موزه‌­های چین

در گذشته­‌های دور در چین، آثار نفیس تاریخی و فرهنگی و هنری چین در گنجینه­‌های مخفی و سری دربار امپراتوران و یا کلکسیون­‌های خصوصی افراد نگهداری می­‌شد و عموم مردم شانس مشاهده و لذت بردن از آن­ها را نداشتند. لذا، موزه‌داری مدرن هم در این کشور از دوران آشنایی با غرب و در نیمه‌­ی نخست قرن بیستم آغاز شد. مردم این کشور تنها وقتی که سیستم سیاسی دو هزار ساله‌­ی امپراتوری در سال 1911 میلادی سقوط کرد، توانستند به کاخ‌­های سلطنتی راه پیدا کرده و با آثار نفیس و ارزشمند خلق شده توسط نیاکان خود آشنا شده و از آن لذت ببرند.

اگرچه پیش از حاکمیت حزب کمونیست بر کشور چین تعدادی موزه‌­ی عمومی در پایتخت و برخی از شهرها ایجاد گردید و پس از تأسیس جمهوری خلق چین نظم و سامان بهتری به موزه­‌های موجود داده شد، ولی پس از اصلاحات بود که موزه‌­های این کشور شاهد شکوفایی و گسترش هرچه بیشتر تعداد آن­ها شد. در سه ده‌ه­ی گذشته موزه‌­های پیشین بازسازی و موزه­‌های جدیدی بر آن­ها اضافه شده و بر تعداد آثار فرهنگی و تاریخی آن­ها افزوده شده و سیستم مدرن موزه‌داری و امکانات حفظ و مرمت آثار مورد توجه قرار گرفت.

در حال‌ حاضر، در سرتاسر چین بیش از 1510 باب موزه‌­ی تحت نظر دولت در زمینه‌­های مختلف و به صورت جامع و تخصصی وجود دارد که اگر موزه­‌های خصوصی موجود را نیز بر این تعداد اضافه نماییم، تعداد آن­ها بالغ بر 2000 موزه خواهد شد. در این موزه­‌ها بیش از 20 میلیون قطعه آثار تاریخی و فرهنگی موزه‌­ای نگهداری می­‌شود و از این آثار سالانه بیش از 8000 مورد نمایشگاه در مناطق و شهرهای مختلف داخلی و خارج از کشور برگزار و میلیون­‌ها نفر از این نمایشگاه­‌ها و آثار بازدید به­‌ عمل می­‌آورند. دولت چین در نظر دارد تا سال 2015 میلادی، با احداث بیش از 1000 باب موزه‌­ی دیگر تعداد موزه‌­ها را افزایش و در هر شهر بزرگ و متوسط این کشور حداقل یک موزه دایر نماید. هم­‌اینک در هر کدام از شهرهای بزرگی مانند پکن، شانگ‌های، شی­اَن و نانجینگ، ده­‌ها موزه‌­ی بزرگ و کوچک عمومی و تخصصی و دولتی و خصوصی دایر است و در سایر شهرهای بزرگ، به‌ویژه مراکز استان­‌ها نیز موزه­‌های متعددی وجود دارد­ که پرداختن به تمام آن­ها از حوصله­‌ی این کتاب خارج است. در این­جا صرفا به معرفی مختصر برخی از مهم­ترین موزه‌­های چین که از نظر وسعت ساختمانی و قدمت تاریخی و نفاست آثار فرهنگی و هنری به نمایش گذاشته شده در آن­ها برجسته­‌تر هستند، پرداخته می‌شود.

موزه‌­های مهم چین

موزه­‌ی کاخ یا مجموعه موزه‌­ی شهر ممنوعه در پکن

1- موزه­‌ی کاخ یا مجموعه موزه‌­ی شهر ممنوعه در پکن: این موزه در سال 1961 در محل مجموعه کاخ‌های شهر ممنوعه تأسیس و در سال 1987 میلادی، ساختمان این مجموعه­‌ی تاریخی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید. وسعت این مجموعه کاخ­‌ها بیش از 720 هزار متر مربع بوده و در سالن­‌های مختلف آن بالغ بر 17/1 میلیون قطعه اثر تاریخی و فرهنگی که عمدتا متعلق به دوران سلسله­‌های مینگ و چینگ هستند نگهداری می­‌شود. آثار نگهداری شده در این در موزه­‌ی کاخ شهر ممنوعه شامل آثار برنزی، سفالین، انواع صنایع دستی، نقاشی و خوشنویسی، جواهرات، و انواع ساعت­‌های قدیمی می­شود. برخی از این آثار تاریخی و ارزشمند افزون بر نمایش در سالن‌های این مجموعه و نمایش در استان­‌های مختلف چین، در کشوهایی هم­چون انگلیس، آمریکا، فرانسه، اتحاد جماهیر شوروی سابق، آلمان، اتریش، اسپانیا، استرالیا، ژاپن، سنگاپور و... به نمایش گذاشته شده و ده‌­ها میلیون نفر از آن­ها بازدید کرده‌­اند. با افزایش گردشگران داخلی و خارجی، تعداد بازدیدکنندگان از این مجموعه افزایش یافته و تعداد آنان سالانه به بیش از 10 میلیون نفر می­‌رسد. انتشار کتاب­‌های مصور و نفیسی از این مجموعه موجب شده تا افراد بیشتری، حتی آن­ها که تا کنون از این موزه بازدید نکرده‌­اند هم از این آثار لذت ببرند. کتاب­‌های مصوری هم­چو ن«کلکسیون مجموعه نقاشی­‌های موجود در موزه‌­ی کاخ»، «گزیده‌­ای از مجموعه آثار سفالین و چینی موزه‌­ی کاخ»، «گنجینه­‌ی ملی»، «کاخ‌­های شهر ممنوعه»، «زندگی روزانه در شهر ممنوعه» و «مجموعه‌­ی کامل کلکسیون آثار موزه­‌ی کاخ» که در 60 جلد تهیه شده و تا کنون بیش از 18 جلد آن­ها به چاپ رسیده است، از جمله­ کتاب­‌های چاپی از آثار تاریخی و فرهنگی این مجموعه به ­شمار می‌­آیند.

