نمایندگی فرهنگی ج. ا. ایران در بنگلادش

12. 3.  نهادهای فرهنگی جمهوری اسلامی ایران

  رایزنی جمهوری اسلامی ایران در بنگلادش از امکانات قابل توجهی برخوردار می‌باشد ودرمیان مراکز فرهنگی خارجی در بنگلادش، دارای فعالیت‌های چشمگیری است.

  روابط بنگلادش و جمهوری اسلامی ایران در حال حاضر بسیار صمیمانه و عمیق است. همه ساله از سوی دولت ایران و بنگلادش، هیئت‌‌های علمی، فرهنگی و آموزشی با یکدیگر نشست‌هایی دارند که در این میان بر حسب نیاز میان طرفین، موافقتنامه‌هایی به امضاء می‌رسد. رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران تنها نهاد فرهنگی در بنگلادش است که در تقویت و تحکیم روابط فرهنگی فعالیت می‌کند.

تشکیلات سطوح نمایندگی (عناصر ساختاری)

  زمانی که بنگلادش به عنوان پاکستان شرقی جزئی از پاکستان بود، سرکنسولگری و خانه فرهنگ ایران در داکا به کار اشتغال داشتند. پس از استقلال بنگلادش، از آنجا که ایران از موضع پاکستان حمایت می‌کرد، سرکنسولگری و خانه فرهنگ ایران در آن کشور تعطیل گردید.

  به دنبال به رسمیت شناخته شدن بنگلادش توسط پاکستان درجریان کنفرانس سران کشورهای اسلامی در لاهور، در فوریه 1974، ایران نیز در تاریخ 13/12/1352 برابر با 22 فوریه 1974 اقدام به شناسایی بنگلادش نمود.

  کمال حسین وزیر امور خارجه وقت بنگلادش در تاریخ 15 خرداد ماه 1353 در رأس هیئتی به مدت پنج روز از ایران دیدن کرد که طی آن موافقت دو کشور برای برقراری روابط سیاسی در سطح سفیر اعلام گردید.

  در جریان انقلاب اسلامی ایران، سرلشکر ضیاءالرحمن، رئیس جمهور وقت بنگلادش، سیاست سکوت درقبال تحولات ایران را در پیش گرفت. در این زمان روابط سیاسی با بنگلادش در سطح کاردار بود. بنگلادش نسبت به جنگ تحمیلی، موضع بی‌طرفی را اتخاذ کرد. به حکومت رسیدن ژنرال ارشاد در بنگلادش در 1982م (1360) مصادف با افزایش فشارهای بین‌المللی بر انقلاب اسلامی ایران گردید و تا حدودی روابط دو کشور سرد شد.

  در مهر 1361 اولین سفیر جمهوری اسلامی ایران به داکا اعزام گردید و در همان سال یک هیئت اقتصادی به ریاست قائم مقام وزیر بازرگانی به بنگلادش مسافرت نمود. در این مسافرت یک یادداشت تفاهم بین دو کشور در زمینۀ گسترش همکاریهای بازرگانی و بانکی وکشتیرانی و خرید نفت از ایران در تاریخ 9/10/61 به امضاء رسید. پس از برکناری ژنرال ارشاد و روی کار آمدن خانم خالده ضیاء ، روابط دو کشور رو به گسترش گذاشت.

  در مرداد 1370 مستفیض الرحمن وزیر خارجه بنگلادش به تهران آمد. وی طی اقامت خود با ریاست جمهوری و وزرای خارجه، بازرگانی و کار و امور اجتماعی ایران ملاقات کرد و موافقتنامه فرهنگی، علمی و فنی میان دو کشور نیز در پایان سفر وی توسط وزرای خارجه دو کشور به امضاء رسید.

  در 28 مهر 1370 قرارداد خدمات پروازی شامل برقراری خط هوایی بین دو کشور امضاء شد و مقرر گردید اولین پرواز شرکت هواپیمایی بیمان biman، درتاریخ 28 بهمن 1370، از داکا به مقصد تهران انجام شود.

  براساس موافقتنامه فرهنگی که در سال 1355 میان دو کشور به امضاء رسید و برای پنج سال معتبر بود، خانۀ فرهنگ در هر دو کشور تأسیس شد و عده‌ای از دانشجویان ایران به بنگلادش مسافرت و در آنجا به تحصیل اشتغال ورزیدند.

  در سال 1360 حدود 80 دانشجوی ایرانی در دانشگاههای مختلف بنگلادش در شهرهای داکا، چیتاگنگ، سیلهت، میمنسینگ و راجشاهی به تحصیل اشتغال داشتند. از طرف دیگر، شماری از دانشجویان بنگلادشی نیز در دانشگاههای ایران پذیرفته شده‌اند و بورسهایی به آنان واگذار گردیده است.

  مقرر شد از طرف وزارت فرهنگ و آموزش عالی یک نفر استاد زبان و ادبیات فارسی برای تدریس در گروه فارسی دانشگاه داکا به بنگلادش اعزام گردد تا در آن دانشگاه به تدریس بپردازد.

  در 1369 موافقتنامۀ فرهنگی و علمی وفنی بین دو کشور منعقد گردید که برنامۀ مبادلات فرهنگی را تا سال 1372 مشخص می‌ساخت. این موافقتنامه شامل هفت فصل و 49 ماده بود و شامل زمینه‌های آموزش و علوم، فرهنگ و هنر، جهانگردی، فنی و حرفه‌ای و اطلاعات می‌شد. برطبق این موافقتنامه، طرفین ملزم به مشورتهای دو جانبه برای مبادلۀ کتب، نشریات، عکس، فیلم واسناد مربوط به فرهنگ وتاریخ بودند و می بایست یکدیگر را از اجلاس‌ها وکنفرانس‌های بین‌‌المللی و علمی، فرهنگی که در کشورشان برگزار می‌شد، مطلع ‌نمایند. همچنین مبادلۀ دانشجو وکارشناس در این موافقتنامه نیز پیش‌بینی شده بود (براساس مکاتبات وگزارشهای فرهنگی ارسالی از سوی رایزنی فرهنگی ایران در بنگلادش ).