌هاي نگهداري آثار مكتوب بار دیگر رونق گرفت و افزايش یافت و سيستم طبقه‌بندي كتاب‌ها بر اساس موضوعات تاريخي، فلسفي و ادبيات شكل گرفت. در اين دوران ايجاد مؤسسات مختلف نگهداري كتاب در سطوح دولت‌هاي محلي نيز توسعه يافت و فهرست‌برداري و ثبت كتاب‌هاي موجود به عنوان اموال دولتي آغاز گرديد. همزمان، با تلاش‌هاي مقامات دربار و حكومت‌هاي منطقه‌اي براي جمع‌آوري و نگهداري كتاب، معابد و صومعه‌هاي بودايي و تائويي نيز اقدام به جمع‌آوري و حفاظت از كتاب‌ها و نوشته‌هاي مذهبي كه بيشتر از سوي مانك‌ها و راهبان بزرگ در مورد اين آیين‌ها نگاشته مي‌شد نموده و از اين طريق انحصار جمع‌آوري كتاب توسط درباريان شكسته و معابد نيز قدم‌هاي بزرگي در ايجاد كتابخانه‌هاي بزرگ مذهبي آنهم فقط جهت استفاده‌ی مانك‌هاي بزرگ برداشتند. با توجه به شيوع مكاتب مختلف فلسفي و نظري در اين دوران، بر اساس فلسفه‌ی «بگذار صدگل شكفته شود» و ايجاد مدارس و مراكز مختلف آموزشي متعدد كه هر كدام وابسته به يك مكتب خاص فلسفي بود، ايجاد كتابخانه در كنار اين مدارس نيز امر رايجي شد. بدين شكل بود که گروه سومي نيز وارد عرصه‌ی جمع آوري و نگهداري كتاب شده و فرهنگ علاقمندي به كتاب را به سطوح متوسط جامعه نیز كشاندند كه به عنوان نمونه مي‌توان از مدرسه‌ها ي«آهوي سفيد» و «يوئه لو» اشاره كرد كه با جديت تمام اقدام به جمع‌آوري كتاب و تأسيس كتابخانه نمودند. با گسترش فرهنگ اجتماعي و با سواد شدن تعداد بيشتري از مردم، رفته رفته عادت و علاقه به جمع‌آوري كتاب توسط مجموعه‌داران خصوصي نيز رايج و افراد با سواد و پولدار بخش خصوصي به جهت تفنن و يا تظاهر و بعضا نيز براي مطالعه‌ی شخصي و خانوادگي، اقدام به جمع‌آوري كتاب نموده و از اين طريق پايه‌ی چهارم اجتماعي فرهنگ گردآوري كتاب شكل گرفت و مجموعه‌داران خصوصي نيز به عنوان رقيب دولت و معابد و مدارس وارد بازار جمع‌آوري كتاب شده و فرهنگ آثار مكتوب رونق بيشتري گرفت.
فرايند فرهنگ گردآوري كتاب در دوران حاكميت سلسله‌هاي «يوان»، «مينگ» و «چینگ» با توجه به گرايش عموم مردم و حمايت امپراتوران وقت و تنوع و گستردگي مكاتب فكري و انديشه‌هاي فلسفي، به اوج خود رسيد و گروه‌هاي چهارگانه‌ی جمع‌آوري كتاب با استفاده از ابداعات خود و تجربيات گروه‌هاي ديگر، روز به روز سيستم جمع‌آوري، نگهداري، حفاظت و استفاده از گنجينه‌هاي پر ارزش برج‌هاي كتاب افزوده و آن را شكوفاتر ساخته و در عين حال، مقررات سخت و پيچيده‌ی استفاده از آنان از جمله ممنوعيت استفاده‌ی افراد متفرقه و زنان را همچنان تا همين اواخر، حفظ كردند. تدوين مجموعه‌هاي بزرگ تاريخي، فلسفي، ادبي، هنري، مذهبي و دايره‌المعارف‌های بزرگي همچون دایره‌المعارف «يونگلي» و تأسيس برج بزرگ كتاب «وِييوان» كه از لحاظ كمي و كيفي در سطح بسيار بالايي قرار داشت، از دستاوردهاي بزرگ همين دوران محسوب مي‌شوند. مناطق جنوب و جنوب شرقي چین، به عنوان ثروتمندترين مناطق اين كشور كه از طريق دريا و بنادر مختلف با جهان خارج نيز در ارتباط بودند، در زمينه‌ی جمع‌آوري كتاب و ايجاد برج‌هاي بزرگ نگهداري آثار مكتوب، پيشتاز ساير مناطق به شمار مي‌آيند. براساس اسناد تاريخي، تنها در شهر جنوبي و بندري «نينگبو» در استان جِهجيانگ، بيش از يكصد باب كتابخانهی دولتي و خصوصي فعال بود كه هنوز هم برخي از آنها به فعاليت خود ادامه مي‌دهند.
