نثر نویسان شامی سوریه

نثر ادبی عربی در شام نمونه­‌‌‌‌های متعددی دارد؛ اما به ‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اندازه گسترش و رواج نداشته ‌‌‌‌‌است؛ اعم از رسائل مصنوع و نامه­‌‌‌‌های دیوانی، رسائل عرفانی وشخصی، مقامه نویسی، مواعظ و موضوعات ادبی دیگر که به بعضی از ام‌‌‌‌هات این آثار اشاره ‌‌‌‌‌‌‌می‌شود:

‌‌‌‌‌‌‌ صلاح‌الدین صَفدی (696-763)؛ نواده یکی از امرای مملوکی در دمشق. آثار: در شرح حال نویسی:«الوافی بالوفیات» که بسیار مهم ‌‌‌‌‌است و شهرت دارد و«أعیان العصر وأعوان النَّصر» و«الشُّعور بالعُور» و«نكت الهمیان»، وقد تضمَّن كتابه «كشف الحال فی وصف الخال»غ در موضوعات خاص: «تشنیف السَّمع فی انسكاب الدَّمع» و«كشف الحال فی وصف الخال»، و«الحُسن الصَّریح فی مئه ملیح» و«رشف الزُّلال فی وصف الهلال» و«دیوان الفصحاء وترجمان البلغاء»؛ در منتخبات: «التَّذكره الصَّفدیَّه» و در لغت: «نفوذ السَّهم فیما وقع للجوهری من الوهم» و«غوامض الصِّحاح» و«تصحیح التَّصحیف وتحریر التَّحریف»، ومن المُصنَّفات البلاغیَّه: «جِنان الجِناس» و«الكشف والتنبیه على الوصف والتشبیه» و«الهول المُعجِب بالقول بالمُوجب»

‌‌‌‌‌‌‌ ابن حِجه تقی الدین الحموی (767-837)؛ آثار: خزانه الادب و غایه الأرب، أز‌‌‌‌هار الأنوار، بلوغ المرام من سیره ابن هشام و الروض الأنُفُ و الاعلام، بلوغ المُراد من الحیوان و النبات و الجماد، کشف اللثام عن وجه التوریه و ال‌‌‌‌‌استخدام، السیره الشیخیه، ثمرات الأوراق، تأهیل الغریب، قهوه الانشاء، الثمرات الشهیّه من الفواکه الحمویه و الزوائد المصریه، مجری السوابق، تغرید الصادح.

‌‌‌‌‌‌‌ ابی العلاء معری؛ آثار: رساله الغفران که سفر خیالی به دنیای پس از مرگ ‌‌‌‌‌است، «فقرات وفترات» (الفصول والغایات)، الأیك والغصون، تاج الحره، عبث الولید، رساله الملائكه، رساله الهناء، معجز أحمد، شرح دیوان الحماسه، ضوء السقط، رساله الصاهل والشاحج.

‌‌‌‌‌‌‌آثار ابن نباته (676-868)به شرح زیر است:

• «سوق الرقیق»؛
• «نسرح العیون فی شرح رساله ابن زیدون»؛
• «تلطیف المزاج فی شعر ابن الحجاج»؛
• «مطلع الفرائد»؛
• «سیر دول الملوك»؛
• «حظیره الانس الى حضره القدس»؛
• «خبزالشعیر»؛
• «فرائدالسلوك فی مصائد الملوك»؛
• «المفاخره بین السیف و القلم»؛
• «خطبه فی تعظیم شهر رجب»؛
• «زهر المنثور»؛
• «سجع المطوق»؛
• «الفاضل من انشاء الفاضل»؛
• «القطر النباتى»؛
• «مراسلات ابن نبات».

‌‌‌‌‌‌‌ عمر بن مُظفّر ابن الوَردی (689 - 749) فقیه شافعی حلبی که مدتی فرماندار منبج حلب بود. آثار وی به شرح زیر است:

• «تتمه المختصر» یا «تاریخ ابن الوردی»؛
• «الشهاب الثاقب» در تصوف؛
• «مقامات ابن الوردی» شبیه مقامات حمیدی و حریری؛
• «الرسائل المهذبه فِی الْمسَائِل الملقبه»؛
• «الْكَلَام على مائَه غُلَام؛
• مائَه مَقْطُوع لَطِیفَه»؛
• «الدراری الساریه فِی مائَه جَارِیَه؛
• مائَه مَقْطُوع كَذَلِك».

نیز نگاه کنید به

زبان و ادبیات سوریه؛ مشاهیر ادبی سوریه