موزه‌­ی ملی چین

2- موزه‌­ی ملی چین: این موزه که قبلا به موزه‌­ی انقلاب شهرت داشت، در سال 2002 میلادی، با صرف 217 میلیون دلار مجددا بازسازی و در سال 2002 افتتاح شد. کلیه‌­ی آثار مربوط به تاریخ چین از ابتدا تا کنون، اعم از مجموعه­‌ی آثار باستانی و تحقیقاتی که به­ صورت سیستماتیک گردآوری شده در این موزه نگهداری و به صورت نمایشگاه دایمی و نمایشگاه تخصصی به نمایش عموم گذاشته شده‌­اند. درحال حاضر، در موزه­‌ی ملی بیش از 610 هزار قطعه آثار تاریخی و فرهنگی وجود دارد که توسط یک تیم کارشناس و متخصص حفظ و مرمت آثار نگهداری می­‌شود.

موزه­‌ی پایتخت چین

3- موزه­‌ی پایتخت: این موزه‌­ی جامع که آثار موجود در آن متعلق و مربوط به شهر تاریخی پکن است، در سال 1981 میلادی تأسیس شده و در سه دهه­‌ی گذشته بیش از 250 هزار قطعه آثار تاریخی و فرهنگی شامل آثار برنزی، سرامیکی، نقاشی و خوشنویسی، لوحه­‌های سنگی، سکه، ظروف و آثار یشمی، انواع مهرها، پارچه‌­های سوزن‌­دوزی شده، آثار بامبویی و چوبی، آثار ساخته شده از دندان و شاخ حیوانات، مجسمه­‌های بودا، اسباب و وسایل منزل، آثار فولکلور و... در آن جمع‌آوری شده است. در این موزه، افزون بر آثار و اشیای تاریخی، آثار فرهنگی و هنری دوران معاصر نیز نگهداری می‌­شود.

موزه‌­ی تاریخی شانسی چین

4- موزه‌­ی تاریخی شانسی در شهر شی­اَن (Xi’ An): شهر شی­اَن از پایتخت­‌های قدیمی چین است که بیش از 13سلسله­ی امپراتوری از جمله سلسله‌­ی«چین» نخستین سلسله­ی امپراتوری در تاریخ چین، در آن حکمرانی کرده اند. این موزه در سال1991میلادی تأسیس شده و دارای بیش از 60هزار متر مربع مساحت و سالن­‌های متعدد نمایشگاهی است. سالن نگهداری اشیای ماقبل تاریخ آن 8000 مترمربع، و سایر سالن­‌های موجود این موزه بیش از 11600 متر مربع است. در این موزه بیش از 370 هزار قطعه آثار تاریخی نگهداری می‌­شود که قدمت برخی از این آثار به چندین میلیون سال می‌­رسد. اغلب اشیای تاریخی این موزه از سایت‌­های باستانی همین منطقه کشف شده و آثار موجود در 22 گروه مختلف دسته‌بندی و به نمایش گذاشته شده‌­اند که عبارتند از: آثار سنگی، استخوانی، برنزی، سفالی، مجسمه‌­های مقبره‌­ای، سرامیکی، سفال­‌های رنگی لعابدار، یشمی، آیینه‌­های برنزی، ظروف طلا و نقره، نقاشی و خوشنویسی، انواع مهرها، سکه­‌های دوره­‌های مختلف، آجری و موزاییکی و... دراین موزه تعدادی آثار متعلق به سرزمین ایران نیز دیده می­‌شود.

موزه­‌ی تاریخی شهر تیان­جین

5- موزه­‌ی تاریخی شهر تیان­جین: این موزه در سال1952 تأسیس شده و بیش از یک­صد هزار قطعه آثار تاریخی و فرهنگی در آن نگهداری می­‌شود. در این موزه هم­چنین بیش از 100 هزار نسخه کتاب خطی و قدیمی و نوشته‌های روی استخوان و صدف موجود است. وسعت این موزه 7 هزار متر مربع بوده و دارای 7سالن است.