تدوین بزرگترین دایره‌المعارف جامع قدیمی چین
حدود شش صد سال پیش و در سال 1403 میلادی، بنابه دستور امپراتور یونگله (Yongle) از سلسله‌ی مینگ، حدود دو هزار دانشمند و عالم و متخصص در رشته‌های مختلف علوم، مأمور به تهیه و تدوین دایره‌المعارفی تحت عنوان «یونگله دادیان (Yongle Dadian)» شدند که پس از پنج سال تلاش جمعی، این دایره‌المعارف در سال 1408 میلادی تکمیل و تقدیم امپراتور شد. این دایره‌المعارف از 370 میلیون کاراکتر چینی تشکیل و دارای 917480 هزار صفحه، 22937 فصل، در 11095 مجلد، و بین 7 تا 8 هزار مدخل بود و از نظر حجم بیش از 40 متر مکعب فضا را اشغال می‌کرد و در عصر خود بزرگترین دایره‌المعارف جهان به شمار می‌رفت.[۲] مطالب این دایره‌المعارف شامل تمامی علوم، اطلاعات و داده‌های موجود در سرتاسر چین از دوران نخستین سلسله‌ی چین (206 تا 221 پیش از میلاد) تا عصر تدوین آن در آغاز قرن پانزدهم، اعم از علوم کشاورزی، هنر، نجوم، زمین شناسی، تاریخ، ادبیات، پزشکی، فلسفی، جغرافیا، علوم طبیعی و اطلاعات مذهبی می‌گردید.[۳] اندیشمندان، برای تدوین این دایره‌المعارف افزون بر استفاده از کلیه‌ی اسناد، مدارک و کتاب‌های موجود در آرشیو کتابخانه‌ی سلطنتی امپراتور، از سرتاسر چین بالغ بر 8000 جلد کتاب نادر و کمیاب را خریداری و در اختیار این گروه از محققان و پژوهشگران قرار دادند.
این گنجینه‌ی عظیم علمی، که پس از تدوین در دربار امپراتور نگهداری می‌شد، به دلیل حجم زیاد آن هرگز چاپ نشد و به صورت دستنویس و در دو نسخه تهیه و نگهداری می‌شد (در سال 1567 میلادی، به دلیل از بین رفتن نسخه‌ی اصلی در یک آتش سوزی، نسخه‌ی سومی از آن تهیه و در قصر شهر ممنوعه نگهداری می‌شد.). در سال 1900 میلادی که قوای اشغالگر کشورهای غربی و شرقی از جمله انگلیس، آلمان، فرانسه، ژاپن، روسیه، اتریش و... پکن را اشغال کردند، این مجموعه نیز مورد تعرض مهاجمان قرار گرفته و بسیاری از مجلدات آن سوزانده شده و یا به غارت رفته و به کشورهای خارجی ارسال و پراکنده شد.
