ادبیات معاصر تایلند

«در آغاز سده بیستم، ترجمه آثار پرفروش نویسندگان غربی مانند ماری کورل۳، ویلیام لخوس۲، چارلز گاروایس، ریدر هاگارد، ساکس رومرا، آنتونی هوپ^ و آرتورکوتان دویل، کم‌کم وارد بازار شد؛ اما تا میانه دهه ۱۹۲۰، داستان‌های اصیل تایلندی که نخست به‌صورت پاورقی در روزنامه‌ها و مجلات کشور چاپ می‌شد، به شکل کتاب درآمد و بسیار پر طرفدار شد، بیشتر این داستان‌ها، قصه‌های عشقی بودند که موضوع اکثر آن‌ها عشق دختری فقیر به پسری پولدار (یا برعکس) بود و داستان پس از گذر از سلسله ماجراهای گوناگون، به سرانجام خوبی می‌رسید.

1. Thamaat Ibes

2. Montri Amoyjani 3, Marie Corelli

4. William Lequeux 5. Charles Garavice 6. Rider Haggard 7. Sax Rohmer

8. Anthony Hope

9. Arthur Cotan Doyle

۲۴۳

در سال‌های پایانی دهه ۱۹۲۰م، دوره‌ای طلایی آغاز شد که در آن، نویسندگان تایلندی برای نخستین بار به نقد موضوعات اجتماعی پرداختند و به مسائلی چون چندهمسری، روسپی‌گری، نابرابری‌های اجتماعی و جامعه طبقاتی توجه جدی شد.

آثاری چون سیرک زندگی از آکادام کونگ را پیپات۲ در ۱۹۲۹م، نبرد زندگی" در ۱۹۳۲م و «آن سوی نقاشی و چند داستان دیگر» از سیبورافاه (با نام مستعار کولاپ سای پرادیت)۶ روسپی" در ۱۹۳۷م از ک.سوان کانانگ^ با نام مستعار کانها کینگ سیری" و کتاب اشراف اثر دوک مای سوت (با نام مستعار بوپا کونچون)۱۲، از آثار کلاسیک ادبیات تایلند شمرده می‌شود.

معروف‌ترین این آثار، داستان «آن سوی نقاشی» است که تا آغاز سده بیست و یکم، چهل بار تجدید چاپ و به زبان‌های چینی و ژاپنی هم ترجمه شده است و از روی آن دو فیلم سینمایی ساخته‌اند. داستان درباره عشقی پرشور میان دانشجوی تایلندی رشته مالیه در ژاپن و زن اشرافی تایلندی است که متأهل و بزرگ‌تر از اوست. این داستان با بسیاری از داستان‌های این دوره، به‌سبب بیان صادقانه احساسات انسانی، تفاوت اساسی دارد، بیش از ده سال پس از نخستین چاپ این کتاب، یکی از منتقدان، در مقاله‌ای شخصیت‌های

1. Lakhon Haeg Chiwit

2. Akatdamkoeng Raphiphat 3. Songkhram Chiwit 4. Khang Lang Phap 5. Siburapha

6. Kulap Saipradit

7. Ying Khon Chua 8. K. Suang Khanang 9. Kanha Khiengsiri 10. Phudi

11. Dokmai Sot

12. Buppha Kunchon

۲۴۴

این داستان را نماد افول سنت اشرافی کهن و سربرآوردن طبقه جدید سرمایه‌دار کمپرادور، در تایلند معرفی کرده است.

در اواخر دهه ۱۹۴۰م، بسیاری از نویسندگان تایلندی که شیفته رئالیسم سوسیالیستی شده بودند، برای مدت کوتاهی به نوشتن رمان‌های بلند و داستان‌های کوتاه پرداختند که محور آن‌ها بر بی‌عدالتی اجتماعی دور می‌زد.

بیشتر این نویسندگان در سال‌های تاریک دهه ۱۹۵۰م و ۱۹۶۰م که آزادی بیان به شدت محدود شده بود، به خاموشی گرائیدند. در سال‌های بعد فقط داستان‌های واقع‌گریز و خیالی که «ادبیات آب راکد» خوانده می‌شود، دوام آوردند، اما یکی از نویسندگانی که در این دوره راه دیگری برگزید، «لائو کام هوم» (با نام مستعار کام سینگ سریناک)" بود که داستان‌های موشکافانه او درباره آداب و رسوم تایلند برای نخستین بار در ۱۹۵۹ م، در مجموعه‌ای با عنوان فابوکان۳ (سیاست‌مدار و داستان‌های دیگر) منتشر شد. داستان او پرمایه‌تر از آن چیزی است که در نگاه اول به نظر می‌رسد. آثار او کوتاه بودند و بهترین آن‌ها را هم در اواخر دهه ۱۹۵۰م تا اوایل دهه ۱۹۷۰م نوشت، «لائو کام هوم» در جهان نویسندگی گل کرد، آن‌چنان‌که در ۱۹۹۲ م به دریافت عنوان «هنرمند ملی تایلند» نایل شد.