6- موزه‌­ی شنسی در شهر تای یوان: این موزه در سال 1919 تأسیس شده و دارای بیش از 100 هزار قطعه آثار تاریخی و فرهنگی مختلف اعم از نقاشی، ابزار سنگی، برنزی و... است. ساختمان این موزه جدید ولی دارای سبک معماری قدیمی است. برخی از آثار مهم این موزه در کشورهای آمریکا، ژاپن، ایتالیا، فرانسه، اسپانیا، کانادا، و سنگاپور به نمایش گذاشته شده است.

موزه‌­ی شنسی در شهر تای یوان

موزه‌­ی شانگهای

7- موزه‌­ی شانگهای: این موزه در سال 1952 میلادی راه اندازی شده و بیش از 120 هزار قطعه آثار فرهنگی و تاریخی در آن نگهداری می‌­شود. این موزه نیز با موزه‌­های معروف دنیا همکاری و مبادله‌­ی آثار داشته و در سالن‌های آن افزون بر آثار خود موزه، آثاری از دیگر کشورهای جهان نیز در معرض دید تماشاگران قرار می‌­دهد.

موزه­‌ی نظامی انقلاب چین

8- موزه­‌ی نظامی انقلاب چین: این موزه در سال 1960 در شهر پکن تأسیس شده و بیش از 120 هزار قطعه آثار تاریخی مربوط به تاریخ نظامی چین از دوران باستان تا دوران معاصر را در خود جای داده است. در این موزه همچنین بیش از 45 هزار قطعه عکس تاریخی نظامی و 67 هزار نسخه کتاب در خصوص مسایل نظامی و 4500 اثر هنری در همین زمینه نگهداری می‌­شود.

موزه‌­ی تاریخ طبیعی پکن

9- موزه‌­ی تاریخ طبیعی پکن: این موزه در سال 1958 تأسیس و بیش از 80 هزار قطعه آثار نفیس در زمینه­‌های زمین‌شناسی، انسان‌شناسی، گیاه‌شناسی، تکامل انسانی، اشیای فسیلی و دایناسوری که برخی متعلق به 180 میلیون سال پیش هستند نگهداری می‌­شود.

موزه‌­ی علوم و فنون چین

10- موزه‌­ی علوم و فنون چین: این موزه بزرگ­ترین موزه­‌ی علمی چین است که به آخرین تجهیزات موزه‌­ای در نوع خود مجهز است. در این موزه سالن‌­های متعددی برای آشنایی بازدید‌کنندگان با ابزارهای علمی وجود دارد و با کشورهای مختلف جهان مبادلات علمی و موزه­‌ای دارند.

11- موزه­‌ی ملی هنرهای معاصر چین: این موزه بزرگ­ترین موزه‌­ی هنر معاصر چین با مجموعه آثار نفیسی بالغ بر 60 هزار قطعه است که تعدادی از آن­ها جزو آثار درجه­‌ی یک هنری در سطح کشور چین است که شامل آثار مدرن داخلی و خارجی می‌­شود. این آثار شامل نقاشی­‌های سنتی سبک چینی، نقاشی رنگ و روغن، آب رنگ، بلوک­‌های چوبی چاپی، نقاشی­‌های فولکلور، مجسمه‌سازی و کارهای حجمی مدرن می‌­گردد.

موزه­‌ی خاص زمین‌شناسی چین

12- موزه­‌ی خاص زمین‌شناسی چین: این موزه در سال 2004 تأسیس و دارای مساحتی بالغ بر 11 هزار متر مربع با بیش از 200 هزار قطعه آثار صخره­ای، معدنی، و آثار متعلق به دوره‌های مختلف زمین‌شناسی و عصر حجر و پارینه سنگی است.

از دیگر موزه­‌های مهم و تخصصی چین می‌­توان از موزه‌­های زیر نام برد:

- موزه‌­ی زنگ­‌های برنزی باستانی: تأسیس در سال 1980 در پکن؛

- موزه­‌ی تمبر چین: با 200 هزار نوع تمبر با بیش از 10 میلیون قطعه تمبرهای مختلف؛

- موزه‌­ی ورزش چین: تأسیس شده در سال 1990؛

- موزه‌­ی دوستی بین‌المللی: با مجموع‌ه­ای بالغ بر 20 هزار اثر اهدایی توسط 170 کشور جهان؛

- موزه‌­ی هوا و فضای چین؛

- موزه‌­ی رصد و نجوم چین؛

- موزه‌­ی ملی ابریشم: تأسیس شده در سال 1992؛

- موزه‌­ی چای چین: تأسیس شده در سال 1990؛

- موزه‌­ی تاریخ طب سنتی چین: تأسیس شده در سال 1959؛

- موزه‌­ی تاریخ دریانوردی در شهر چوانجو؛

- موزه‌­ی سفالگری و چینی‌سازی؛

- موزه‌­ی سربازان سفالی در شهر شی­اَن .

نیز نگاه کنید به

• چین
• فرهنگ عمومی در چین
• فرهنگ سنتی نوشیدن چای در چین
• طب سنتی چینی
• طب سوزنی