گفته شده که این دایره‌المعارف، 12 برابر بزرگتر از دایره‌المعارف مشهور فرانسوی است که توسط دیتروت در قرن هجدهم میلادی در فرانسه تدوین شده است. درحال حاضر، از این مجموعه تنها حدود 800 فصل در 400 مجلد باقی مانده است که به صورت پراکنده در چین و 8 کشور دیگر نگهداری می‌شود. از این مجموعه، حدود 400 فصل آن در 221 مجلد در چین، 41 جلد در کتابخانه‌ی کنگره‌ی آمریکا، 51 جلد در انگلیس، 5جلد در آلمان و بقیه نیز در کشورهای ژاپن و کره‌ی جنوبی نگهداری می‌شود. در اوایل دهه‌ی 1950، حدود 64 جلد از این مجموعه از اتحاد جماهیر شوروی سابق و 3 جلد از آلمان شرقی سابق به چین بازگردانده شد.[۴]
کتابخانه‌ی ملی چین در سال 2001 میلادی، طی پروژه‌ای کلیه‌ی جلدهای موجود از این مجموعه در چین را به صورت فاکسیمایلی، در همان قطع و رنگ و اندازه‌ی اصلی و در تیراژی محدود تهیه و منتشر ساخته و یک نسخه‌ای از آن را به منظور استفاده‌ی پژوهشگران، در کتابخانه‌های مهم و معتبر چین قرار داد. این کتابخانه در نظر دارد از سایر مجلداتی هم که در کشورهای خارجی نگهداری می‌شود، به همین شکل نسخه‌هایی را تهیه و در اختیار کتابخانه‌های فوق قرار دهد. [۵]
تأسيس كتابخانه‌هاي عمومي
در اواخر قرن نوزدهم، چین به تدريج درهاي خود را به روي غرب گشود. برخي از نخبگان سياسي و دانشگاهي نیز ايده‌هاي علمی پيشرفته‌ی غربي را پذيرفته و به دنبال آن فرهنگ و علوم غربي را در چین رواج دادند.
از آنجا كه كتابخانه مهمترين مركز نشر ايده‌ها و دانش جديد بود، شمار زيادي كتابخانه در همين دوران در سطوح مركزي و استاني و توسط ارگان‌هاي دولتي و مدارس و دانشگاه‌های وابسته به مسیونرهای مذهبی تاسيس شد. كتابخانهی مشهور «برج گويوئه» نخستين كتابخانهی مدرن چیني، در سال 1902 تأسيس شد كه يكي از اهداف آن روشنگري و احياي فكري مردم از طريق آموزش بود. در اين برج كتاب‌هاي غربي و روزنامه‌هاي جديدالانتشار و نشريات ادواري اين كشورها در اختيار مردم قرار مي‌گرفت و درب سالن‌هاي مطالعه‌ی اين كتابخانه، برخلاف گذشته، به روي عموم مردم باز بود. اين كتابخانه، تنها يك مركز نگهداري كتاب نبود، بلكه از طريق آن خدمات مفيد دیگری هم به خوانندگان كتاب ارايه مي‌شد.
با شروع قرن بيستم، شمار بيشتري از كتابخانه‌های مدرن در استان‌هاي جِهجيانگ، هوبِي، فوجيان و هونان تأسيس و درهاي اين مراكز به روي عموم مردم گشوده شد. تا سال 1914، مجموعا 18 كتابخانهی استاني در چین ساخته شد و كتابخانهی پايتخت كه اكنون به كتابخانهی ملي چین تبديل شده است، در سال 1912 به صورت رسمي افتتاح و در اختیار علاقمندان قرار گرفت. همزمان، كتابخانه‌هاي دانشگاهي نيز قارچ گونه در سرتاسر کشور راه اندازی شدند كه از جمله‌ی آنها مي‌توان به كتابخانهی دانشگاه پايتخت، كتابخانهی دانشگاه چینگخوا و كتابخانهی دانشگاه تربيت معلم پكن اشاره كرد. در دهه‌ی 1930، تمامي دانشگاه‌ها و دانشكده‌هاي سراسر چین، دارای كتابخانهی ويژه‌ی خود بودند. مضافا اينكه، شماري كتابخانه‌ي تخصصي و شخصي نيز به وجود آمد. در سال 1938، شمار كتابخانه‌هاي چین به 5196 باب رسيد ولي به دليل تشدید جنگ داخلی و آغاز جنگ ضد ژاپني، تنها 391 باب از اين كتابخانه‌ها توانستند تا سال 1949 كه جمهوري خلق چین تأسيس شد، به کار خود ادامه دهند.
توسعه‌ی کتابخانه‌های عمومی پس از تأسیس چین نو
در بيش از شصت سال پس از تأسیس جمهوری خلق چین، سيستم کتابداری و كتابخانه‌ای در چین به سرعت رشد كرده و شامل كتابخانه‌هاي عمومي، دانشگاهي، پژوهشي و تخصصي، شخصي و انواع كتابخانه‌هاي دیجیتالی مي‌گردد. طبق آمار، در سال 2009، شمار انواع كتابخانه‌ها در سراسر چین به بیش از 258 هزار باب رسيد. بر اساس آمار رسمي، شمار كتابخانه‌هاي عمومي در سراسر كشور چین، بیش از 2850 باب با مجموع 85/5میلیارد جلد كتاب مي‌باشد[۶].