در اواخر دهه ۱۹۶۰م نسل تازه‌ای از نویسندگان، بار دیگر به واقع‌گرایی سوسیالیستی روی آوردند که این مرحله «ادبیات برای زندگی» نامیده شد و فضای روشن‌فکری حاصل از آن به سرنگونی دولت نظامی تایلند، در ۱۹۷۳م انجامید. چنین ادبیاتی با ساده‌کردن مسائل نمی‌توانست رواج چندانی پیدا کند، از این رو با کودتای نظامی و ضد انقلابی ۱۹۷۶م، سرکوب شد. این حرکت، بسیاری 1. Lao Khamhom

2. Khamsing Srinawk 3. Fabokan

از نویسندگان، روشن‌فکران و دانشجویان را به حزب کمونیست تایلند کشاند و ترس از بروز دوره تاریک دیگری، سراسر کشور را فراگرفت؛ اما با روی کارآمدن نظامیان لیبرال‌تر، امیدهای تازه‌ای پدید آمد.

در ۱۹۷۷ م سوچارت ساواتسی نشریه‌ای سنت‌شکن به‌نام «جهان کتاب» به‌راه انداخت که تا ۱۹۸۳ م دوام آورد. این نشریه با مقالات برگزیده در زمینه‌های مصاحبه، بررسی کتاب، داستان‌های کوتاه و شعر، در تایلند و ادبیات جهانی، توجه همه دست‌اندرکاران ادبی و اجتماعی را به خود جلب کرد. پس از پایان کار این نشریه، سوچارت به نقش خود در ادبیات تایلند ادامه داد و به چاپ داستان‌های کوتاه در فصل‌نامه‌ای به‌نام «حلقه گل»۳ که از ۱۹۹۰م تا ۲۰۰۰م منتشر می‌شد، پرداخت؛ وی دست‌اندرکار برگزاری جوایز سالانه و پژوهش در زمینه تاریخ ادبی تایلند در سال‌های آغاز سده بیستم شد.

تحولات اجتماعی و اقتصادی سریعی که در میانه دهه ۱۹۸۰م در جامعه تایلند پیش آمد، برای نویسندگان این سرزمین الهام‌بخش شد؛ در همان حال برقراری جایزه‌های ادبی، تشویق و تمجید از نویسندگان و توجه دائمی رسانه‌های گروهی در این زمینه، نقش مهمی در ایجاد محیط ادبی پرشور در تایلند بازی کرد.

از میان نویسندگان این دوره باید از «چارت کورب جیتی»" نام برد که از نظر هنری و مالی موفق‌ترین آن‌ها بود. داستان کوتاه او با عنوان پایان راه که در ۱۹۸۰م نوشت و ساختاری ماهرانه داشت، سقوط اقتصادی و اخلاقی افراد خانواده‌ای از طبقه کارگر را نشان

1. Suchart Sawatsi

2. Khamsing Srinawk 3. Fabokan

4. Chart Korb Jitti 5. Chon Trork

8

۲۴۵

۲۴۶

می‌داد که با وجود کار طاقت‌فرسا نمی‌توانند با مزد روزانه بسیار کم در برابر فشار بی‌امان مخارج زندگی روزمره، تاب بیاورند. برعکس نویسندگان مکتب «ادبیات برای زندگی»، چارت کورب جیتی خوانندگان را وا می‌داشت که خود از داستان نتیجه‌گیری کنند، نه این‌که بخش خاصی از جامعه را متهم کند.

همین دیدگاه ناامیدکننده در داستان دیگر او با عنوان قضاوت که در ۱۹۸۲م نوشت و برنده جایزه شد، به‌چشم می‌خورد. داستان درباره سرایدار خوش‌نیت مدرسه‌ای در روستا است که بر اثر تزویر جامعه به آدمی رانده شده تبدیل می‌شود. «چارت کورب جیتی» با درآمد انتشار آثار خود به آن‌چنان تمکن مالی رسید که برای بیشتر نویسندگان تایلند رویایی بیش نبود. او به‌دلیل جدیتی که برای حضور ادبی در صحنه جهانی داشت و نیز برای تامین معاش خود، ترجمه انگلیسی آثار خود را نیز چاپ کرد» .(Smyth, David A)

باید افزود که نویسندگان تایلندی در سده بیستم به جای ورود به بازار ادبیات بورژوایی، بیشتر به نگاشتن داستان‌های کوتاه و سبک روی آوردند. رفته‌رفته برخی از نویسندگان به تولید آثار جدی‌تری پرداختند؛ از میان آن‌ها می‌توان به کوکریج پراموج، کولاپ سای پرادیت" (با نام مستعار سیبورافا)۳ و بوتان" اشاره کرد که بعضی از آثار آن‌ها به انگلیسی نیز ترجمه شده است. دو نویسنده تایلندی که آثار آن‌ها برمحور نقد اجتماعی قرار دارد، عبارتند از: «خام سینگ سریناک» و «پیرا سودام» که به زبان انگلیسی می‌نویسند .(Thai Literature)

1. Kham Phiphaksa 3. Kulap Saipradit 4. Siborapha 5. Botan

5. Kham Sing Srinawk 6. Pira Sudham