متنوع و ديجيتالي شدن خدمات كتابخانه‌هاي عمومي چین
پس از گذشت سه دهه از اجرای اصلاحات، با توجه به گسترش استفاده از فناوري نوين اطلاع رسانی، تحول جديدي در توسعه‌ی كتابخانه‌هاي چین به وجود آمده و درحال حاضر، شمار زيادي از كتابخانه‌هاي اين كشور برای ارایه‌ی خدمات کتابخانه‌ای، از فناوري ديجيتالي استفاده مي‌كند. در عصر انفجار اطلاعات، يك كتابخانه در صورتي مي‌تواند به حيات مدرن خود ادامه داده و با همتايان خود به رقابت بپردازد كه از سيستم‌هاي جدید فنآوری ديجيتالي به بهترين نحو استفاده كرده و با منابع کتابخانه‌های بزرگ و حرفه‌ای در سطح جهاني و ملي ارتباط داشته باشد. امروزه در چین، سيستم كتابخانهی ديجيتالي با سرعت هرچه تمام‌تر درحال شكل گیری و توسعه است. هر كتابخانه مي‌كوشد تا سيستم مديريت اطلاع رساني، سايت اينترنتي، و خدمات دیجیتالی خود را ايجاد و به روز کند. در اين زمینه، كتابخانهی ملي چین، مركز اطلاع رساني و اسناد آكادمي علوم چین و كتابخانهی دانشگاه چینگخوا، نه تنها پيشتاز هستند، بلکه مسئولیت دیجیتالی کردن تمام کتابخانه‌های عمومی مهم چین و ایجاد شبکه‌های گسترده‌ی کتابخانه‌ی دیجیتالی مادر را بر عهده دارند. با توجه به جمعيت زياد كشور چین و گستردگي خوانندگان كتاب، تعدادي كتابخانهی تخصصي با تنوع و کاربرد خاص، مانند کتابخانه‌های کودکان، نابینایان، پژوهشگران، نسخ خطی، و... که هر کدام در زمینه‌ی خاص تخصص داشته و خدمات ویژه‌ای ارایه می‌کنند نیز راه‌اندازي شده است. براي نمونه، كتابخانهی ملی چین و كتابخانهی شانگهاي، به لحاظ تنوع، گستردگي، دارا بودن مجموعه‌هاي فراگير كتاب و تسهيلات پيشرفته، برتري‌هاي زيادي نسبت به ساير كتابخانه‌ها دارند و كتابخانهی «تيَنيي» و کتابخانه‌ی جدید پایتخت نيز از نظر ارائه‌ی كتب قديمي و نادر و كمياب براي علاقه‌مندان جذابيت زيادي دارد.
كتابخانهی ملي چین
كتابخانهی ملي كنوني چین، همان «كتابخانهی سلطنتی پايتخت» سابق است كه در سال 1909، در محل معبد «گوانگخوا» در پكن احداث و سپس به خيابان «وِنجين (Wenjin)» منتقل و به بزرگترين كتابخانهی مدرن چین تبديل گرديد. این کتابخانه در سال 1928 میلادی، کتابخانه‌ی ملی بِیپینگ (Beiping) نام گرفت. از سال 1987، در مکاتبات بین‌المللی با نام «کتابخانه‌ی ملی چین» عنوان شد و در دسامبر سال 1998 با مصوبه‌ی شورای وزیران چین این نام رسمیت یافت. در طول سال‌هاي سپري شده، تعدادي از محققان و دانشمندان برجستهی چینی، از جمله «ليانگ چيچائو»، «چاي يوان پي»، «لوشون» در خدمت اين كتابخانه بوده و رياست آن را بر عهده داشته‌اند.
كتابخانهی ملي چین، پس از تأسيس جمهوري خلق چین در سال 1949، به كتابخانهی پكن تغيير نام داد. به دنبال توسعه‌ی علمی و آموزش چین، و افزايش تقاضاي مردم براي فراگيري علوم، كتابخانهی پكن نيز در دهه‌هاي 1950 و 1960 توسعه‌ی بيشتري يافت. در سال 1975 براساس تصمیم «چوئنلاي» نخست وزير وقت این کشور، عملیات ساخت و ساز و تجدید بنای ساختمان كتابخانهی پكن آغاز و در سال 1987 ساختمان جديد كتابخانه در فضايي به مساحت 170 هزار متر مربع تكميل و به یکی از بزرگترين كتابخانه‌های جهان تبديل شد. این کتابخانه از نظر وسعت مقام نخست را در آسیا و مقام چهارم را در جهان دارد. ساختمان كتابخانه جمعآ از 22 طبقه و چند ساختمان مرتبط تشكيل شده است. مخازن كتاب 10 طبقه را به خود اختصاص داده و 38 تالار مطالعه نيز در 5 طبقه از ساختمان استقرار يافته‌اند. افزون بر اینها، دو تالار نمايشگاهی و دو محوطه‌ی سبز نيز در زمين 14 هكتاري كتابخانه وجود دارد. بخش‌هاي مختلف آن عبارتند از:
1- بخش منابع الكترونيكي. دو تالار منابع الكترونيكي در كتابخانه وجود دارد که هر كدام به ترتيب 20 و 63 رايانه دارند. بسياري از لوحهاي فشرده و سايت‌هاي اينترنتي در اين تالارها قابل دسترسي هستند. استفاده از رايانه‌ها با پرداخت هزينه‌هاي تعيين شده، مخصوص اعضا بوده و اعضاي جديد پس از طي دوره‌هاي آموزش رايانه، مجاز به بهره‌برداري هستند. امكان دسترسي پيوسته به فهرست همگاني (اپك) نيز ميسر است.
2- بخش خدمات تهيهی اسناد. وظيفهی اين مركز، ارائه‌ی خدمات اطلاع‌رساني به طرح‌هاي تحقيقاتي بزرگ ملي، واحدهاي توليدي، و عموم مردم در قالب تهيه، بازيابي، و اشاعه‌ی اطلاعات مورد نياز آنها، در قبال دريافت هزينه‌هاي مربوط است. امانت بين كتابخانه‌هاي داخل و خارج از كشور، از ديگر وظايف اين مركز به شمار می‌رود.
3- بخش ترجمه. اين بخش وظيفهی ترجمه‌ی منابع كتابخانه‌اي به زبان‌هاي گوناگون را برعهده دارد. مترجمان پاره‌وقت اين مركز بنابر سفارش مراجعان، به ترجمه از زبان‌ها يا به زبان‌هاي مختلف از جمله انگليسي، روسي، ژاپني، آلماني، فرانسوي، كره‌اي، اسپانيولي، ايتاليايي، هندي، و جز آن مي‌پردازند.
4- بخش صوتی و تصویری. این بخش دارای سه سالن صوتی و تصویری مجهز به سیستم چندرسانه‌ای، با امکانات استودیو ویرایش فیلم، پخش، و ظبط است. دو سالن نمایش جمعی با 130 صندلی و 60 صندلی تک نفره نیز در این بخش در نظر گرفته شده است. در این بخش امکان به امانت گرفتن منابع برای اعضای کتابخانه هم وجود دارد.[۷]
كتابخانهی ملي چين، افزون بر اينكه يك كتابخانهی تحقيقاتي جامع و گنجينه‌ی ملي انتشارات داخلي است، مركز تحقيقات و توسعه‌ی كتابخانه‌ها و شبكه‌هاي اطلاع‌رساني كتابخانه‌ها نيز به‌شمار مي‌رود. تهيهی كتابشناسي ملي، نظام رده‌بندي چيني، اجراي توافقات رسمي فرهنگي، و همكاري با ساير كتابخانه‌ها در داخل كشور و در سطح بين‌المللي، از وظايف اين كتابخانه است. كتابخانهی ملی، مركز ملي شابک و شماره‌ی استاندارد ملي پيايندها (آي.اس.اس.ان.) نيز هست. به صورت کلی، حفظ و نگهداري مواد كتابخانه‌ای از اهداف اين كتابخانه است. از اين رو، كتاب‌هاي مهم و نادر، به منظور حفظ و نگهداري مطلوب، به ريزنگار تبديل مي‌شوند. اين كتابخانه علاوه بر برخورداري از قانون واسپاري انتشارات داخلي (از سال 1920)، به گردآوري انتشارات خارجي، انتشارات سازمان‌هاي بين‌المللي و دولت‌هاي خارجي، انواع ريزنگار و مواد ديداري - شنيداري، لوح فشرده، و انتشارات الكترونيكي نيز می‌پردازد. همچنين مجموعه‌هاي بزرگي از انتشارات در زمينه‌هاي كتابداري و اطلاع‌رساني؛ سالنامه‌هاي چيني؛ و مجموعه‌هاي خاص انتشارات هنگ‌كنگ، تايوان، و ماكائو را گردآوري كرده است. افزون بر این، كتابخانهی ملي چين مركز واسپاري رساله‌هاي دكتراي چيني و انتشارات سازمان ملل متحد نيز هست.
اين كتابخانه در تمامي روزهاي سال به روي مراجعان باز بوده و روزانه بین 7 تا 8 هزار نفر به كتابخانه مراجعه كرده و از 10هزار فقره مادهی كتابخانه‌اي استفاده مي‌کنند. همچنين، خدمات پيوستهی آن 24 ساعته از طريق شبكه‌هاي چندرسانه‌اي گوناگون و نيز اينترنت قابل دسترسي است. در 1999، قريب به 15000 كارمند در اين كتابخانه اشتغال داشته‌اند، كه نزديك به 10 درصد آنها داراي تخصص كتابداري بوده‌اند.
كتابخانهی ملي چين، مركز ملي پيشينهی كتابشناختي است و وظيفهی انتشار «كتابشناسي ملي چين»، فهرستگان‌هاي ملي، و فهرست مجموعه‌هاي موجود در اين كتابخانه را بر عهده دارد. اين كتابخانه از سال 1927 و به ويژه از سال 1957 «فهرستگان ملي چين» را گردآوري كرده است. در سال 1997 «مركز فهرستنويسي كتابخانهی پيوسته»، به‌منظور سازماندهي فهرست نويسي رايانه‌اي در سطح كشور، مديريت شبكهی فهرستگان، و گسترش اشتراك منابع كتابشناختي در آن تأسيس شد. انتشار فهرست برگه‌ی كتاب‌هاي چيني با فرمت مارك نيز از وظايف اين مركز به شمار مي‌رود. تا پايان سال 1997 حدود 73 نفر در اين مركز اشتغال داشته‌اند.
كتابخانهی ملي چين همچنين موظف به تهيهی بيش از 30 عنوان كتابشناسي است؛ از جمله: «كتابشناسي ملي چين»، «كتابشناسي عمومي كتاب‌هاي منتشر شده بين سال‌هاي 1911-1949»، و «كتابشناسي كتاب‌هاي قديمي و كمياب».
اين كتابخانه با همكاري ساير كتابخانه‌هاي چين، پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي گذشته‌نگر چين (1949 تا 1987) را ايجاد كرده‌است كه در كنار پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي چين كه توسط كتابخانهی ملي چين راه‌اندازي شده‌است، بزرگترين و جامع‌ترين پايگاه اطلاعاتي كتابشناسي ملي انتشارات چين را تشكيل مي‌دهد. كتابخانه ملي چين همچنین، رياست هيئت تحريريه رده‌بندي كتابخانهی چيني را برعهده دارد كه زير نظر وزارت فرهنگ چين تشكيل مي‌شود. تحقيق، تأليف، بازبيني، و اصلاح طرح رده‌بندي چيني و موضوعات وابسته، از وظايف اين هيئت به‌شمار مي‌رود.
كتابخانه عظيم ملي چین دارای 3/26 ميليون جلد كتاب (براساس آخرين آمار سال 2007) است كه پنجمين مجموعه‌ی بزرگ كتاب جهان به شمار مي‌آيد و در سال‌هاي اخير سالانه 600 تا 700 هزار جلد كتاب به ذخاير آن افزوده شده است. از جمله آثار بسيار كهن موجود در آن مي‌توان به 35 هزار قطعه خطوط حكاكي شده روي لاك لاكپشت‌ها، 300 هزار يادداشت‌هاي سلطنتي دوران سلسله‌ی سونگ مربوط به 700 سال پيش، و بیش از 3 ميليون جلد كتاب نادر و منحصر به فرد، و يك ميليون 640 هزار جلد كتاب قديمي، 97/2 میلیون کتاب به زبان‌های خارجی آن اشاره كرد. اين كتابخانه همچنين اسناد و مدارك و آثار قديمي مربوط به شهر دونگخوانگ، مجموعه‌ی جائوچنگ، دايره‌المعارف يونگلي و آثار كامل ادبيات كلاسيك چین را در خود جاي داده است. اين كتابخانه از لحاظ گردآوري كتاب به زبان چینی بزرگترين مركز در جهان و بزرگترين كتابخانهی كشور چین در زمينه‌ی جمع‌آوري كتب خارجي به 115 زبان دنيا است. در این كتابخانه آثار ارزشمند و گرانبهايي درباره‌ی افراد مشهور و اسناد دوران انقلاب فرهنگي و تئوري‌هاي تئوري‌پردازان چینی نگهداري مي‌شود و با 1200 كتابخانه و موسسه‌ی تحقيقاتي در 120 كشور جهان مبادلات گسترده‌اي دارد و نشريات رسمي دولت‌هاي خارجي و سازمان ملل را در خود جاي داده است. بسياري از انتشارات الكترونيكي و جديد و مدرن امروزه در جريان توسعه‌ی عصر اطلاع رساني به خزاين و گنجينه‌هاي اين كتابخانه افزوده شده و مجهز به شبكهی رايانه‌اي است و از يك سيستم مديريتي پيشرفته همانند سيستم كتابخانه‌هاي مهم و پيشرفته‌ی جهان برخوردار است. داده‌هاي ديجيتالي تمام متن موجود در آن به 78 ميليون صفحه ميرسد كه معادل 250 هزار جلد كتاب است. شمار بازديد كنندگان پايگاه اينترنتي اين كتابخانه در سال 2007 به بیش از 350 ميليون نفر رسيد. اين كتابخانه در قرن بيست و يكم، سيستم كامپيوتري و ديجيتالي كردن تمام كتب و اسناد خود را كه از سال 1998 آغاز كرده به اتمام خواهد رساند و مرحله‌ی بعدي توسعه‌ی مجدد ساختماني كتابخانه با فضايي به مساحت 22 هزار متر مربع که درحال اجرا است، به آن اضافه خواهد شد كه پس از تكميل فضاي كتابخانه به 250 هزار متر مربع بالغ مي‌گردد و از اين لحاظ مقام سوم جهان را به خود اختصاص خواهد داد. سه طرح اطلاع رساني فرهنگي براي ارائه‌ی فناوري پيشرفته و توسعه‌ی فرهنگ و آموزش مردم، چاپ به صورت افستِ كتاب‌هاي قديمي كمياب و نادر براي استفاده‌ی عموم و همچنين ارسال كتاب به مناطق حاشيه‌اي و محروم كشور براي توسعه‌ی فرهنگ كشاورزان و روستاييان و افزايش آگاهي‌هاي علمي آنان، از جمله طرح‌هايي است كه از سال 2005 ميلادي اين كتابخانه در دست اجراء دارد. (سابقی، ، 1384)
سایر کتابخانه‌های مهم چین نیز عبارتند از: کتابخانه‌ی جدید پایتخت؛ کتابخانه‌ی ملی شانگهای؛ کتابخانه‌ی فرهنگستان علوم اجتماعی چین (کتابخانه‌ی تخصصی با بیش از 6 میلیون جلد کتاب)؛ کتابخانه‌ی دانشگاه پکن؛ کتابخانه‌ی دانشگاه چینگهوا؛ کتابخانه‌ی دانشگاه خلق پکن؛ و کتابخانه‌ی دانشگاه تربیت معلم پکن.[۸]
کتابشناسی
- ↑ اسلامی ندوشن، محمد علی (1385). کارنامه‌ی سفر چین. چ دوم. انتشارات امیرکبیر
- ↑ China Week (2003). 18 Apr
- ↑ www.chinaculture.org
- ↑ People’s Daily Online (2003). Ugus. 3
- ↑ خبرگزاری شین هوا، (2002، آوریل) روزنامه‌های چاینا دیلی و فرهنگ. خبرنامه 1 (1391، ارديبهشت) رايزني فرهنگي ج.ا.ايران در پكن
- ↑ China Statistical Year Book (2010), Statistic on Public Library by ragion
- ↑ www.nlc.gov.cn
- ↑ سابقی، علی محمد (1392). جامع فرهنگ و ملل چین. تهران: انتشارات الهدی، جلد--- ص---